صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز: دو جهان متفاوت در کریپتو

صرافی‌های ارز دیجیتال، دروازه ورود به دنیای رمزارزها هستند. این پلتفرم‌ها به دو دسته اصلی متمرکز (CEX) و غیرمتمرکز (DEX) تقسیم می‌شوند که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. انتخاب بین آن‌ها، به نیازها، سطح تجربه و اولویت‌های امنیتی شما بستگی دارد. در این نوشتار، تفاوت‌های کلیدی، نحوه کار و مثال‌های واقعی را بررسی می‌کنیم تا تصمیم‌گیری آگاهانه‌ای داشته باشید.

صرافی متمرکز (CEX): راحتی با واسطه

صرافی‌های متمرکز، مانند بایننس، کوکوین یا بای‌بیت، توسط شرکت مرکزی اداره می‌شوند. کاربران حساب ایجاد می‌کنند، احراز هویت می‌کنند و دارایی را به صرافی واریز می‌نمایند. صرافی، سفارش‌ها را匹配 می‌کند و معاملات را تسهیل می‌نماید.

مزایا: رابط کاربری آسان، حجم معاملات بالا، نقدینگی عالی، پشتیبانی مشتری و ابزارهای پیشرفته.

معایب: امانی بودن (دارایی در کنترل صرافی)، ریسک هک، نیاز به احراز هویت و امکان مسدود شدن حساب.

CEXها، برای تازه‌کاران ایده‌آل هستند.

صرافی غیرمتمرکز (DEX): آزادی بدون واسطه

DEXها، مانند یونی سواپ یا پنکیک سواپ، بر پایه قراردادهای هوشمند بلاکچین کار می‌کنند. کاربران با اتصال کیف پول (مانند متامسک)، مستقیماً معامله می‌کنند و دارایی همیشه در کنترل خودشان است.

نحوه کار: بیشتر DEXها از استخر نقدینگی (Liquidity Pool) استفاده می‌کنند. کاربران توکن استیک می‌کنند و سود دریافت می‌نمایند. معاملات با الگوریتم AMM (Automated Market Maker) انجام می‌شود.

مزایا: غیرامانی، حریم خصوصی بالا، مقاومت در برابر سانسور و عدم نیاز به احراز هویت.

معایب: رابط پیچیده‌تر، نقدینگی کمتر در برخی جفت‌ها، کارمزد گس بالا و ریسک قراردادهای هوشمند.

استخر نقدینگی: قلب DEXها

در DEX، کاربران توکن‌های جفت (مانند ETH/USDT) را در استخر استیک می‌کنند. الگوریتم قیمت را بر اساس نسبت توکن‌ها تنظیم می‌کند. معامله‌گران از استخر برداشت و واریز می‌کنند و تأمین‌کنندگان نقدینگی سود (از کارمزد) دریافت می‌نمایند.

این مدل، نقدینگی را توزیع‌شده می‌سازد و واسطه را حذف می‌کند.

تفاوت کلیدی CEX و DEX

کنترل دارایی: CEX امانی، DEX غیرامانی.

حریم خصوصی: CEX نیاز به KYC، DEX ناشناس.

سرعت و هزینه: CEX سریع‌تر و ارزان‌تر، DEX وابسته به شبکه بلاکچین.

امنیت: CEX ریسک هک مرکزی، DEX ریسک قرارداد هوشمند.

حجم و تنوع: CEX بالاتر.

کدام صرافی مناسب شماست؟

تازه‌کاران: CEX برای یادگیری.

حریم خصوصی و امنیت دارایی: DEX.

ترکیب هر دو: بسیاری از کاربران حرفه‌ای از هر دو استفاده می‌کنند.

سوالات متداول

صرافی متمرکز چیست؟

صرافی اداره‌شده توسط شرکت مرکزی با کنترل دارایی کاربران (مانند بایننس).

صرافی غیرمتمرکز چیست؟

صرافی مبتنی بر قرارداد هوشمند بدون واسطه (مانند یونی سواپ).

استخر نقدینگی چگونه کار می‌کند؟

کاربران توکن استیک می‌کنند و از کارمزد معاملات سود می‌برند.

تفاوت اصلی CEX و DEX چیست؟

امانی بودن در مقابل غیرامانی و نیاز به احراز هویت.

کدام صرافی امن‌تر است؟

DEX برای کنترل دارایی، CEX برای حجم و پشتیبانی.