از اوایل دهه 1990 میلادی، وب به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای ارتباطی و اطلاعاتی در دنیا مطرح شده است. از آن زمان تاکنون، تکنولوژی وب تحولات چشمگیری را تجربه کرده است، از وب 1.0 به وب 2.0 و سپس به سومین نسل از اینترنت، یعنی وب 3.0. در این ادامه، به معرفی و توضیح وب 3.0، ویژگی‌های آن و تأثیرات آن بر جوامع و فناوری اطلاعات پرداخته‌ایم.

بدون شک، وب 3.0 نهایت تکامل در دنیای دیجیتال و اینترنت را نشان می‌دهد. این نسل جدید از وب، با بهره‌گیری از تکنولوژی‌هایی همچون بلاکچین، هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء، و واقعیت افزوده، به یک فضای بسیار پویا و تعاملی تبدیل می‌شود.

وب 3.0 چیست؟

وب 3.0، که به عنوان "وب معنایی" یا "وب غیرمتمرکز" نیز شناخته می‌شود، نسل بعدی اینترنت را ترسیم می‌کند. در این چشم‌انداز، داده‌ها و اطلاعات به طور هوشمندانه‌تر پردازش و مرتبط می‌شوند و کاربران کنترل بیشتری بر داده‌های خود خواهند داشت. این در تضاد با وب 2، مدل فعلی اینترنت است که در آن شرکت‌های بزرگ فناوری مانند گوگل، متا و آمازون بر اکثر داده‌ها و خدمات آنلاین تسلط دارند.

اصول کلیدی وب 3.0 چیست؟

وب 3.0 بر 3 پایه اصلی استوار است؛ تمرکز زدایی، مالکیت داده و قابلیت همکاری. در واقع این 3 اصل، مرز میان وب 2.0 و وب 3.0 را ترسیم می‌کند.

تمرکززدایی: وب 3.0 بر روی پلتفرم های غیرمتمرکز مانند اتریوم (اولین پلتفرم معرف وب 3.0) ساخته شده است که به جای اینکه توسط یک نهاد واحد کنترل شوند، توسط شبکه ای از رایانه ها اداره می شوند. این امر به کاربران قدرت و کنترل بیشتری بر داده هایشان را می‌دهد و تجربیات آنلاین آن‌ها را بهبود می‌بخشد.

مالکیت داده: در وب 3.0، کاربران مالکیت کامل داده های خود را دارند و می توانند انتخاب کنند که چگونه از آنها استفاده شود. این در تضاد با وب2 است، که در آن شرکت ها اغلب داده های کاربران را بدون رضایت آنها جمع آوری کرده و حتی آن‌ها را می فروشند.

قابلیت همکاری: برنامه‌ها و خدمات وب 3.0 برای همکاری با یکدیگر طراحی شده اند، که به کاربران امکان می دهد به طور یکپارچه به اطلاعات و خدمات از منابع مختلف دسترسی داشته باشند.

فناوری‌های پایه در وب 3.0

برای تحقق وعده‌های وب 3.0، یعنی تمرکز زدایی، مالکیت بر داده‌ها و...، به مجموعه‌ای از فناوری‌های نوآورانه و قدرتمند نیاز بود. با پیشرفت چشمگیر فناوری در هزاره سوم و معرفی نوع آوری‌هایی مانند بلاکچین، هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و... رفته رفته بستری مناسب برای شکل جدید اینترنت مهیا شد. در ادامه برخی از کلیدی‌ترین فناوری‌هایی که در حال حاضر در ساخت وب 3.0 به کار می‌روند یا در آینده نقش‌آفرینی خواهند کرد، آورده شده است:

بلاکچین: بلاکچین، فناوری زیربنایی ارزهای دیجیتال مانند اتریوم و کاردانو، ستون فقرات وب 3.0 است. این دفترکل توزیع‌شده غیرقابل تغییر، بستری امن و شفاف برای تراکنش‌ها و ذخیره‌سازی داده‌ها است و امکان ایجاد برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) را فراهم می‌کند. اولین اصل معرف وب 3.0 عدم تمرکز است که این اصل فقط می‌توانست از طریق یک شبکه غیرمتمرکز مانند اتریوم مهیا شود.

هوش مصنوعی: هوش مصنوعی یکی از فناوری‌های انقلابی دوران معاصر است که نقش آن در زندگی امروز بسیار پررنگ است. هوش مصنوعی نقشی کلیدی را در پردازش و تفسیر حجم عظیم داده‌ها در وب 3.0 ایفا خواهد کرد. از هوش مصنوعی برای شخصی‌سازی تجربیات کاربری، ارائه توصیه‌های مرتبط و خودکارسازی وظایف در پلتفرم‌های غیرمتمرکز استفاده می‌شود.

ذخیره‌سازی غیرمتمرکز: یک اینترنت غیرمتمرکز، به روشی غیرمتمرکز برای ذخیره داده‌ها نیاز دارد. ذخیره‌سازی غیرمتمرکز، جایگزینی برای مدل‌های ذخیره‌سازی ابری سنتی است که داده‌ها را در سراسر شبکه‌ای متشکل از گره‌ (نود) های بلاکچینی توزیع می‌کند. این امر به کاربران کنترل بیشتر بر داده‌های خود و مقاومت بیشتر در برابر سانسور می‌دهد.

اینترنت اشیا یا IoT: امروزه بسیاری از دستگاه‌ها قابلیت اتصال به اینترنت را دارند؛ از تهویه هوا، یخچال و گاز خانه گرفته تا خودرو و ابزارهای صنعتی. با اتصال میلیاردها دستگاه به اینترنت، اینترنت اشیا حجم عظیمی از داده‌های جدید را تولید می‌کند. وب 3.0 از این داده‌ها برای ارائه خدمات هوشمندت و مرتبط‌تر، مانند اتوماسیون کردن کارهای خانه، مدیریت زنجیره تامین و نظارت بر پروسه های سلامت و درمان، استفاده خواهد کرد.

واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR): VR و AR تجربیات کاربری جدیدی را برای کاربران در وب 3.0 فراهم می‌کنند. این فناوری‌ها می‌توانند برای آموزش، سرگرمی، تجارت و تعاملات اجتماعی استفاده شوند.

هویت غیرمتمرکز: هویت غیرمتمرکز یا DID به کاربران کنترل بیشتری بر هویت آنلاین خود می‌دهد و نیاز به واسطه‌های متمرکز را از بین می‌برد. این امر حریم خصوصی و امنیت وب 3.0 را بهبود می‌بخشد.

چالش‌های پیش روی وب 3

وب 3.0 پتانسیل تغییر نحوه تعامل ما با اینترنت را دارد. این امر می‌تواند منجر به شکل گیری اینترنتی امن‌تر، خصوصی‌تر و کارآمدتر با کنترل بیشتر کاربران بر داده‌ها و تجربیات آنلاینشان شود. با این حال، قبل از اینکه وب 3.0 به یک جریان اصلی تبدیل شود، چالش‌های زیادی باید برطرف شود.

فناوری‌های وب 3.0 هنوز در مراحل ابتدایی توسعه خود هستند و استفاده از آن‌ها می‌تواند برای کاربران کمی پیچیده باشد. درحال حاضر بسیاری از برنامه‌ها و سایت‌ها در وب 3.0 وجود دارند اما به دلیل همین پیچیدگی و عدم آشنایی، بسیاری از کاربران استفاده از نسخه‌های وب 2.0 را ترجیح می‌دهند.

پلتفرم‌های غیرمتمرکز وب 3 همچنین باید برای رسیدگی به تعداد زیادی از کاربران و تراکنش‌ها مقیاس‌پذیر باشند. مقیاس پذیری برای پذیرش بیشتر وب 3.0 حیاتی است. البته با پیشرفت شبکه‌های بلاکچین و معرفی راه حل‌های مقیاس پذیری جدید تا حد زیادی این بستر فراهم شده است.

از جمله مشکلات و چالش‌های پیش روی وب 3.0، اتکای آن به وب 2.0 است. برنامه‌های این وب جدید باید بتوانند با یکدیگر تعامل و سازگاری بیشتری ایجاد کنند تا از این طریق اتکای خود به زیرساخت‌های وب 2.0 را کاهش دهند.

علاوه بر موارد فوق، دولت‌ها هنوز در حال بررسی نحوه تنظیم فضای وب 3.0 هستند، که می‌تواند منجر به عدم اطمینان و بی‌ثباتی در این حوزه شود.

سخن پایانی

وب 3.0 چشم‌اندازی امیدوارکننده برای آینده اینترنت است. وب 3.0 به عنوان آینده اینترنت، با ویژگی‌های پویا و نوآورانه‌اش، قدمی بزرگ در جهت بهبود تجربه کاربری و افزایش کارآیی در دنیای دیجیتال می‌باشد. با توجه به پتانسیل بالقوه و تأثیرات آن، انتظار می‌رود که وب 3.0 در آینده نقش بسیار مهمی را در جامعه و فناوری اطلاعات ایفا کند.

درباره رمزارز

فهرست