استیکینگ ارزهای دیجیتال یکی از روش‌های محبوب برای کسب درآمد از دارایی‌های دیجیتال است. این روش شبیه سپرده‌گذاری پول در بانک است؛ جایی که بانک از سپرده‌های مشتریان برای اعطای وام به دیگران استفاده می‌کند و در ازای آن به سپرده‌گذاران سود پرداخت می‌کند.
در واقع، استیکینگ ارز دیجیتال به معنای انتقال بخشی از کوین‌ها به بلاکچین است تا شبکه به فعالیت خود ادامه دهد و امنیت آن حفظ شود.
در ازای این مشارکت، صاحبان کوین‌ها به صورت درصدی از سپرده‌های خود پاداش دریافت می‌کنند. این فرایند راهی برای کسب درآمد غیرفعال است و به همین دلیل بسیار جذاب و آسان به نظر می‌رسد.
استیکینگ همیشه به اندازه امروز مورد توجه نبوده است. برای درک اینکه چرا این پدیده این‌قدر محبوب شده، باید نگاهی به تاریخچه آن بیندازیم.
دلیل ظهور استیکینگ
برای درک بهتر موضوع، لازم است مفاهیمی مانند مکانیزم‌های اثبات کار (PoW) و اثبات سهام (PoS) را بررسی کنیم؛ چرا که این مکانیزم‌ها به طور مستقیم بر ظهور استیکینگ تاثیر داشتند.
نگاهی عمیق به ماجرا نشان می‌دهد که استیکینگ در واقع راه‌حلی برای رفع مشکلات PoW بود.
چالش‌های مکانیزم اثبات کار (PoW)
در مکانیزم PoW، تراکنش‌ها تایید شده و بلوک‌های جدید به بلاکچین اضافه می‌شوند. در این مکانیزم، اعتبارسنج‌ها یا «ماینرها» با یکدیگر رقابت می‌کنند تا مسائل ریاضی را حل کنند؛ اولین ماینری که مسئله را حل کند، بلوک جدید را اضافه کرده و پاداش دریافت می‌کند.
این روش تا زمانی که محبوبیت ارزهای دیجیتال به شدت افزایش یافت و شبکه‌ها دچار تراکم شدند، به خوبی کار می‌کرد.
مکانیزم PoW دیگر قادر به پردازش تعداد زیادی تراکنش در هر ثانیه (TPS) نبود و این موضوع منجر به محدود شدن پهنای باند شبکه‌ها شد.
علاوه بر این، PoW به میزان زیادی انرژی و توان محاسباتی نیاز داشت. این مسئله در پی افزایش فعالیت شبکه بیشتر به چشم آمد و نیاز به تغییر را برجسته کرد.
معرفی مکانیزم اثبات سهام (PoS)
پاسخ به مشکلات مکانیزم PoW، مکانیزم جدیدی به نام PoS بود. این ایده در سال ۲۰۱۱ توسط کاربری با نام QuantumMechanic در انجمن BitcoinTalk مطرح شد.
او پیشنهاد کرد که مکانیزم PoS برای انتخاب اعتبارسنج‌های شبکه جهت افزودن بلوک‌های جدید به بلاکچین بر اساس تعداد کوین‌هایی که دارند و تمایل به قفل کردن آن‌ها به عنوان وثیقه دارند، باشد.
این اقدام قرار بود سرعت پردازش تراکنش‌ها را افزایش دهد، زیرا اعتبارسنج‌ها دیگر نیازی به صرف زمان برای حل مسائل پیچیده نداشتند.
به همین دلیل نیازی به تجهیزات محاسباتی قدرتمند نبود، که این موضوع به کاهش مصرف انرژی منجر می‌شد.
این طرح به خوبی جواب داد و در سال ۲۰۱۲ مکانیزم PoS برای اولین بار توسط ارز دیجیتال Peercoin معرفی شد.
مراحل تکامل استیکینگ
ایده مکانیزم PoS برای جامعه کریپتو بسیار جذاب به نظر می‌رسید.
بنابراین، از زمان ظهور آن تا به امروز، استیکینگ به طور فعال در حال توسعه بوده و چندین مرحله را پشت سر گذاشته است.
مرحله اول – معرفی سیستم‌های PoS (سال‌های ۲۰۱۴-۲۰۱۷)
تعداد زیادی از پروژه‌های کریپتویی شروع به استفاده از مکانیزم‌های PoS یا ترکیبی از PoW-PoS کردند. Blackcoin و Nxt از اولین پروژه‌هایی بودند که این روش را به کار گرفتند.
در این دوره، استیکینگ به عنوان روشی کارآمدتر از استخراج شناخته شد و از نظر تاثیرات محیطی نیز ایمن‌تر بود.
مرحله دوم – DPoS (سال ۲۰۱۴)
پلتفرم بلاکچینی BitShares مفهوم DPoS (اثبات سهام مبتنی بر نمایندگی) را پیشنهاد کرد، جایی که دارندگان توکن‌ها می‌توانستند برای تعداد محدودی از اعتبارسنج‌ها جهت تامین امنیت شبکه رای دهند.
با وجود گروه کوچکی از اعتبارسنج‌ها، کارایی شبکه افزایش یافت و استیکینگ مقیاس‌پذیرتر شد.
مرحله سوم – SaaS (سال ۲۰۱۸)
برخی از پلتفرم‌های کریپتویی ، SaaS (استیکینگ به عنوان یک خدمت) را ارائه کردند؛ که به کاربران اجازه می‌داد بدون نیاز به راه‌اندازی یک نود اعتبارسنجی، دارایی‌های خود را در شبکه استیک کنند. این ساده‌سازی به گسترش بیشتر تعداد کاربران کمک کرد.
مرحله چهارم – ارتقا اتریوم (سال ۲۰۲۰ به بعد)
در سال ۲۰۲۰، بلاکچین اتریوم شروع به انتقال به اتریوم ۲.۰ کرد که با مکانیزم PoS کار می‌کرد.
این رویداد در تاریخ استیکینگ بسیار مهم بود، زیرا اتریوم یکی از بزرگترین شبکه‌های بلاکچینی است. به همین دلیل، در این دوره شاهد رشد قابل توجهی در استیکینگ بودیم که به «staking boom» معروف شد.
مرحله پنجم – نوآوری (سال ۲۰۲۴)
استیکینگ همچنان به دلیل افزایش ارزهای دیجیتال و پروتکل‌های نقدینگی در حال تکامل است.
برای مثال، نرخ APR برای استیکینگ TRX در KuCoin از ۲.۲٪ شروع می‌شود، در بایننس به ۵٪ می‌رسد و در Cryptomus به ۲۰٪ کامل می‌رسد.
هر پلتفرم شرایط مخصوص خود را ارائه می‌دهد، بنابراین کاربران می‌توانند گزینه مناسب برای خود را انتخاب کنند.
اولین پلتفرم‌های کریپتویی که استیکینگ را ارائه دادند
امکان استیکینگ در بسیاری از صرافی‌های کریپتویی بزرگ جهان وجود دارد. اما چه پلتفرم‌هایی اولین بار این فرصت را برای کاربران فراهم کردند؟ در ادامه پنج مورد از این پلتفرم‌ها را معرفی می‌کنیم:
- بایننس: این صرافی در سپتامبر ۲۰۱۹ قابلیت استیکینگ را به رابط کاربری خود اضافه کرد. در ابتدا فقط از کوین‌هایی مانند NEO، VET و ONT پشتیبانی می‌کرد، اما با گذر زمان این فهرست گسترش یافت.
- کراکن: کمی بعد، در دسامبر ۲۰۱۹، کراکن استیکینگ را راه‌اندازی کرد. سرویس این پلتفرم به کاربران اجازه می‌داد بدون نیاز به اجرای نود، کوین‌های خود را استیک کنند.
- اوکی‌اکس (OKEx): در اواخر سال ۲۰۱۹، پلتفرم OKEx استیکینگ چند توکن را ارائه کرد. این پلتفرم با ارائه پاداش‌ها به صورت مستقیم از طریق پلتفرم، فرایند را ساده‌تر کرد.
- کوکوین: در سال ۲۰۱۹، کوکوین استیکینگ را از طریق پلتفرم اختصاصی Pool-X معرفی کرد که به کاربران امکان قرار دادن مقادیر قفل شده و انعطاف‌پذیر را می‌داد. این پلتفرم سیستم توزیع نقدینگی را معرفی کرد که کاربران می‌توانستند با قرار دادن مشتقات، نقدینگی را حفظ کنند.
- کوین‌بیس: صرافی کوین‌بیس در سال ۲۰۲۰ به دیگر پلتفرم‌ها پیوست و با ارائه Tezos استیکینگ را آغاز کرد. این پلتفرم به کاربران اجازه می‌داد دارایی‌های خود را در کیف پول‌های پلتفرم نگه دارند و در عین حال در استیکینگ شرکت کنند.
این صرافی‌های ارز دیجیتال نقش مهمی در دسترس‌پذیر کردن این فرایند برای کاربران ارزهای دیجیتال داشتند.
به دلیل تلاش‌های آن‌ها در ساده‌سازی فرایند کسب پاداش‌ها، استیکینگ دیگر نیاز به دانش فنی تخصصی از سوی کاربران ندارد.
نتیجه‌گیری
چنین مسیر توسعه نوآورانه‌ای که استیکینگ را ساده‌تر کرده و امکان فعالیت در پلتفرم‌های گوناکون را فراهم آورده، بر آینده این پدیده تاثیر گذاشته است و امروزه تعداد استیک‌کنندگان به میلیون‌ها کاربر می‌رسد.
هر سرمایه‌گذار تازه‌کار در دنیای کریپتو حداقل درباره این مفهوم چیزی شنیده و شاید به دنبال استفاده از آن برای افزایش دارایی‌های دیجیتال خود باشد.
با پیشرفت فناوری بلاکچین، استیکینگ نیز به بخش مهمی از پروتکل‌های DeFi تبدیل شده و به محافظت از شبکه‌ها و توسعه پروژه‌های جدید کمک می‌کند.
مهم‌ترین نکته این است که استیکینگ تضمینی برای پایداری و امنیت شبکه محسوب می‌شود و به همین دلیل هر روز بیشتر از گذشته مورد استفاده قرار می‌گیرد.
