در ادامه، شما را با لایه دوم بلاکچین و نقش آن در دنیای ارزهای دیجیتال آشنا می‌کنیم. با ما همراه شوید.
لایه دوم چیست؟
منظور از لایه ۲ (Layer 2)، شبکه‌های برون زنجیره‌ای (Off-chain) یا تکنولوژی‌هاییست که سوار بر بلاکچین اصلی (لایه ۱) ساخته می‌شوند تا عملکرد آن را گسترش دهند. اصلی‌ترین نقش آن‌ها، بهبود مقیاس‌پذیری و بازدهی تراکنش‌هاست. این راهکارها برای بلاکچین‌هایی که غیرمتمرکز بودن و امنیت را اولویت قرار می‌دهند ضروری هستند، زیرا معمولا این عوامل به قیمت سرعت و مقیاس‌پذیری تمام می‌شوند. با انجام بهینه تراکنش‌ها، راهکارهای لایه دوم می‌توانند از ازدحام در زنجیره اصلی جلوگیری کنند و هزینه تراکنش‌ها را کاهش دهند.
این بهبودها در لایه دوم بلاکچین می‌توانند پاسخگوی سه عامل مشکل‌ساز اصلی بلاکچین باشند و مسیر مقیاس‌پذیری را بدون به خطر انداختن عوامل کلیدی غیرمتمرکز بودن و امنیت هموار کنند. به طور کلی، راهکارهای لایه ۲ کاملا مستقل از زنجیره اصلی عمل می‌کنند و در حالی که مرتبا لایه پایه را به‌روزرسانی می‌کنند، حجم بالایی از تراکنش‌ها را به صورت برون زنجیره‌ای انجام می‌دهند.
این رویکرد «برون زنجیره‌ای یا آف چین» راهکاری بهینه در اختیار شبکه‌های بلاکچین قرار می‌دهد تا سرعت و حجم تراکنش‌ها را افزایش دهند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز سنگین را پشتیبانی کنند.
لایه دوم بلاکچین چطور کار می‌کند؟
یکی از مزایای مهم راهکارهای لایه دو یا آف چین، این است که به تغییر بلاکچین اصلی نیاز ندارند. شبکه لایه ۲ امکان انجام سریع تراکنش‌ها را فراهم می‌کند و وظایفی را به عهده می‌گیرد که در حالت عادی زنجیره اصلی را تحت فشار قرار می‌دادند. این ویژگی به زنجیره اصلی اجازه می‌دهد تا بر روی امنیت تمرکز داشته باشد، در حالی که شبکه لایه دو، که می‌تواند صدها یا هزاران تراکنش را در ثانیه انجام دهد، سرعت و مقیاس‌پذیری را بر عهده می‌گیرد.
لایه دو معمولا شامل ۲ بخش است: یک شبکه برای پردازش تراکنش‌ها و یک قرارداد هوشمند بر روی بلاکچین پایه برای حل اختلافات و تأیید وضعیت لایه ۲.
علاوه بر آن، برای تضمین دقت لایه دوم، شبکه‌های آن مرتبا اثبات‌های رمزنگاری شده به بلاکچین اصلی می‌فرستند تا صحت تراکنش‌ها را تأیید کنند و امنیت کلی شبکه را حفظ کنند.
خالق لایه ۲ اتریوم درباره آن چه می‌گوید؟
یکی از بنیان‌گذاران اتریوم، Vitalik Buterin، تأکید می‌کند که شبکه‌های لایه ۲ اتریوم امنیت بلاکچین لایه ۱ را به ارث می‌برند، به این معنی که تا زمانی که لایه اول امن باشد، دارایی‌های روی لایه دوم نیز در امان خواهند بود. معمولا برداشت ارز از شبکه لایه دوم یک بازه انتظار ۷ روزه برای تأیید تراکنش‌ها دارد، اما با وجود رول‌آپ استیک شده (staked rollup)، این تأخیر به چند ثانیه کاهش می‌یابد، زیرا استیک کنندگان تراکنش‌ها را بلافاصله تأیید می‌کنند.
Vitalik Buterin می‌گوید: «این تنها یک رول‌آپ نیست. وقتی می‌گوییم «امنیت لایه ۱ را به ارث می‌برد» تنها به یک هش لینک اشاره نداریم، بلکه ادعا می‌کنیم که دارایی‌های شما در لایه ۲ امن هستند و می‌توانند تا زمانی که لایه ۱ امن است برداشت شوند، حتی اگر ۹۹٪ از گره‌های لایه ۲ مخرب باشند و بر علیه شما کار کنند».
او همچنین عملکرد بهینه لایه اول و لایه دوم اتریوم را تأکید می‌کند. به لطف این لایه‌ها، تراکنش‌ها تنها در چند ثانیه تأیید می‌شوند و با کارمزدهای لایه ۲ که معمولا کمتر از ۰.۰۱ دلار هستند، نگرانی کاربران درباره هزینه تراکنش‌ها را پاسخ می‌دهند. همچنین Buterin به موفقیت پروژه‌های اتریوم، مانند Farcaster، Lens و Polymarket اشاره می‌کند، که پتانسیل این شبکه‌ها را نشان می‌دهند.
طبق گفته او، ساختار کارمزدی متعادل برای آینده اتریوم اهمیتی حیاتی دارد، زیرا می‌تواند به قابل‌پیشبینی نگه داشتن هزینه‌ها کمک کند و مانع ایجاد نوسانات شدید شود. این تعادل می‌تواند تضمین کند که کارمزدهای لایه اول و دوم برای همه کاربران مناسب خواهند بود، که از نظر مالی، فنی و فرهنگی، به کل اکوسیستم بازار سود می‌رساند.
تفاوت لایه دوم بلاکچین با لایه ۱ چیست؟
لایه ۱ بلاکچین ساختار پایه شبکه ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز را ایجاد می‌کند، برای مثال شبکه بیت‌کوین، اتریوم و کاردانو از شبکه‌های لایه ۱ هستند. لایه ۲ به یک بلاکچین دیگر یا مجموعه‌ای از پروتکل‌ها اشاره دارد که لایه‌ای به شبکه اصلی اضافه می‌کنند. پروتکل‌های لایه ۲ از بلاکچین لایه ۱ برای زیرساخت‌های شبکه‌ای و امنیتی استفاده می‌کنند، اما مقیاس‌پذیری پردازش تراکنش‌ها و بازدهی کلی شبکه را بهبود می‌بخشند.
آیا استفاده از بلاکچین لایه ۲ ریسک‌هایی دارد؟
با اینکه بهبود مقیاس‌پذیری بلاکچین می‌تواند عملکرد تراکنش‌های شبکه را بهبود ببخشد، می‌تواند ریسک‌هایی نیز به همراه داشته باشد. برای مثال، ممکن است به‌روزرسانی بلاکچین اصلی به ایجاد فورک نیاز داشته باشد، که دو شبکه موازی ایجاد می‌کند. این امر سردرگمی کاربران و کاهش ارزش کلی رمزارز را به دنبال خواهد داشت. همچنین برخی راهکارهای لایه ۲ تراکنش‌ها را به یک شبکه آف‌چین منتقل می‌کنند، که شفافیت تأیید تراکنش را کاهش می‌دهد و امکان دستکاری داده‌های تراکنش را در اختیار سود جویان می‌گذارد.
انواع راهکارهای مقیاس‌پذیری لایه ۲ کدامند؟
راهکار لایه دوم به روش‌های مختلفی به بهبود مقیاس‌پذیری شبکه می‌پردازد و انواع مختلف آن شامل رول‌آپ‌ها، کانال‌های وضعیت، پلاسما، ساید چین‌ها و پردازش آف‌چین هستند.
معروف‌ترین راهکارهای لایه دوم چه هستند؟
یکی از پرکاربردترین راهکارهای لایه دو، شبکه پالیگان است که برای بهبود مقیاس‌پذیری اتریوم طراحی شده است. همچنین لایتنینگ نتورک نیز به عنوان راهکار لایه ۲ بیت کوین، از محبوب‌ترین شبکه‌های لایه دوم به شمار می‌رود.
