به گزارش ارزینجا و به نقل از Cryptopolitan، کشورهای آسیایی به‌طور فزاینده‌ای در حال انتقال تجارت و سرمایه‌گذاری خود به ارزهای محلی هستند تا اتکاء خود به دلار آمریکا (USD) را کاهش دهند. در همین حال، سهم دلار از ذخایر ارزی جهان از بیش از ۷۰ درصد در سال ۲۰۰۰ به ۵۷.۸ درصد در سال ۲۰۲۴ رسیده است. در این حال، دولت‌ها و سرمایه‌گذاران با پوشش ریسک‌های دلاری و ایجاد سامانه‌های پرداخت جایگزین در حال مدیریت وابستگی خود هستند. با وجود این روند، دلار آمریکا همچنان ارز غالب ذخایر جهانی است.
سیاست‌های جدید منطقه‌ای برای ترویج ارزهای محلی
در آسیا، کاهش وابستگی به دلار به‌طور پیوسته ادامه دارد. این روند تحت تأثیر بی‌ثباتی‌های ژئوپلیتیکی، تغییرات سیاست‌های پولی و افزایش تلاش‌ها برای پوشش ریسک‌های ارزی صورت می‌گیرد. گفتنی است، اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا (ASEAN) در برنامه راهبردی جامعه اقتصادی خود برای سال‌های ۲۰۲۶ تا ۲۰۳۰، بر تقویت استفاده از ارزهای بومی در تجارت و سرمایه‌گذاری تأکید کرده است. این برنامه همچنین با هدف کاهش تأثیر نوسانات نرخ ارز، بر تسویه مبادلات با ارزهای داخلی و بهبود اتصال سامانه‌های پرداخت منطقه‌ای تمرکز دارد.
روندی جهانی با نمود برجسته در آسیا
گرچه این روند در آسیا پُررنگ‌تر است، اما در سطح جهانی نیز مشهود است. سهم USD از ذخایر ارزی جهان که در سال ۲۰۰۰ بیش از ۷۰ درصد بود، تا سال ۲۰۲۴ به ۵۷.۸ درصد کاهش یافته است. در ماه آوریل، دلار آمریکا به‌دلیل عدم قطعیت نسبت به سیاست‌های ایالات متحده با اُفت شدید مواجه شد. در همین حال، از ماه ژانویه تاکنون، شاخص وزنی دلار آمریکا در تجارت جهانی بیش از ۸ درصد کاهش یافته است.
نگرانی از استفاده ابزاری از دلار آمریکا
کارشناسان معتقد هستند که پدیده کاهش استفاده از دلار (دلارزدایی) موضوع جدیدی نیست، اما دیدگاه‌ها درباره نقش سیاسی دلار آمریکا تغییر کرده است. اکنون این باور افزایش یافته که این ارز می‌تواند به ابزاری در مناقشات تجاری یا تحریم‌ها تبدیل شود. در همین حال، ” میتول کوتچا “، رئیس استراتژی ارزهای آسیایی در بارکلیز، تأکید می‌کند که همین نگرش باعث شده تا سرمایه‌گذاران و سیاست‌گذاران به بازنگری در دارایی‌های دلاری خود بپردازند. به گفته او، کشورها دریافته‌اند که دلار آمریکا می‌تواند به‌عنوان یک سلاح در تجارت یا تحریم‌ها به‌کار رود و این، تغییری واقعی در ماه‌های اخیر بوده است.
کسب‌وکارهای آسیایی هم به‌دنبال ارزهای بومی
دولت‌ها و شرکت‌های آسیایی به‌شکل فزاینده‌ای به استفاده از ارزهای بومی در تراکنش‌های خود روی آورده‌اند تا در برابر نوسانات USD مصون بمانند. ” لین لی “، مدیر تحقیقات بازارهای جهانی در بانک MUFG، می‌گوید انگیزه اصلی این روند در آسیا، کاهش ریسک از طریق استفاده از پول‌های محلی به‌عنوان ابزار اصلی مبادله است.
افزایش جایگزینی دلار آمریکا در ASEAN و فراتر از آن
تحلیل‌گران بانک آمریکا می‌گویند دو عامل اصلی باعث تقویت این روند در منطقه ASEAN شده: خانوارها و شرکت‌ها پس‌اندازهای دلاری خود را به پول محلی تبدیل کرده‌اند و سرمایه‌گذاران بزرگ نیز پوشش ریسک ارزهای خارجی خود را افزایش داده‌اند. این روندها به‌تدریج از سلطه دلار آمریکا در منطقه می‌کاهند.
افزون بر این، فراتر از جنوب شرق آسیا، کشورهای عضو بریکس به‌ویژه چین و هند، در حال توسعه سامانه‌های پرداخت فرامرزی مستقل هستند تا از شبکه‌هایی مانند سوئیفت (SWIFT) بی‌نیاز شوند و وابستگی به USD را کاهش دهند. چین، همچنین تلاش‌های خود را برای تسویه تجارت دوجانبه با یوان چین (CNY) افزایش داده است.
فرآیندی آهسته ولی مداوم
کوتچا از بارکلیز، فرآیند دلارزدایی را ” آهسته اما مداوم ” توصیف می‌کند. او به داده‌های ذخایر ارزی بانک‌های مرکزی اشاره می‌کند که کاهش تدریجی دارایی‌های دلاری را نشان می‌دهند. علاوه بر این، سوابق معاملات تجاری حاکی از رشد استفاده از ارزهای محلی است. او می‌افزاید که کشورهایی مانند سنگاپور، کره‌جنوبی، تایوان، هنگ‌کنگ و چین دارای دارایی‌های خارجی چشم‌گیری هستند و همین موضوع، امکان بازگرداندن سودها با ارز محلی را برای آن‌ها افزایش می‌دهد.
افزایش پوشش ریسک دلاری در بازارهای سرمایه آسیایی
در ادامه، سرمایه‌گذاران آسیایی با هدف محافظت در برابر نوسانات USD، به پوشش ریسک روی آورده‌اند. در این فرآیند، آن‌ها دلار آمریکا را به فروش می‌رسانند و ارزهای محلی یا دیگر ارزها را خریداری می‌کنند. این کار باعث تقویت ارزش ارزهای دیگر در برابر دلار آمریکا می‌شود. برآوردهای نومورا نیز نشان می‌دهد که شرکت‌های بیمه عمر ژاپنی حدود ۴۴ درصد از ریسک ارز دلاری خود را پوشش می‌دهند. این نسبت در ماه‌های آوریل و مِی به حدود ۴۸ درصد افزایش یافته است. همچنین، در تایوان، نسبت پوشش ریسک به حدود ۷۰ درصد رسیده است.
آیا این روند موقتی است یا آغاز یک تغییر ساختاری؟
اکنون، این پرسش مطرح است که آیا این حرکت به‌سوی ارزهای بومی، روندی موقتی بوده یا نشانه‌ای از یک تغییر بلندمدت است؟ ” سدریک شهاب “، اقتصاددان ارشد در BMI Research، معتقد است که این روند ممکن است همچنان چرخه‌ای باشد، مگر آن‌که ایالات متحده به تحریم‌های شدیدتر متوسل شود و بانک‌های مرکزی را نسبت به نگهداری ذخایر دلاری مردد سازد.
دلار آمریکا هنوز در صدر باقی مانده است
در همین حال و با وجود تحولات ذکر شده، ناظران بازار هشدار می‌دهند که جایگزینی نقش USD به‌عنوان ارز ذخیره اصلی جهان کار آسانی نیست. در حال حاضر، دلار آمریکا همچنان بخش عمده‌ای از ساختار مالی جهانی را تشکیل می‌دهد. حتی با کاهش سهم آن، هیچ ارزی توان رقابت با سلطه این ارز را ندارد.
