در یکی از پرسر‌و‌صداترین اتفاقات اخیر دنیای رمزارزها، قیمت توکن ZKJ متعلق به پروژه Polyhedra تنها در عرض چند ساعت بیش از ۸۳ درصد از ارزش خود را از دست داد. این سقوط ناگهانی، بار دیگر زنگ هشدار را درباره ریسک‌های ذاتی در پروژه‌های تازه‌تأسیس و مبتنی بر توکن‌های حاکمیتی به صدا درآورد. اما چه چیزی باعث شد قیمت این توکن از ۲ دلار به ۳۱ سنت برسد؟ آیا این سقوط فقط ناشی از نوسانات طبیعی بازار است یا دلایل عمیق‌تر در پشت ماجرا پنهان شده؟
معاملات غیرعادی و سقوط ناگهانی توکن ZKJ
بامداد ۲۶ خرداد (۱۵ ژوئن ۲۰۲۵)، قیمت توکن ZKJ طی یک بازه زمانی بسیار کوتاه، ابتدا از ۱/۹۲ دلار به ۰/۷۶ دلار سقوط کرد، سپس در حرکتی بازگشتی تا ۱/۴۱ دلار بالا رفت و مجدداً به روند نزولی بازگشت. در مجموع، طی حدود ۹ ساعت، نزدیک به ۵۰۰ میلیون دلار از ارزش بازار ZKJ کاسته شد.
طبق گزارش رسمی Polyhedra، این اتفاق بر اثر «تراکنش‌های غیرعادی درون‌زنجیره‌ای» در جفت معاملاتی ZKJ/KOGE رخ داده است؛ موضوعی که صرافی بایننس نیز آن را تأیید کرده و اعلام کرده برداشت سنگین توکن‌ها توسط دارندگان بزرگ (whales) موجب بروز بحران نقدینگی شده است.
عوامل فنی و سیستمی در سقوط قیمت
این سقوط ناگهانی، موجی از واکنش‌ها و نگرانی‌ها را در جامعه کاربران کریپتو به‌دنبال داشت. برخی کاربران با اشاره به زمان‌بندی مشکوک این اتفاق، آن را با آزادسازی اخیر توکن‌ها (Token Unlock) مرتبط دانسته و نسبت به احتمال دستکاری بازار توسط تیم پروژه یا افراد نزدیک به آن ابراز نگرانی کرده‌اند. با این حال، تاکنون هیچ پلتفرم تحلیلگری این ادعاها را تأیید نکرده است. تیم Polyhedra با انتشار بیانیه‌ای در پلتفرم X اعلام کرد که در حال «بررسی دقیق وضعیت» است و به‌زودی جزئیات بیشتری را منتشر خواهد کرد.
سقوط ZKJ را نمی‌توان تنها به یک رویداد خاص نسبت داد. ترکیب چند عامل، شامل نقدینگی محدود، تمرکز بالای مالکیت و تغییرات سیاستی بایننس، به تسریع این بحران کمک کرد. از جمله موارد قابل‌توجه، تغییر در نحوه محاسبه امتیاز Alpha Points توسط بایننس است. توکن‌های ZKJ و KOGE بخشی از سیستم تشویقی بایننس برای کاربران فعال بودند و در قالب این امتیازها، کاربران با معامله این جفت‌های خاص پاداش دریافت می‌کردند. اما از تاریخ ۲۷ خرداد (۱۷ ژوئن)، این معاملات دیگر در محاسبات Alpha Points لحاظ نخواهند شد. این تغییر باعث خروج بخشی از نقدینگی و کاهش فعالیت روی جفت ZKJ/KOGE شد که به‌طور غیرمستقیم در سقوط اخیر نقش داشته است.
یکی از مهم‌ترین ایراداتی که کارشناسان به پروژه Polyhedra وارد می‌دانند، وابستگی زیاد آن به برنامه‌های انگیزشی بیرونی (مثل Alpha Points) است. این مسئله باعث می‌شود نقدینگی پروژه نه از طریق نیاز واقعی بازار، بلکه صرفاً به‌خاطر انگیزه‌های پاداش‌دهی شکل گیرد؛ چیزی که دوام چندانی ندارد.
همچنین تمرکز بالای توکن‌ها در دست تعداد محدودی از کیف پول‌ها (که برخی منابع آن را بیش از ۶۵٪ کل موجودی عنوان کرده‌اند) موجب می‌شود ریسک‌های ناگهانی و دستکاری بازار افزایش یابد؛ پدیده‌ای که در سقوط اخیر نیز شاهد آن بودیم.
جمع‌بندی
سقوط ناگهانی ۸۳ درصدی توکن ZKJ زنگ خطری جدی برای سرمایه‌گذاران تازه‌وارد به پروژه‌های نوظهور و کم‌سابقه بود. هرچند تیم Polyhedra اعلام کرده در حال بررسی موضوع است و از کاربران خواسته تا اعتماد خود را حفظ کنند، اما نمی‌توان نگرانی‌ها درباره ساختار توکنومیک، تمرکز مالکیت و وابستگی به مشوق‌های بیرونی را نادیده گرفت.
بازار رمزارزها بار دیگر نشان داد که حتی پروژه‌هایی با تکنولوژی‌های نوین مانند اثبات با دانش صفر (Zero-Knowledge Proofs) نیز در صورت نداشتن ساختار اقتصادی و شفافیت مناسب، می‌توانند در عرض چند ساعت میلیون‌ها دلار از ارزش خود را از دست بدهند. سرمایه‌گذاران باید در چنین پروژه‌هایی با دقت بیشتر، بررسی جامع‌تر و رعایت مدیریت ریسک وارد شوند. آینده ZKJ بستگی زیادی به شفاف‌سازی تیم پروژه، اقدامات اصلاحی و بازیابی اعتماد کاربران خواهد داشت.
