نقطه عطف فرهنگی، نه هیاهوی فناورانه: ” ماتونی ” پیش‌بینی می‌کند پذیرش گسترده مالکیت فکری زمانی رخ می‌دهد که طرفداران خلاق وارد عمل شوند، نه زمانی که زنجیره‌ها، مقیاس‌پذیر شوند. حق‌الامتیازهای برنامه‌پذیر: مجوزهای زنجیره‌ای استوری پروتکل (IP) پرداخت‌ها را در چند ثانیه تسویه می‌کنند و واسطه‌های مبهم را کنار می‌زنند. قابلیت همکاری حقوقی: او معتقد است مالکیت فکری توکنی تنها در جایی شکوفا می‌شود که قانون، هوش مصنوعی (AI) و امور مالی با هم تلاقی کنند، نه در انزوا.
مالکیت فکری IP در سکوت به یکی از کارآمدترین مرزهای بلاک چین تبدیل شده است؛ نه به‌عنوان هنر دیجیتال، بلکه به‌عنوان زیرساختی برنامه‌پذیر که میان هوش مصنوعی، بازی و حقوق خلاقانه پیوند برقرار می‌کند. رسانه BeInCrypto با ” آندریا ماتونی “، رئیس و مدیر ارشد محصول Story، پلتفرم IP زنجیره‌ای که در حال ساخت زیرساخت جهانی مجوزدهی و خودکارسازی حق‌الامتیاز است، گفت‌وگو کرده است. در این مصاحبه، ماتونی توضیح می‌دهد چرا پذیرش ممکن است به‌صورت لحظه‌ای فرهنگی رخ دهد نه نقطه‌ای فنی و چگونه توکن IP ارزش را با فعالیت خلاق هم‌راستا می‌کند و مفهوم ” همکاری حقوقی ” در دهه آینده حقوق دیجیتال چه معنایی دارد.
ظهور مالکیت فکری برنامه‌پذیر و معماری استوری پروتکل
استوری پروتکل، شرکت پشت شبکه Story، در فوریه ۲۰۲۵ راه‌اندازی شد و هدف دارد به ” لایه IP اینترنت ” تبدیل شود. پس از جذب ۵۴ میلیون دلار سرمایه در سال ۲۰۲۳ و ۸۰ میلیون دلار دیگر در سال ۲۰۲۴ به رهبری ای آی 16 زد (a16z)، تیم Story بلاک‌چینی اختصاصی در لایه یک (L1) طراحی کرد. این شبکه دارایی‌های IP (آثار توکنیزه‌شده)، مجوزهای برنامه‌پذیر (PILs) و ماژول حق‌الامتیاز برای توزیع درآمد بلادرنگ بر روی زنجیره را فراهم می‌کند.
ماتونی گفت: ” ما Story را ساختیم تا مالکیت فکری را در رسانه‌های مختلف برنامه‌پذیر کنیم. چه داده‌های تولیدشده توسط هوش مصنوعی باشد، چه دارایی‌های مجازی یا مالکیت فیلم، خالقان باید راهی شفاف برای صدور مجوز و کسب درآمد از کار خود داشته باشند.” حامیان همچنین، این معماری را پایه‌ای برای منشأ شفاف و مجوزدهی ترکیبی می‌دانند. بااین‌حال، منتقدان تردید دارند که مجوزهای قرارداد هوشمند (Smart Contract) بدون شناسایی قانونی در دادگاه معتبر باشند.
نقطه عطف در حال تحول مالکیت فکری زنجیره‌ای
با بیش از ۸۰ تریلیون دلار دارایی خلاق جهانی، IP زنجیره‌ای به‌عنوان لایه‌ای بازارمحور میان خالقان، شرکت‌ها و پلتفرم‌های AI در حال ظهور است. استوری تاکنون میزبان بیش از ۲۰۰ تیم و ۲۰ میلیون ثبت IP در حوزه‌های سرگرمی، بازی و داده است.
ماتونی گفت: ” برای مالکیت فکری زنجیره‌ای نقطه عطف واحدی وجود ندارد، زیرا مالکیت فکری مدام در حال تحول است. ما Story را طوری ساختیم که همگام با این تحول پیش برود؛ با ادغام در حوزه‌های AI، بازی و هالیوود تا خالقان بتوانند آثار خود را مستقیماً پیگیری و مجوزدهی کنند. ” او افزود: ” نقطه عطف واقعی ممکن است عددی نباشد، بلکه لحظه‌ای فرهنگی باشد، مانند بازآفرینی اثری از BTS که به بازی تبدیل می‌شود و تقسیم خودکار درآمد از طریق Story دارد. زمانی که میلیون‌ها نفر از IP زنجیره‌ای استفاده کنند بدون آن‌که بدانند در محیط وب 3 (Web3) هستند، آن‌گاه تغییر واقعی رخ داده است. “
این دیدگاه با گزارش مالکیت فکری جهانی WIPO در سال ۲۰۲۴ هم‌راستاست که اشاره می‌کند ظرفیت IP جهانی در کمتر از ده اقتصاد متمرکز است و بازارهای دیجیتال همچنان به ادغام نهادی وابسته‌اند. نقطه عطف مالکیت فکری توکنی نیز به همان اندازه که به پذیرش محصول وابسته است، به هماهنگی سیاست‌گذاری بستگی دارد.
کارایی و مسیرهای نوین حق‌الامتیاز در استوری پروتکل
سیستم‌های سنتی حق‌الامتیاز مانند ASCAP هر سه‌ماه یک‌بار از طریق واسطه‌های متعدد به خالقان پرداخت می‌کنند. در این حال، استوری قصد دارد تا این روند را نوسازی کند. ماتونی گفت: ” امروزه پرداخت‌ها از مسیر واسطه‌های مبهم عبور می‌کند و ماه‌ها طول می‌کشد تا به خالقان برسد. در Story، حق‌الامتیازهای برنامه‌پذیر در چند ثانیه تسویه می‌شوند، نه در چند ماه و بدون اصطکاک در سراسر جهان جابه‌جا می‌شوند. این امر، تحول‌آفرین است، به‌ویژه برای هنرمندان مستقل و بازارهای نوظهور. “
بااین‌حال، یادداشت فین‌تک صندوق بین‌المللی پول در ۲۰۲۵ هشدار می‌دهد که تسویه آنی توکنی می‌تواند در صورت نبود نظارت و ذخایر نقدی، ریسک نظام‌مند را افزایش دهد. پرداخت فوری قدرتمند است، اما بدون حفاظت، ممکن است از مقررات پیشی گیرد. موفقیت بلندمدت استوری احتمالاً به ادغام آن با شبکه‌های مالی قانون‌مند وابسته است.
انگیزه‌ها و ادغام در اقتصاد مالکیت فکری
ماتونی گفت: ” سامانه کنونی مالکیت فکری ما از کار افتاده است. خالقان و شرکت‌ها در حال جنگ با شرکت‌های هوش مصنوعی هستند، اما آنچه لازم است، چارچوبی فناورانه است که در آن IP بتواند آزادانه در مقیاس گسترده مجوزدهی و محافظت شود. استوری، زیرساختی فراهم می‌کند که سازمان‌های حقوقی می‌توانند در آن ادغام شوند، نه آن‌که با آن رقابت کنند. “
دعواهای حقوقی میان توسعه‌دهندگان هوش مصنوعی و دارندگان حقوق، شکاف ساختاری موجود را آشکار کرده است: اینترنت از زیرساخت محافظ آثار خلاق جلوتر رفته است. گزارش ۲۰۲۵ مجمع جهانی اقتصاد درباره توکنیزه‌سازی بیان می‌کند که چنین بازارهایی ” غیرخطی و مرحله‌ای ” رشد می‌کنند. پذیرش معمولاً از محیط‌های مجاز و قانون‌مند آغاز می‌شود، نه شبکه‌های باز. بنابراین، ادعای Story مبنی بر ” همکاری حقوقی ” احتمالاً نیازمند اجرای تدریجی منطبق با حریم داده و معیارهای قضایی است.
ساده‌سازی تجربه کاربر و حفظ خالقان
در ادامه، ماتونی گفت: ” مجوزدهی و مدیریت حقوق مدت‌هاست در انحصار استودیوهایی با وکلا بوده است. از طریق پورتال IP ما، هر کسی می‌تواند در چند دقیقه مالکیت فکری را بر روی زنجیره ثبت کند؛ بدون وکیل، بدون واسطه و بدون کارمزد پلتفرم. هدف ما این است که مجوزدهی را شهودی کنیم، نه بوروکراتیک. “
بااین‌حال، گزارش سال ۲۰۲۴ دفاتر ثبت اختراع و حق‌تکثیر آمریکا به کنگره تأکید می‌کند که انتقال در بلاک چین قوانین مالکیت فکری را تغییر نمی‌دهد. انتقال حق‌تکثیر و علامت تجاری همچنان به توافق‌نامه‌های کتبی و امضا‌شده نیاز دارد. در حال حاضر، مجوزهای زنجیره‌ای Story به‌عنوان لایه‌های فراداده عمل می‌کنند، نه اسناد الزام‌آور، تا زمانی‌که قابلیت اجرای قراردادهای هوشمند در قانون تصریح شود.
بازتاب‌پذیری و حاکمیت توکن بومی استوری پروتکل
ماتونی گفت: ” بازتاب‌پذیری در بازارهای رمزارز طبیعی است، اما IP ثبت‌شده در Story به کاربردهای واقعی گره خورده است. توکن IP محرک صدور مجوز، سهام‌گذاری (استیکینگ) و حاکمیت است، دارایی مولدی که به فعالیت خلاقانه متصل است، نه سفته‌بازی. “
در همین حال، تحلیل مؤسسه CFA در سال ۲۰۲۴ دیدگاهی محتاطانه‌تر ارائه می‌دهد: توکنی‌سازی ممکن است طبقات دارایی جدیدی را آزاد کند، اما با ابهام ارزشی و ریسک امانی روبه‌روست. سرمایه‌گذاران نهادی احتمالاً توکن‌های IP را به‌عنوان تکامل زیرساختی تلقی می‌کنند، نه ابزار سفته‌بازی؛ دیدگاهی که می‌تواند هیجان پیرامون توکن IP را متعادل کند.
داده به‌عنوان سیگنال بازار
با افزایش نیاز هوش مصنوعی به داده‌های دارای مجوز، معیارهای جدیدی ممکن است ارزش IP را تعریف کنند از جمله حجم مجوزدهی، میزان انباشت حق‌الامتیاز و سرعت منشأ. ماتونی گفت: ” برخی از باارزش‌ترین IPها دارایی‌هایی خواهند بود که برای آموزش AI مجوز داده می‌شوند. گلوگاه AI محاسبه نیست، بلکه داده‌های دارای مجوز است. پروژه پوزیدون (Poseidon) در Story به هر کسی اجازه می‌دهد تا داده‌های واقعی را به‌عنوان IP مجوز دهد و ارزش قابل‌اندازه‌گیری میان ارائه‌دهندگان داده، توسعه‌دهندگان AI و کاربران ایجاد کند. “
این دیدگاه مشابه گفته‌های ” ریحانه شریف‌عسگری “، رئیس بخش محصول و پژوهش در Grayscale است که استوری را ” پلی میان هماهنگی بلاک‌چین و آموزش مدل‌های هوش مصنوعی ” توصیف کرد. او خاطرنشان ساخت که مدل Poseidon می‌تواند فعالیت‌های روزمره انسان را به داده‌های دارای مجوز و توکنیزه‌شده برای یادگیری ماشین (ML) تبدیل کند. اظهارات او نشان می‌دهد چگونه IP برنامه‌پذیر می‌تواند اقتصادهای خلاق و توسعه هوش مصنوعی را در یک زیرساخت واحد متحد کند.
در همین حال، هم‌پوشانی میان IP و AI بحثی سیاستی گسترده‌تر را برجسته می‌کند. گزارش WIPO در سال ۲۰۲۴ بیان می‌کند نوآوری زمانی شکوفا می‌شود که قانون، پژوهش و تجارت هم‌زمان پیش بروند. موفقیت بلندمدت استوری احتمالاً کمتر به سازوکار توکنی و بیشتر به هم‌گامی حکمرانی جهانی IP با فناوری وابسته است.
جمع‌بندی
مالکیت فکری برنامه‌پذیر از مفهوم به زیرساخت در حال گذار است. ترکیب Story از خودکارسازی، حاکمیت و همکاری آن را در تقاطع فرهنگ و کد قرار می‌دهد. بااین‌حال، گزارش‌های WIPO، IMF، WEF، CFA و دفتر حق‌تکثیر ایالات متحده تأکید می‌کنند که پیشرفت، تدریجی و مبتنی بر انطباق خواهد بود. بر این اساس، اگر استوری موفق شود، می‌تواند چگونگی گردش حقوق خلاقانه در اقتصاد جهانی را بازتعریف کند. در غیر این صورت، ممکن است نمونه‌ای اولیه باقی بماند که در انتظار هم‌ترازی مقرراتی است.
