در سال های اخیر، ظهور فناوری بلاکچین راه را برای نوآوری‌های پیشگامانه در حوزه سیستم‌های غیرمتمرکز هموار کرده است. از جمله مفاهیم انقلابی برنامه های غیرمتمرکز (DApp) و پروتکل‌ها هستند. در حالی که هر دو این فناوری‌ها اجزای جدایی‌ناپذیر یک اکوسیستم غیرمتمرکز هستند، اهداف متمایزی را دنبال کرده و نقش‌های متفاوتی را ایفا می‌کنند.
در این مقاله به بررسی ویژگی‌های متضاد DAppها و پروتکل‌ها می‌پردازیم و عملکرد و اهمیت آنها را در دنیای فناوری‌های غیرمتمرکز بررسی می‌کنیم.
آشنایی با DAppها
برنامه‌ها یا نرم افزارهایی که به جای استفاده از یک سرور متمرکز، بر روی یک شبکه غیرمتمرکز از کامپیوترها اجرا می‌شوند، به عنوان برنامه های غیرمتمرکز یا DApp شناخته می‌شوند. در واقع شبکه غیرمتمرکز کامپیوترها به نوعی به شبکه بلاکچین اشاره دارد. این برنامه‌ها از فناوری بلاکچین برای تضمین عدم تغییر داده‌ها، امنیت و شفافیت استفاده می‌کنند.
برنامه‌های غیرمتمرکز نیز مانند برنامه‌های کاربردی سنتی، دارای اجزای front-end (قسمتی که کاربر با آن در ارتباط است و ویژگی‌های ظاهری را شامل می‌شود) و back-end (قسمت پنهان و کدهای برنامه) هستند. کاربران از طریق front-end با برنامه تعامل دارند، در حالی که back-end که به عنوان قرارداد هوشمند نیز شناخته می‌شود، روی بلاک چین مستقر است. قرارداد هوشمند، منطق برنامه را اجرا می‌کند و به طور ایمن داده‌ها را مدیریت می‌کند.
ساختار غیرمتمرکز DAppها آنها را با نرم افزارهای سنتی متمایز می‌کند. در نتیجه این عدم تمرکز، هیچ نقطه شکست واحدی وجود ندارد زیرا آنها به یک سازمان یا مرجع مرکزی تکیه نمی‌کنند. شبکه بلاکچین تراکنش‌ها و داده‌ها را توزیع می‌کند و آنها را غیرقابل تغییر و در برابر سانسور مقاوم می‌کند.
نمونه‌هایی از برنامه های غیرمتمرکز
برنامه‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi): این برنامه‌ها خدمات مالی مانند وام دهی، قرض گرفتن و تجارت بدون واسطه را ارائه می‌دهند. به عنوان برنامه‌های محبوب فعلی دیفای می‌توان از یونی سواپ (Uniswap) و کامپاند (Compound) یاد کرد.
DApp های گیمینگ: این برنامه‌ها به بازیکنان امکان می‌دهند تا با استفاده از فناوری بلاکچین، مالک اصلی دارایی‌های درون بازی باشند و حتی آنها را با سایر موارد یا با پول واقعی مبادله کنند. نمونه‌های قابل توجه این حوزه CryptoKitties و Axie Infinity هستند.
DApp های مدیریت زنجیره تأمین: این برنامه‌ها ردیابی شفاف کالاها را در سراسر زنجیره تأمین شرکت‌ها را فراهم می‌کنند و کارایی و اعتماد را افزایش می‌دهند. برای مثال این قسمت می‌توان از VeChain و Waltonchain نام برد.
پروتکل‌ها در جهان غیر متمرکز
پروتکل‌ها، در زمینه بلاک چین و فناوری‌های غیرمتمرکز، به مجموعه قوانین و استانداردهای زیربنایی اشاره می‌کنند که نحوه عملکرد شبکه را تعریف می‌کنند. آنها پایه‌ای را برای DAppها به منظور عملکرد و برقراری ارتباط مؤثر در اکوسیستم فراهم می‌کنند. قوانین اعتبار سنجی داده‌ها، فرایندهای اجماع و پروتکل ارتباطی گره (Node) به گره شبکه، همگی از طریق پروتکل‌ها ایجاد می‌شوند. پروتکل‌ها اطمینان حاصل می‌کنند که همه برنامه های غیرمتمرکز از قوانین یکسانی پیروی می‌کنند به نحوی که می‌توان به داده‌های مبادله شده در سیستم تکیه کرد.
انواع پروتکل ها
پروتکل‌های اجماع: این پروتکل‌ها تعیین می‌کنند که شبکه چگونه در مورد اعتبار تراکنش‌ها توافق می‌کند و به اجماع می‌رسد. به‌عنوان مثال برای پروتکل‌های اجماع می‌توان به اثبات کار (PoW)، اثبات سهام (PoS) و اثبات سهام واگذار شده (DPoS) اشاره کرد.
پروتکل‌های قابلیت همکاری: این پروتکل‌ها بلاک‌چین‌های مختلف را قادر می‌سازد تا با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و داده‌ها را به اشتراک بگذارند و قابلیت همکاری را در اکوسیستم غیرمتمرکز تقویت کنند. به عنوان مثال می‌توان به پولکادات و کازماس اشاره کرد.
پروتکل‌های ذخیره سازی: این پروتکل‌ها نحوه ذخیره و دسترسی به داده‌ها را در شبکه غیرمتمرکز تعریف می‌کنند. برای مثال The InterPlanetary File System یا به فارسی، سیستم فایل بین سیاره‌ای (IPFS) یک پروتکل ذخیره سازی شناخته شده است.
DApp ها در مقابل پروتکل‌ها
DAppها برنامه‌های کاربردی نهایی برای کاربر هستند که خدمات و عملکردهای خاصی را در اکوسیستم غیرمتمرکز ارائه می‌کنند. از سوی دیگر، پروتکل‌ها به عنوان قوانین و استانداردهای اساسی عمل می‌کنند که بر کل شبکه غیرمتمرکز حاکم است و تعاملات یکپارچه بین DAppها را امکان پذیر می‌کند.
به طور کلی، برنامه‌های کاربردی و پروتکل‌ها انقلاب را به سوی آینده‌ای غیرمتمرکز هدایت می‌کنند، بخش‌های مختلف را متحول کرده و نوآوری را در فضای بلاک چین تقویت می‌کنند.
