یکی از چالش‌های اصلی شبکه اتریوم، سنگینی اجرای نودهای کامل (Full Nodes) برای کاربران عادی است. ویتالیک بوترین، هم‌بنیان‌گذار اتریوم، در مقاله جدیدی که در سایت Ethereum Research منتشر کرده، طرحی برای اجرای نودهای سبک‌تر ارائه داده که می‌تواند راه را برای اجرای نود حتی روی لپ‌تاپ یا سیستم‌های خانگی هموار کند. این مقاله بخشی از نقشه راه مقیاس‌پذیری اتریوم است که با هدف حفظ تمرکززدایی، افزایش حریم خصوصی و مقاومت در برابر سانسور طراحی شده است. همچنین این تغییرات در راستای آپدیت Pectra می‌باشد.
چرا اجرای نود شخصی و سبک مهم است؟
تا پیش از این، بسیاری تصور می‌کردند که هدف اصلی اجرای نود فقط تأیید اعتبار زنجیره بلاک‌هاست. اما واقعیت این است که داشتن یک نود کامل مزایای بیشتری دارد؛ از جمله اینکه کاربران می‌توانند به‌صورت محلی، بدون اعتماد به دیگران، اطلاعات زنجیره را بخوانند و از حریم خصوصی خود محافظت کنند. هرچند فناوری‌هایی مانند ZK-EVM و پروتکل‌های حفظ حریم خصوصی (PIR) تلاش می‌کنند این مشکلات را حل کنند، اما همچنان اجرای نود شخصی ارزشمند است؛ چراکه:
- وابستگی به ارائه‌دهندگان بزرگ RPC می‌تواند کاربران را در معرض سانسور یا محرومیت از خدمات قرار دهد.
- راهکارهای رمزنگاری کاملاً بدون اعتماد (مثل ۱-سروری PIR) هنوز بسیار گران هستند.
- الگوهای درخواست اطلاعات (مثلاً IP و زمان درخواست‌ها) ممکن است اطلاعات زیادی درباره کاربران فاش کند.
اولویت‌های کوتاه‌مدت برای سبک‌سازی نودها
بوترین چند پیشنهاد برای سبک‌تر شدن نودها در کوتاه‌مدت ارائه می‌دهد:
۱. اجرای کامل طرح EIP-4444
این طرح پیشنهاد می‌کند هر نود فقط اطلاعات مربوط به ۳۶ روز گذشته را نگه دارد. این کار به‌شدت فضای ذخیره‌سازی موردنیاز را کاهش می‌دهد و اجرای نود را برای کاربران عادی ممکن می‌کند.
۲. ساخت یک سیستم توزیع‌شده برای ذخیره تاریخچه
در این مدل، هر نود فقط بخش کوچکی از داده‌های قدیمی‌تر را نگه می‌دارد. با استفاده از فناوری‌های مقاوم‌سازی مثل Erasure Coding، می‌توان اطمینان حاصل کرد که کل تاریخچه بلاکچین به‌شکل غیرمتمرکز باقی می‌ماند.
۳. تنظیم قیمت گس
تغییراتی در نحوه محاسبه هزینه گس پیشنهاد شده است؛ به‌طوری که ذخیره‌سازی داده‌ها در بلاکچین گران‌تر و اجرای کدها ارزان‌تر شود. هدف این است که رشد بی‌رویه اندازه وضعیت (state) کنترل شود.
نود نیمه‌سبک چیست و چگونه کار می‌کند؟!
مهم‌ترین ایده مطرح‌شده در این طرح، معرفی نوع جدیدی از نود با عنوان نود نیمه‌سبک است. برخلاف نودهای سنتی که ملزم به ذخیره‌سازی کامل تمامی داده‌های بلاکچین هستند، نود نیمه‌سبک تنها اطلاعاتی را نگهداری می‌کند که برای کاربر اهمیت دارد و سایر داده‌ها را در صورت نیاز، به‌صورت برخط و از منابع مطمئن دریافت می‌کند.
به‌عنوان نمونه، اگر کاربری، تنها با چند توکن خاص یا برنامه‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) سروکار داشته باشد، نود وی صرفاً اطلاعات مرتبط با این بخش‌ها را ذخیره کرده و باقی موارد را حذف خواهد کرد. این رویکرد موجب کاهش مصرف منابع، افزایش سرعت عملکرد و ارتقای حریم خصوصی می‌شود؛ چراکه داده‌های ذخیره‌شده فقط بر روی دستگاه کاربر باقی می‌مانند. کاربر می‌تواند به‌صورت سفارشی مشخص کند که کدام نوع از اطلاعات در نود ذخیره شود؛ برای مثال:
- حساب‌های فعال در بازه زمانی اخیر
- توکن‌های پرکاربرد مانند USDT یا انواع NFT
- یا صرفاً داده‌های مرتبط با حساب شخصی و برنامه‌های مورداستفاده کاربر
نکته قابل توجه آن‌که این پیکربندی حتی می‌تواند از طریق یک قرارداد هوشمند نیز تعریف شود؛ به‌طوری‌که یک برنامه روی بلاکچین مشخص کند که نود چه اطلاعاتی را نگه دارد. این ابتکار، راه‌اندازی نودی سبک، ایمن و متناسب با نیازهای کاربر را بدون نیاز به ذخیره‌سازی کامل، امکان‌پذیر می‌سازد.
جمع‌بندی
با افزایش اندازه بلاک‌ها و رشد سریع شبکه اتریوم، اجرای نود برای کاربران عادی هر روز سخت‌تر شده است. اما طرح جدید ویتالیک بوترین برای نودهای سبک و شخصی‌سازی‌شده می‌تواند این روند را تغییر دهد.با حذف نیاز به ذخیره کل تاریخچه زنجیره و معرفی نودهایی که فقط بخشی از وضعیت را نگه می‌دارند، راه برای اجرای نود روی دستگاه‌های خانگی و حتی موبایل باز خواهد شد. این گام، نه‌تنها از نظر فنی بلکه از نظر حفظ تمرکززدایی، حریم خصوصی و مقاومت در برابر سانسور، نقطه عطفی در مسیر آینده اتریوم خواهد بود.
