از زمان اعلام طرح گسترده اعمال تعرفه‌های جدید توسط کاخ سفید، سرمایه‌گذاران در حال خروج از بازارهای ریسکی هستند و انتظار می‌رود در هفته جاری، بیش از ۱۵۰ کشور واکنش جهانی به تعرفه‌های آمریکا را نشان دهند. طبق گزارش‌ها، حدود ۱۱.۱ تریلیون دلار (معادل ۳۷ درصد از تولید ناخالص داخلی آمریکا) تنها در ۴۴ روز معاملاتی اخیر از بازار سهام ایالات متحده پاک شده است.
اجرای تعرفه‌های پایه از ۵ آوریل آغاز شد
از ۵ آوریل، تعرفه‌ای پایه معادل ۱۰ درصد برای همه کشورها اجرایی شد. سپس، در روز یک‌شنبه، «هاوارد لوتنیک»، وزیر بازرگانی آمریکا اعلام کرد: «هیچ تعویقی در اجرای تعرفه‌ها وجود ندارد.» تعرفه‌های متقابل نیز قرار است از ساعت ۱۲:۰۱ بامداد ۹ آوریل به وقت شرق آمریکا اعمال شوند؛ امیدها برای هرگونه تعویق از بین رفته و همین موضوع، ترس از واکنش جهانی را تشدید کرده است.
به گفته «The Kobeissi Letter»، گلدمن ساکس پیش‌بینی کرده که پس از اعلامیه‌های روز ۲ آوریل موسوم به «روز آزادی»، مجموع تعرفه‌ها با افزایش ۱۸.۸ واحد درصدی مواجه خواهد شد.
واکنش جهانی به تعرفه‌های آمریکا چیست؟
چین هفته گذشته تعرفه‌ای ۳۴ درصدی بر کالاهای آمریکایی وضع کرد که حدود ۱۴۰ میلیارد دلار صادرات را شامل می‌شود. تحلیلگران این اقدام را نخستین گام جدی در یک جنگ تجاری تمام‌عیار می‌دانند. در همین حال، سقوط بازار سهام، کاهش قیمت نفت و افت بازده اوراق خزانه آمریکا، همگی نشانه‌هایی از رکودی قریب‌الوقوع به شمار می‌روند.
با وجود هشدارها، «جیم بسنت»، وزیر خزانه‌داری آمریکا، از شرکای تجاری خواسته است که از تلافی خودداری کنند؛ در غیر این صورت، آمریکا تعرفه‌ها را باز هم افزایش خواهد داد.
با این حال، اتحادیه اروپا هفته گذشته اعلام کرد که اقدامات متقابلی برای مقابله با تعرفه‌های ترامپ آماده کرده است. اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۴ حدود ۶۰۶ میلیارد دلار کالا به ایالات متحده صادر کرده و تراز تجاری منفی ۲۳۶ میلیارد دلاری با آمریکا دارد؛ به همین دلیل، تحلیلگران معتقدند واکنش اتحادیه اروپا می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر بازار داشته باشد.
گزارش رویترز از اتحاد سه‌جانبه آسیایی
رویترز در تاریخ ۳۱ مارس گزارش داد که چین، ژاپن و کره‌جنوبی قرار است به‌صورت مشترک به تعرفه‌ها پاسخ دهند. چین واکنش نشان داده، اما ژاپن و کره‌جنوبی هنوز در سکوت هستند. چنین واکنشی می‌تواند بیش از ۲۸۰ میلیارد دلار واردات آمریکا را تحت تأثیر قرار دهد.
رئیس‌جمهور مکزیک نیز اعلام کرد که کشورش پاسخ جامعی خواهد داد. کانادا نیز وعده واکنش داده است. برخلاف کشورهای دیگر، کانادا و مکزیک مشمول تعرفه ۱۰ درصدی پایه نشده‌اند، هرچند تعرفه‌های قبلی همچنان پابرجاست.
تایوان: آغاز مذاکرات از نقطه «تعرفه صفر»
رئیس‌جمهور تایوان، لای چینگ‌ته، در پی دیدار با مدیران کسب‌وکارهای کوچک و متوسط، در پیامی ویدیویی اعلام کرد که تایوان قصد دارد موانع تجاری را کاهش داده و بدون اعمال تعرفه‌های متقابل، با ایالات متحده وارد مذاکره شود. وی تأکید کرد سرمایه‌گذاری شرکت‌های تایوانی در آمریکا همچنان ادامه خواهد داشت، مشروط بر اینکه این پروژه‌ها در راستای منافع تایوان باشد.
او با اشاره به اینکه اقتصاد صادرات‌محور تایوان ممکن است از تعرفه‌های آمریکا آسیب ببیند، خاطرنشان کرد که صنعت نیمه‌هادی، یکی از بزرگ‌ترین بخش‌های صادراتی تایوان، فعلاً از این تعرفه‌ها مستثنا شده است.
لای گفت: «مذاکرات تعرفه‌ای می‌تواند از نقطه ‘تعرفه صفر’ بین تایوان و آمریکا آغاز شود، مشابه با توافق آزاد تجاری میان آمریکا، کانادا و مکزیک.»
ماه گذشته شرکت تایوانی TSMC از تعهد ۱۰۰ میلیارد دلاری جدید برای سرمایه‌گذاری در آمریکا خبر داد. لای پیش‌بینی کرد که صنایعی مانند الکترونیک، پتروشیمی، فناوری اطلاعات و گاز طبیعی نیز از TSMC پیروی خواهند کرد.
او همچنین از بررسی طرح‌هایی برای خریدهای کلان کشاورزی، صنعتی و انرژی از آمریکا توسط کابینه تایوان خبر داد. به گفته وی، این اقدامات بیانگر شفافیت و عدالت در سیاست تجاری تایوان و آمادگی این کشور برای گسترش روابط در دوران بی‌ثباتی‌های تعرفه‌ای است.
لای ضمن اشاره به فشارهای سیاسی و نظامی چین، گفت: «ما نه تنها توانسته‌ایم از بحران‌ها عبور کنیم، بلکه توانسته‌ایم آن‌ها را به فرصت تبدیل کنیم و اقتصاد تایوان را مقاوم‌تر سازیم.»
هاوارد لوتنیک: «تعرفه‌ها در راهند؛ بدون تعویق»
در حالی که برخی کشورها برای مصالحه اقتصادی اعلام آمادگی کرده‌اند، وزیر بازرگانی آمریکا، هاوارد لوتنیک، روز یک‌شنبه در برنامه “Face the Nation” اعلام کرد که تعرفه‌های متقابل اعلام‌شده از سوی ترامپ در همین هفته اجرا می‌شوند و هیچ تعویقی در کار نخواهد بود.
لوتنیک گفت: «تعرفه‌ها می‌آیند. رئیس‌جمهور این را اعلام کرد و شوخی هم نکرد.» او تأکید کرد که آمریکا باید از صنایع خود محافظت کند و این تعرفه‌ها بخشی از دستورکار اقتصادی ترامپ برای بازگرداندن مزیت رقابتی آمریکا هستند.
لوتنیک: «این سیاست ترامپ است و ما اینجاییم تا آن را اجرایی کنیم.»
او همچنین تصریح کرد که برخلاف گذشته که ترامپ اجرای تعرفه‌ها برای مکزیک و کانادا را تا پایان مذاکرات مهاجرتی به تعویق انداخت، این بار هیچ تعویقی در کار نخواهد بود.
زیمبابوه: تعلیق کامل تعرفه‌ها برای بهبود روابط با آمریکا
رئیس‌جمهور زیمبابوه، امرسون منانگاگوا، در اقدامی غافلگیرکننده اعلام کرد که تمامی تعرفه‌های وارداتی بر کالاهای آمریکایی را تعلیق خواهد کرد. او در بیانیه‌ای در شبکه اجتماعی X هدف این اقدام را افزایش واردات از آمریکا و رشد صادرات زیمبابوه به ایالات متحده عنوان کرد.
با وجود این، تحلیلگران سیاسی معتقدند این اقدام بیشتر به نفع شرکت‌های آمریکایی خواهد بود تا اقتصاد زیمبابوه. هوپول چینونو، روزنامه‌نگار منتقد دولت، نیز گفت که هدف این اقدام، جلب حمایت واشنگتن برای لغو تحریم‌هایی است که شخص منانگاگوا و برخی از مقامات دیگر را هدف گرفته‌اند—تلاشی که او آن را «بعید» توصیف کرد.
تجارت دوجانبه آمریکا و زیمبابوه در سال ۲۰۲۴ فقط ۱۱۱.۶ میلیون دلار بوده است. صادرات آمریکا به زیمبابوه ۴۳.۸ میلیون دلار (+۱۰.۶٪) و واردات از زیمبابوه ۶۷.۸ میلیون دلار (-۴۱٪).
زیمبابوه از سال‌ها پیش، به دلیل مسائل حقوق بشری و اصلاحات زمین، تحت تحریم‌های آمریکا بوده است. با اینکه دولت بایدن در ۲۰۲۴ تحریم‌های گسترده را برداشت، اما هنوز ۱۱ فرد از جمله منانگاگوا تحت تحریم‌های هدفمند هستند. منانگاگوا این تحریم‌ها را “غیرقانونی و ناعادلانه” خوانده است.
بیش از ۵۰ کشور خواستار مذاکره با آمریکا شده‌اند
در پی اعلام موج جدید تعرفه‌ها توسط ترامپ در روز چهارشنبه، بیش از ۵۰ کشور در واکنش جهانی به تعرفه‌های آمریکا با کاخ سفید تماس گرفته‌اند تا درباره چارچوب جدید تجاری و احتمال معافیت مذاکره کنند.
وزیر خزانه‌داری آمریکا، اسکات بسنت، گفت: «این تماس‌ها آمریکا را در موقعیتی قدرتمند قرار داده است تا از طریق مذاکرات چندجانبه، مسیرهای تازه‌ای برای صادرات و واردات ایجاد کند.»
جزئیاتی از این مذاکرات یا کشورهایی که تماس گرفته‌اند منتشر نشده، اما کاخ سفید این موج تماس‌ها را نشانه موفقیت سیاست تعرفه‌ای خود می‌داند.
واکنش جهانی به تعرفه‌های آمریکا؛ بازارها در آستانه طوفان؟
چهار روز اخیر شبیه به آرامش پیش از طوفان بوده است. اکثر کشورها پس از اعلام «روز آزادی» ترامپ سکوت کرده‌اند؛ این موضوع یا به معنای آغاز مذاکرات پنهانی است یا برنامه‌ریزی برای اقدامات تلافی‌جویانه. در شرایطی که تعرفه‌ها ۱۸۵ کشور را تحت تأثیر قرار داده‌اند، بازارها خود را برای یک جنگ تجاری جهانی آماده کرده‌اند—جنگی که ممکن است منجر به نوسانات شدید شود.
طبق گزارش ZeroHedge، در روز جمعه حجم معاملات آپشن به بیش از ۱۰۰ میلیون قرارداد رسید—برای اولین بار در تاریخ. در عین حال، شاخص نوسانات (VIX) طی هفته گذشته ۱۱۰ واحد افزایش یافت، گرچه هنوز ۲۰ واحد پایین‌تر از اوج خود در ۵ اوت باقی مانده است.
