در هجده ماه گذشته، به‌نظر می‌رسد قواعد اقتصادی زیرساخت‌های دیجیتال در سراسر آمریکای شمالی بازنویسی شده است. مراکز داده عظیمی که در ابتدا برای تأیید تراکنش‌های مبتنی بر ارز دیجیتال ساخته شده بودند، اکنون دستخوش تحولی اساسی شده و به‌سمت خوشه‌های (کلاستر) پردازشی متمرکز بر هوش مصنوعی (AI)، بارهای کاری آموزش مدل‌ها و ظرفیت استنتاج حرکت کرده‌اند.
ورود استخراج‌کنندگان بزرگ به عرصه زیرساخت هوش مصنوعی
در همین راستا، اوایل امسال یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های استخراج دارایی‌های دیجیتال جهان، یعنی Core Scientific، قراردادهایی به ارزش بیش از سه میلیارد دلار با ارائه‌دهنده زیرساخت هوش مصنوعی CoreWeave امضا کرد. هدف از این قرارداد، تبدیل بخشی از تأسیسات استخراج شرکت برای میزبانی GPUهای شرکت NVIDIA و فراهم‌سازی ظرفیت پردازشی برای اجرای بارهای کاری یادگیری ماشین (ML) بود. به‌طور مشابه، شرکت‌های TeraWulf، سایفر ماینینگ (Cipher Mining) و IREN نیز از امضای قراردادهای میلیارد دلاری با ارائه‌دهندگان مقیاس‌ابر (Hyperscale) خبر دادند تا با میزبانی پردازش‌های وش مصنوعی بر روی تأسیسات خود، درآمدهای‌شان را افزایش دهند.
مسئله‌ای که در انتظار حل شدن بود
از بیرون که نگاه کنیم، همگرایی میان زیرساخت استخراج رمزارز و تقاضای رو‌به‌رشد برای هوش مصنوعی، شکاف مهمی در بازار را آشکار کرده است که احتمالاً در آینده نیز ادامه خواهد داشت. برای شروع، شرکت‌هایی که به ظرفیت GPU برای اجرای آموزش مدل‌ها یا انجام وظایف محاسباتی تخصصی نیاز دارند، هنوز با گزینه‌های محدودی روبه‌رو هستند که بیشتر در اختیار تعداد معدودی از ارائه‌دهندگان مقیاس‌ابر، مانند آمازون وب سرویس (AWS)، مایکروسافت و گوگل است. افزون بر این، مسئله ناکارآمدی منجر به وضعیتی شده است که GPUها برای پروژه‌های خاص خریداری می‌شوند اما در فاصله بین بارهای کاری بلااستفاده باقی می‌مانند. مسئله قیمت‌گذاری نیز شفاف نیست و هیچ سازوکار استانداردی برای مقایسه خدمات ارائه‌دهندگان مختلف یا مناطق جغرافیایی وجود ندارد.
ظهور بازارهای محاسباتی و محبوبیت سریع آن‌ها
در نتیجه، بازارهای محاسباتی که نخستین‌بار در سال ۲۰۲۴ پدیدار شدند، به‌سرعت محبوبیت زیادی پیدا کرده‌اند. برای نمونه، شرکت Argentum AI به‌عنوان پیشگام در این حوزه مطرح شده است و بازاری غیرمتمرکز برای محاسبات ارائه می‌دهد که دارای ” الگو مرجع زنده ” است؛ یعنی سامانه‌ای مرجع که بر اساس تراکنش‌های واقعی آموزش می‌بیند، نه مدل‌های مصنوعی یا مشخصات ارائه‌شده از سوی فروشندگان. در همین حال، هرچه شبکه، تراکنش‌های بیشتری پردازش کند، مجموعه داده آن غنی‌تر و پیش‌بینی‌هایش دقیق‌تر می‌شود و در نتیجه، هم ارائه‌دهندگان و هم شرکت‌ها از پیشنهادهای هوشمندانه‌تر و بهبود‌یافته‌تر بهره‌مند می‌شوند.
نوآوری‌های فنی و مزایای زیست‌محیطی
از منظر فنی، این پلتفرم دارای قابلیت‌هایی همچون محفظه‌های امن (Secure Enclaves)، اثبات‌های دانش صفر (ZK Proofs) و سازوکار اعتماد مبتنی بر سهام‌گذاری است تا امکان محاسبات محرمانه و اجرای قابل‌تأیید را فراهم سازد. این ویژگی‌ها نیازهای طیف وسیعی از صنایع از جمله مالی، سلامت و حتی دفاعی را برآورده می‌کند. افزون بر این، شرکت آرجنتوم GPUهای بلااستفاده یا بازنشسته‌شده شرکت‌های مقیاس‌ابر و مراکز داده را مجدداً به کار می‌گیرد و به این ترتیب، عمر تجهیزات را افزایش داده و منابعی مقرون‌به‌صرفه‌تر در اختیار کاربران قرار می‌دهد. این در حالی است که هم‌زمان میزان زباله الکترونیکی را کاهش می‌دهد.
بااین‌حال، آنچه رویکرد Argentum را از سایر بازارهای محاسباتی متمایز می‌کند، درک این واقعیت است که وظایف محاسباتی از نظر مشخصات به‌شدت متنوع‌اند؛ به‌عنوان مثال، یک کار رندرینگ نسبت به یک وظیفه استنتاج بلادرنگ (Real-time Inference) نیاز به تحمل تأخیر متفاوتی دارد. در نهایت، باید به این نکته اشاره کرد که چارچوب بلاک چین این پلتفرم تضمین می‌کند تمامی مشخصات وظایف، پیشنهادها، سوابق اجرا و سایر داده‌ها در دفترکل شفاف ثبت شود تا از ترجیح دادن برخی شرکت‌کنندگان یا ایجاد الگوهای مبهم قیمتی جلوگیری شود.
آینده‌ای که در پیش است
افزایش اهمیت بازارهای غیرمتمرکز GPU در زمانی رخ می‌دهد که انتظار می‌رود تا تقاضای مراکز داده در ایالات متحده تا پایان این دهه به ۴۵ گیگاوات برسد. همچنین، برآورد می‌شود هزینه‌های زیرساخت هوش مصنوعی طی ده سال آینده از ۳۷۰ میلیارد دلار فراتر رود. بنابراین، با افزایش فشار بر رویکردهای متمرکز کنونی، پلتفرم‌هایی که بر پایه ظرفیت تجمیعی و سازوکارهای شفاف بازار ساخته شده‌اند، به‌تدریج در حال ارائه راهکارهایی برای برطرف کردن این گلوگاه‌ها به شیوه‌ای دموکراتیک هستند.
به‌جای تکیه بر چند شرکت بزرگ برای تأمین زیرساخت، مدل پیشنهادی Argentum این امکان را فراهم می‌کند که هزاران اپراتور مستقل، چه تأسیسات استخراج، تغییرکاربری‌یافته باشند یا ارائه‌دهندگان محاسبات لبه‌ای، در یک شبکه واحد و هماهنگ فعالیت کنند. بنابراین، همان‌طور که بازار به اهمیت فزاینده صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) محاسباتی و نقدپذیر پی می‌برد، زیرساخت‌هایی که در ابتدا برای ایمن‌سازی شبکه‌های رمزارزی ساخته شده بودند، ممکن است در آینده به زیربنای اصلی تأمین نیازهای محاسباتی هوش مصنوعی بدل شوند. بدون تردید، دوران جذاب و مهمی در پیش است.
