در سال‌های اخیر، شرکت‌های پراپ تریدینگ (Proprietary Trading Firms) با وعده‌هایی چون دسترسی به سرمایه‌های بالا و دریافت بخشی از سود معاملاتون به خطر انداختن سرمایه شخصی، محبوبیت زیادی در میان تریدرهای خرد به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه پیدا کرده‌اند. با این حال، بررسی‌ها نشان می‌دهد که بخش قابل‌توجهی از این شرکت‌ها با چالش‌های جدی در شفافیت، نقدینگی، و حتی تخلفات آشکار قانونی مواجه هستند.
پشت‌پرده شرکت‌های پراپ
برخی از شرکت‌های فعال در حوزه پراپ تریدینگ، به‌ویژه آن‌هایی که مخاطبان ایرانی را هدف قرار داده‌اند، نه‌تنها فاقد هرگونه مجوز رسمی از نهادهای معتبر بین‌المللی هستند، بلکه در مواردی از بروکرهای ناشناس و غیرقابل‌ردیابی برای اجرای معاملات استفاده می‌کنند.
بررسی تجربیات جهانی از شرکت‌هایی مانند Refco، FXCM و IB Capital FX نشان می‌دهد که نبود نظارت مؤثر، تخلفات ساختاری و گمراه‌کردن مشتریان، می‌تواند منجر به سقوط کامل یک شرکت و از بین رفتن دارایی کاربران شود.
در ایران نیز با افزایش ناگهانی محبوبیت پراپ، شاهد ظهور شرکت‌هایی بدون هویت شفاف یا سابقه مشخص هستیم که با تبلیغات گسترده در شبکه‌های اجتماعی، کاربران را جذب می‌کنند. اما در عمل، نه تنها مشخص نیست سرمایه‌ای واقعی در اختیار تریدر قرار می‌گیرد یا خیر، بلکه در برخی موارد، گزارش‌هایی از سوءاستفاده از اطلاعات شخصی، عدم پرداخت سود، یا فسخ یک‌طرفه قراردادها نیز منتشر شده است. در نبود نهاد نظارتی مشخص، هیچ‌گونه راهکار حقوقی مؤثری برای پیگیری این تخلفات وجود ندارد.
نمونه‌هایی از رسوایی‌های بزرگ در شرکت‌های کارگزاری و پراپ
سقوط یک غول مالی
Refco، یکی از بزرگ‌ترین کارگزاری‌های معاملات آتی در ایالات متحده، در سال 2005 به دلیل پنهان‌کاری بدهی‌های معوقه به مبلغ 430 میلیون دلار توسط مدیرعامل وقت، فیلیپ بنت، دچار فروپاشی شد. این تقلب حسابداری منجر به ورشکستگی شرکت و پیگرد قانونی مدیران آن گردید.
فریب مشتریان و ممنوعیت فعالیت در آمریکا:
FXCM، یک کارگزاری فارکس، به دلیل ادعای نادرست درباره اجرای معاملات بدون میز معاملاتی (No Dealing Desk) و در واقع انجام معاملات از طریق یک بازارساز مرتبط، توسط کمیسیون معاملات آتی کالاهای ایالات متحده (CFTC) جریمه شد و از فعالیت در بازار آمریکا منع گردید.
فعالیت بدون مجوز و جریمه سنگین:
IB Capital FX، یک شرکت کارگزاری ثبت‌شده در نیوزیلند، بدون دریافت مجوزهای لازم از CFTC، اقدام به جذب سرمایه‌گذاران برای معاملات فارکس کرد. این شرکت به پرداخت بیش از 35 میلیون دلار جریمه و بازپرداخت به مشتریان محکوم شد.
مشکلات ساختاری، تخلفات رایج و نبود نظارت در شرکت‌های پراپ تریدینگ
۱. ساختار گمراه‌کننده و نبود شفافیت در مدل کسب‌وکار
بسیاری از شرکت‌های پراپ، به‌ویژه آن‌هایی که با تبلیغات گسترده در فضای فارسی‌زبان فعالیت می‌کنند، مدل کسب‌وکار شفافی ندارند. کاربران با پرداخت مبلغی به‌عنوان هزینه آزمون یا دسترسی به حساب، به ظاهر صاحب یک حساب با سرمایه بالا می‌شوند، اما در واقعیت، در بسیاری از این موارد:
- معامله واقعی در بازار انجام نمی‌شود.
- حساب صرفاً روی سرور داخلی شبیه‌سازی می‌شود (paper trading).
- در صورت پاس شدن معامله‌گر در چالش‌ها، پرداخت سود با تأخیر یا اصلاً انجام نمی‌گیرد.
۲. دستکاری معاملات و پلتفرم‌ها
در برخی موارد، گزارش‌هایی از سوی معامله‌گران منتشر شده که نشان می‌دهد شرکت‌های پراپ ممکن است:
- قیمت‌ها را به‌صورت دستی روی حساب‌ها تغییر دهند.
- با اعمال اسپردهای غیرواقعی یا تاخیرهای عمدی، باعث ضرر تریدر شوند.
- در زمان برداشت سود، به‌صورت ناگهانی ادعای نقض قوانین داخلی کرده و حساب را مسدود کنند.
۳. عدم وجود مجوز قانونی و نهاد ناظر
بسیاری از این شرکت‌ها نه‌تنها فاقد رگولاتوری معتبر هستند، بلکه حتی اطلاعات تماس، آدرس، یا هویت حقوقی مشخصی ندارند. در نتیجه:
- کاربران امکان هیچ‌گونه پیگیری حقوقی مؤثر ندارند.
- حتی در صورت وقوع تخلف یا از بین رفتن کل موجودی، راهی برای شکایت قانونی وجود ندارد.
۴. تبلیغات اغراق‌آمیز و فریب‌دهنده
شرکت‌های پراپ با استفاده از چهره‌های شناخته‌شده در شبکه‌های اجتماعی یا شعارهایی نظیر «با ۵۰ دلار، صاحب ۵۰ هزار دلار شوید» کاربران را هدف قرار می‌دهند. این تبلیغات اغلب:
- بدون هشدار از ریسک‌های واقعی انجام می‌شود.
- با تحریک احساساتی نظیر طمع و ترس، کاربران را به تصمیم‌گیری‌های عجولانه سوق می‌دهند.
هشدار به معامله‌گران ایرانی
توجه به رشد ناگهانی محبوبیت شرکت‌های پراپ تریدینگ در ایران، برخی از این شرکت‌ها بدون داشتن مجوزهای معتبر و شفافیت لازم، اقدام به جذب سرمایه‌گذاران می‌کنند. مشکلات رایج در این شرکت‌ها شامل موارد زیر است:
- نبود معاملات واقعی: در برخی موارد، معاملات به‌صورت شبیه‌سازی‌شده (Paper Trading) انجام می‌شود و هیچ معامله واقعی‌ای در بازار صورت نمی‌گیرد.
- دستکاری در قیمت‌ها: برخی شرکت‌ها ممکن است قیمت‌ها را به‌صورت دستی تغییر دهند یا با اعمال اسپردهای غیرواقعی، باعث ضرر معامله‌گران شوند.
- عدم پرداخت سود: در صورت موفقیت معامله‌گر، پرداخت سود ممکن است با تأخیر یا اصلاً انجام نشود.
- فقدان مجوز و نظارت: بسیاری از این شرکت‌ها فاقد مجوزهای قانونی از نهادهای معتبر بین‌المللی هستند و هیچ مرجع حقوقی مشخصی برای پیگیری تخلفات آن‌ها وجود ندارد.
- بسته شدن حساب معامله‌گران بدون تخطی از قوانین: در بسیاری از موارد حساب معامله‌گر به طور خودکار بسته شده و پاسخگویی در این باره صورت نگرفته است.
توصیه‌های مهم برای معامله‌گران
به طور کلی استفاده از پراپ با توجه به شرایط کنونی توصیه نمی‌شود؛ اگر همچنان تمایل به استفاده از پراپ‌ها به عنوان تریدر را دارید، حتما موارد زیر را بررسی کنید:
- تحقیق درباره سابقه شرکت: سابقه فعالیت، نظرات کاربران و شفافیت عملکرد شرکت را بررسی کنید.
- احتیاط در مواجهه با تبلیغات اغراق‌آمیز: از شرکت‌هایی که وعده سودهای غیرواقعی می‌دهند یا با تبلیغات فریب‌دهنده سعی در جذب سرمایه‌گذاران دارند، دوری کنید.
- توجه به ریسک‌ها: همواره به ریسک‌های موجود در معاملات توجه داشته باشید و از تصمیم‌گیری‌های احساسی پرهیز کنید.
- بررسی مجوزها: قبل از همکاری با هر شرکت پراپ تریدینگ، از وجود مجوزهای قانونی و معتبر اطمینان حاصل کنید.
جمع‌بندی
شرکت‌های پراپ تریدینگ در ظاهر می‌توانند فرصت مناسبی برای معامله‌گران باشند تا با سرمایه‌ای بزرگ‌تر وارد بازار شوند، اما در عمل، این مسیر با ریسک‌های پنهان و جدی همراه است. مشکلاتی نظیر نبود نقدینگی واقعی، تأخیر در پرداخت سود، فسخ ناگهانی حساب‌ها و نداشتن نظارت قانونی به‌ویژه در شرکت‌های پراپ فعال در ایران می‌توانند سرمایه و زمان کاربران را به خطر بیندازد.
هرچند برخی از این شرکت‌ها وعده‌های جذابی ارائه می‌دهند، اما تجربه نشان داده که در بیشتر موارد، معامله با حساب شخصی و در بستری شفاف و قابل اعتماد، انتخابی منطقی‌تر و ایمن‌تر است. سرمایه‌گذاران آگاه باید پیش از اعتماد به هر شرکت پراپ، تمامی جوانب را به‌دقت بررسی کرده و از فریب ظاهر فریبنده تبلیغات دوری کنند. در نهایت، امنیت سرمایه مهم‌تر از وسوسه سودهای ظاهری است.
