در دنیای ارزهای دیجیتال، به‌ویژه در بخش مالی غیرمتمرکز، مفهوم “ارزهای دیجیتال وابسته” یا Pegged Crypto به‌طور فزاینده‌ای محبوب شده است. دلیل این موضوع، تلاش برای حل یکی از مشکلات اساسی ارزهای دیجیتال یعنی نوسانات شدید قیمتی است.
این مقاله، مفهوم پِگینگ (Pegging) در ارزهای دیجیتال را مورد بررسی قرار می‌دهد. شما با خواندن این مقاله پی می‌برید که پِگینگ در مفهوم مالی چیست؟ پِگینگ در ارزهای دیجیتال به چه معناست و چگونه کار می‌کند؟ نمونه‌هایی از ارزهای دیجیتال وابسته به دارایی‌های دیگر چه هستند؟
پگینگ یا وابستگی قیمت ارزهای دیجیتال چیست؟
پیش از بررسی دقیق مفهوم ارزهای دیجیتال پگ شده و نحوه عملکرد آن در دنیای ارزهای دیجیتال، ابتدا باید با اصول اولیه پِگینگ در اقتصاد سنتی آشنا شویم.
اصطلاح پِگینگ (Pegging) به ایجاد ارتباط بین ارزش یک ارز یا دارایی با ارزش یک ارز یا دارایی دیگر اشاره دارد. این ارتباط، یک نرخ مبادله ثابت را میان این دو دارایی تعیین می‌کند. به بیان ساده، پِگینگ در اقتصاد یعنی وابسته کردن نرخ ارز یک کشور به نرخ ارز یک کشور دیگر.
در طول تاریخ، بسیاری از کشورها برای مقابله با نوسانات شدید ارزی از سیستم پِگینگ استفاده کرده‌اند. دلیل این امر آن است که نوسانات زیاد در ارزش ارزها، تجارت و بازرگانی را دشوار می‌کند، زیرا امکان تعیین قیمت‌های پایدار از بین می‌رود. در نتیجه، بسیاری از کشورهایی که ارزهای خود را به یک ارز معتبر متصل می‌کنند، هدفشان توسعه تجارت و جذب سرمایه‌گذاری خارجی است. به همین دلیل، بسیاری از کالاها و خدمات با استفاده از یک ارز متصل‌شده قیمت‌گذاری می‌شوند، که معمولاً ارزی است که بیشترین پذیرش منطقه‌ای یا جهانی را دارد.
پِگینگ در دنیای ارزهای دیجیتال چگونه کار می‌کند؟
حال که مفهوم پِگینگ سنتی در اقتصاد را متوجه شدیم، می‌توانیم بررسی کنیم که این مفهوم چگونه در بازار ارزهای دیجیتال پیاده‌سازی می‌شود. ارز دیجیتال وابسته (Pegged Cryptocurrency) به‌طور فنی به‌عنوان یک وسیله مبادله دیجیتال که از طریق رمزنگاری ایمن شده و ارزش آن به یک دارایی دیگر مانند ارز ملی یا طلا وابسته است، تعریف می‌شود.
در واقع، مفهوم سنتی پِگینگ در اقتصاد به یک محیط جدید یعنی دنیای ارزهای دیجیتال گسترش یافته است. به بیان ساده، ارز دیجیتال متصل، یک توکن، کوین یا دارایی منتشرشده بر روی بلاکچین است که به یک ارز فیات (صادرشده توسط بانک‌های مرکزی) متصل شده است. علاوه بر این، زمانی که نرخ مبادله میان ارز دیجیتال و ارز فیات تعیین شود (مانند نسبت ۱:۱)، ارزش ارز دیجیتال دقیقاً به همان میزان و در همان جهت با ارز وابسته تغییر می‌کند.
امروزه، بیشتر ارزهای دیجیتال پگ شده به دلار آمریکا وابسته هستند. این روند مشابه سنت دیرینه در اقتصاد سنتی است که بسیاری از ارزهای ملی برای کسب ثبات به دلار آمریکا متصل شده‌اند. دلیل این موضوع، نقش کلیدی دلار آمریکا در اقتصاد جهانی است.
چرا ارزهای دیجیتال به دارایی‌های پایدار متصل می‌شوند؟
در دنیای ارزهای دیجیتال که بر مبنای بلاکچین، غیرمتمرکز بودن و استقلال از سیستم‌های بانکی سنتی بنا شده است، این پرسش مطرح می‌شود که چرا اتصال به دارایی‌های سنتی مانند دلار یا طلا مزیت محسوب می‌شود؟ در نگاه اول، این موضوع ممکن است با اصول اولیه ارزهای دیجیتال که در تقابل با پول فیات معرفی شده‌اند، تناقض داشته باشد. اما در عمل، این کار دارای مزایای خاصی است.
دلیل اصلی پگ ارزهای دیجیتال به دارایی‌های پایدار مشابه همان دلیلی است که بسیاری از ارزهای ملی در ابتدا به دلار آمریکا متصل شدند. ارزهای دیجیتال مستقل و بدون پشتوانه (Unpegged Cryptos) به‌شدت نوسان دارند، زیرا ریسک‌های ذاتی و برداشت‌های بازار از آن‌ها می‌تواند تأثیر زیادی بر قیمت بگذارد. برای مثال، قیمت بیت‌کوین تاکنون تا ۱۰ برابر بیشتر از نرخ نوسانات دلار آمریکا تغییر کرده است.
بنابراین، اتصال یک ارز دیجیتال به یک دارایی پایدار، باعث کاهش نوسانات شدید شده و از سرمایه‌گذاران و معامله‌گران در برابر تغییرات ناگهانی محافظت می‌کند. اکثر ارزهای دیجیتال متصل در حال حاضر به دلار آمریکا وابسته‌اند. برای مثال، تتر (USDT) اغلب توانسته ارزش خود را برابر با ۱ دلار حفظ کند. البته، ارزهای دیجیتال می‌توانند به دارایی‌های دیگری مانند طلا یا ارزهای ملی دیگر نیز متصل شوند.
آشنایی با استیبل کوین‌ها در بازار ارزهای دیجیتال
یکی از اصطلاحاتی که هنگام بررسی مفهوم پِگینگ در کریپتو با آن مواجه می‌شویم، استیبل‌کوین (Stablecoin) است. استیبل‌کوین به ارز دیجیتالی گفته می‌شود که به یک دارایی ذخیره پایدار مانند طلا یا دلار آمریکا متصل شده است تا نوسانات آن کاهش یابد.
زمانی که درباره استیبل‌کوین‌ها صحبت می‌کنیم، باید بدانیم که انواع مختلفی از آن‌ها وجود دارد:
۱. استیبل‌کوین‌های وثیقه‌شده با ارز فیات (Fiat-Collateralized)
۲. استیبل‌کوین‌های پشتیبانی‌شده با کالا (Commodity-Backed) مانند استیبل‌کوین‌های متصل به طلا
۳. استیبل‌کوین‌های وثیقه‌شده با ارزهای دیجیتال (Crypto-Backed)
۴. استیبل‌کوین‌های الگوریتمی (Algorithmic Stablecoins)
تاکنون، تنها دو نوع اول یعنی استیبل‌کوین‌های وثیقه‌شده با ارز فیات و کالا مورد بررسی قرار گرفته‌اند. ترکیب انعطاف‌پذیری ارز دیجیتال با ثبات دارایی‌های سنتی، یک ایده بسیار محبوب و اثبات‌شده است. به همین دلیل، میلیاردها دلار سرمایه به سمت استیبل‌کوین‌هایی مانند USD Coin (USDC) جریان پیدا کرده است.
چالش‌های پِگینگ در ارزهای دیجیتال
نمی‌توان صرفاً ادعا کرد که یک ارز دیجیتال به‌طور قطعی برابر با ۱ دلار است، چرا که بسیاری از پروژه‌های کریپتو چنین ادعاهایی را مطرح می‌کنند، اما در عمل پشتوانه مناسبی ندارند. برای حفظ ارزش ثابت یک ارز دیجیتال، تیم‌های پروژه معمولاً باید مقدار مشخصی از دلار آمریکا را به‌عنوان ذخایر در اختیار داشته باشند. این موضوع زمانی مهم‌تر می‌شود که یک ارز دیجیتال در صرافی‌های مختلف معامله شود و حجم بالایی از تراکنش‌های مالی با آن انجام گیرد. حفظ ذخایر کافی از ارز فیات یکی از مهم‌ترین چالش‌های پروژه‌هایی است که ارز دیجیتال متصل ایجاد می‌کنند.
یکی از مثال‌های برجسته در این زمینه، تتر (USDT) است. این استیبل‌کوین با نسبت ۱:۱ به دلار آمریکا متصل شده و برای تراکنش‌های مالی کریپتو و تبادل دلار استفاده می‌شود. اما در برهه‌ای از زمان، اعتبار این ارتباط زیر سؤال رفت، زیرا تتر اعلام کرد که پشتوانه ۱۰۰٪ مبتنی بر دلار ندارد. این مسئله نشان می‌دهد چرا داشتن ذخایر قوی برای حفظ ارزش ارزهای دیجیتال متصل اهمیت دارد.
کریپتوهای وابسته (Pegged) در برابر کریپتوهای پشتیبانی‌شده (Backed)
همان‌طور که در بالا توضیح داده شد، یک استیبل‌کوین صرفاً یک توکن ارز دیجیتال است که به یک دارایی پایدار دیگر با ارزش ۱:۱ وابسته است. مهم‌ترین ویژگی یک استیبل‌کوین حفظ پایداری ارزش وابسته خود در عین حال که یک ارز دیجیتال است، می‌باشد. این نوع ارز دیجیتال بهترین ویژگی‌های هر دو دنیا را در خود دارد، زیرا بدون داشتن نوسانات زیاد، یک رمز ارز محسوب می‌شود.
کریپتوهای پشتیبانی‌شده (Backed) نسل جدیدی از ارزهای دیجیتال هستند که تفاوت عمده‌ای با نسل اول ارزهای دیجیتال دارند، زیرا دارای ویژگی‌هایی مانند نقدشوندگی، امنیت و ثبات هستند. در مقایسه با آن، نسل اول رمز ارزها به دلیل نداشتن ارزش ذاتی مورد انتقاد قرار گرفته‌اند و در نتیجه، بسیاری از مردم نسبت به استفاده از آن‌ها مردد بودند. همان‌طور که از نام آن مشخص است، کریپتوهای پشتیبانی‌شده از طریق پیوند با یک دارایی مشهود و باارزش اقتصادی تعیین‌شده، ارزش ذاتی دارند. این ارزهای دیجیتال برای دیجیتالی‌سازی نوع خاصی از دارایی و ذخیره رکورد آن در بلاکچین استفاده می‌شوند.
کریپتوهای پشتیبانی‌شده به دارایی‌های ملموسی مانند پول فیات، املاک و مستغلات یا طلا متصل هستند. بلاکچین به دلیل ویژگی‌هایی مانند اثبات مالکیت و شفافیت، بستری مناسب برای توسعه این نوع ارزها محسوب می‌شود. وابستگی به بازارهای خارجی و باسابقه باعث می‌شود که در صورت کاهش ارزش توکن‌ها به زیر ارزش واقعی دارایی‌های اساسی، سرمایه‌گذاران همچنان بتوانند دارایی‌های ملموس خود را نقد کنند.
نمونه‌هایی از کریپتوهای پشتیبانی‌شده
برای نشان دادن قابلیت‌های کریپتوهای وابسته به‌عنوان ترکیبی از اقتصاد سنتی و دنیای دیجیتال، در ادامه لیستی از شناخته‌شده‌ترین نمونه‌های این ارزها ارائه شده است:
۱. تتر (USDT)
تتر پرمعامله‌ترین ارز دیجیتال است که بر اساس سطح نقدینگی خود برتری دارد. در چند فصل گذشته، تتر حتی از بیت‌کوین نیز پیشی گرفته است. این ارز دیجیتال که با پشتوانه فیات عرضه می‌شود، به دلار آمریکا وابسته است و با دارایی‌های نقدی و ذخایر دلاری پشتیبانی می‌شود. مقدار عرضه آن ثابت نیست و بر اساس میزان برداشت‌ها و سپرده‌ها تغییر می‌کند، اما هدف اصلی حفظ نرخ مبادله نزدیک به ۱ دلار آمریکا در تمام زمان‌ها است.
۲. پکس گلد (PAXG)
پکس گلد با نماد PAXG یک ارز دیجیتال است که با ذخایر طلای واقعی توسط پکسوس، یک شرکت انتفاعی مستقر در نیویورک پشتیبانی می‌شود. هر توکن PAXG با نسبت ۱:۱ به یک اونس تروا (t oz) از یک شمش طلای ۴۰۰ اونسی London Good Delivery که در خزانه‌های امنیتی برینکسدر لندن نگهداری می‌شود، وابسته است. خریداران پکس گلد از دردسر نگهداری و تأمین امنیت طلای فیزیکی و همچنین حمل و نقل آن رهایی می‌یابند. علاوه بر این، ارز دیجیتال پکس گلد را می‌توان به صورت جزئی خریداری کرد، که آن را برای سرمایه‌گذاران خرد در دسترس‌تر می‌کند.
۳. پروپی (PRO)
به‌عنوان یک انحراف کوچک از دنیای در حال رشد کریپتوهای با پشتوانه فیات و طلا، توکنیزه کردن دارایی‌های واقعی و دیجیتال املاک به روشی محبوب برای ایجاد سوابق غیرمتمرکز مالکیت در بازار املاک تبدیل شده است. برای مثال، شرکت‌هایی مانند Propy خدمات توکنیزه‌سازی املاک واقعی را ارائه می‌دهند و به سرمایه‌گذاران کوچک اجازه می‌دهند که سهمی از دارایی‌های کوچکتر داشته باشند. این روند به مالکان اجازه می‌دهد تا سریع‌تر از بازار املاک سود ببرند و از تمرکز بازار جلوگیری کنند.
۴. پترو
لازم به ذکر است که پترو یک ارز دیجیتال واقعی محسوب نمی‌شود، زیرا دارای بلاکچین عملیاتی نیست و به‌شدت تحت کنترل است. با این حال، به‌عنوان یکی از اولین تلاش‌های یک دولت برای عرضه یک کریپتو وابسته، موردی جالب برای مطالعه است.
در سال ۲۰۱۷، نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا، اولین ارز دیجیتال با پشتوانه نفت را معرفی کرد. این ارز قرار بود توسط ذخایر فیزیکی ونزوئلا پشتیبانی شود و هدف آن مقابله با بحران تورم شدید این کشور بود. ارزش هر پترو برابر با یک بشکه نفت در نظر گرفته شد. با وجود عدم استقبال عمومی و اتهاماتی مانند کلاهبرداری، پترو به‌عنوان اولین ارز دیجیتال دولتی با پشتوانه دارایی شناخته شد که راه را برای پروژه‌های مشابه دولتی باز کرد.
۵. کریپتوهای با پشتوانه اوراق بهادار
شرکت‌های بلاکچین، به‌ویژه استارتاپ‌ها، در حال توکنیزه کردن اوراق بهادار هستند تا مالکیت آن‌ها را به شکل دیجیتال درآورند و به دارندگان امکان کسب درآمد غیرمستقیم را بدهند. این امر نقدینگی را به صنعت اوراق بهادار می‌آورد و در عین حال معاملات را ایمن‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر می‌سازد.
برخلاف بسیاری از جنبه‌های کریپتو که در یک خلأ قانونی قرار دارند، اوراق بهادار دیجیتال تحت مقررات سختگیرانه‌ای فعالیت می‌کنند و به همین دلیل، اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کرده‌اند. از جمله نمونه‌های برجسته کریپتوهای با پشتوانه اوراق بهادار، می‌توان به Polymath و Gibraltar اشاره کرد. Polymath یک استارتاپ بلاکچینی است که بستری امن برای راه‌اندازی توکن‌های اوراق بهادار ارائه می‌دهد. از سوی دیگر، Gibraltar اولین صرافی توکنیزه‌شده اوراق بهادار را راه‌اندازی کرده است.
ریسک‌های ارزهای دیجیتال پگ شده
اگرچه استیبل‌کوین‌ها با هدف کاهش ریسک‌های مرتبط با ارزهای دیجیتال معرفی شدند، اما همچنان برخی مشکلات در این حوزه وجود دارد. یکی از مسائل کلیدی، فقدان نظارت و مقررات مناسب است که تنها پس از وقوع رسوایی‌های مرتبط با کریپتوهای وابسته، مورد توجه قرار گرفت.
عملکرد استیبل‌کوین‌ها بر این فرض استوار است که ذخایری که از آن‌ها پشتیبانی می‌کنند، قابل بازخرید و نقدشونده هستند. اما پرونده‌هایی مانند ماجرای تتر و Circle نشان داد که شرکت‌ها جزئیات دقیقی درباره محل سرمایه‌گذاری ذخایر ارائه نکردند و حسابرسی شفافی انجام ندادند. این امر منجر به بی‌اعتمادی و مشکلات قانونی شد.
نتیجه‌گیری
دیفای (DeFi) فرصت‌های بسیاری را فراهم کرده که در سیستم مالی سنتی قابل دسترس نبودند. با این حال، ریسک‌های متعددی همچنان در این حوزه وجود دارد. ارزهای دیجیتال وابسته راهکاری برای کاهش این ریسک‌ها ارائه داده‌اند، اما بدون نظارت و قوانین شفاف، مشکلات آن‌ها همچنان پابرجا خواهند ماند. همان‌طور که بازار ارزهای دیجیتال به تکامل خود ادامه می‌دهد، احتمال ظهور پروژه‌های جدیدتر در این حوزه وجود دارد. برخی از آن‌ها ممکن است مانند Terra شکست بخورند، اما پروژه‌هایی که اقدامات حفاظتی بهتری اتخاذ کنند، می‌توانند اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کرده و راهی مطمئن‌تر برای معامله در یک بازار پرنوسان و بی‌ثبات ارائه دهند.
سوالات متداول
پگینگ (Pegging) در ارزهای دیجیتال چیست؟
پگینگ به فرایند وابسته کردن ارزش یک ارز دیجیتال به یک دارایی دیگر مانند ارزهای فیات (مثل دلار آمریکا) یا کالاهایی مانند طلا اشاره دارد. این کار با هدف کاهش نوسانات قیمتی انجام می‌شود. به این نوع ارزهای دیجیتال “ارزهای دیجیتال وابسته” یا Pegged Cryptos گفته می‌شود.
استیبل‌کوین (Stablecoin) چیست و چه انواعی دارد؟
استیبل‌کوین نوعی ارز دیجیتال است که ارزش آن به یک دارایی پایدار متصل شده است تا از نوسانات شدید بازار کریپتو در امان بماند. چهار نوع اصلی استیبل‌کوین عبارتند از:
- الگوریتمی (که بدون پشتوانه مستقیم کار می‌کنند و عرضه آن‌ها توسط الگوریتم‌ها تنظیم می‌شود)
- وثیقه‌شده با ارز فیات (مثل USDT و USDC)
- پشتیبانی‌شده با کالا (مثل طلا در DGX)
- وثیقه‌شده با ارزهای دیجیتال (مثل DAI)
چرا ارزهای دیجیتال به دارایی‌های پایدار متصل می‌شوند؟
زیرا ارزهای دیجیتال نوسانات شدیدی دارند و این موضوع باعث می‌شود که پذیرش عمومی و استفاده از آن‌ها دشوار شود. اتصال به دارایی‌های پایدار مانند دلار یا طلا باعث کاهش نوسانات شده و اعتماد بیشتری را برای کاربران، سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها فراهم می‌کند.
تفاوت کریپتوهای پگ شده (Pegged) و کریپتوهای پشتیبانی‌شده (Backed) چیست؟
کریپتوهای پگ شده فقط ارزش خود را به یک دارایی وابسته می‌کنند، اما همیشه پشتوانه فیزیکی ندارند. مثلاً USDT ادعا دارد که ارزشش برابر با ۱ دلار است، اما همیشه ۱۰۰٪ ذخایر دلاری برای آن وجود ندارد.
کریپتوهای پشتیبانی‌شده دارای دارایی واقعی به‌عنوان پشتوانه هستند، مانند دیجیکس گلد (DGX) که با طلا پشتیبانی می‌شود. این دارایی‌ها در صورت نیاز قابلیت نقد شوندگی دارند.
