به گزارش ارزینجا و به نقل از Coinpaprika، شبکه‌های زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز (DePIN) با غیرمتمرکز کردن شبکه‌ها، صنعت ارتباطات را متحول کرده و جایگزینی ارزان‌تر و در دسترس‌تر برای ارائه‌دهندگان سنتی فراهم می‌کنند. در همین حال، DePINها با معرفی شبکه‌های غیرمتمرکز و مبتنی بر جامعه، نقص‌های بزرگ در سیستم‌های ارتباطات سنتی را برطرف کرده و اتصال را قابل‌دسترس‌تر و قابل‌اطمینان‌تر می‌کنند. این فناوری همچنین به بخش‌هایی مانند هوش مصنوعی (AI)، بازی و زنجیره تأمین (Supply Chain) گسترش یافته است. افزون بر این، صنعت ارتباطات همواره با چالش‌هایی مواجه است، از به‌روزرسانی‌های گران‌قیمت زیرساخت‌ها گرفته تا پوشش ناپایدار در مناطق دورافتاده. در نتیجه، مصرف‌کنندگان به‌دنبال جایگزین‌های بهتری هستند که دسترسی منصفانه به اینترنت را تضمین کنند.
در این راستا، شبکه‌های زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز راه‌حلی برای مشکلات مربوط به شرکت‌های ارتباطات سنتی ارائه می‌دهند. کارشناسان از شرکت‌های Huddle01، Impossible Cloud Network و ایتیر (Aethir) نظرات خود را درباره چگونگی شکستن موانع اتصال توسط این شبکه‌های مبتنی بر بلاک‌چین به اشتراک گذاشته‌اند. گفتنی است که شبکه‌های ارتباطات سنتی مدت‌ها است که به پروژه‌های زیرساختی عظیم نیاز دارند که مستلزم تأمین مالی قابل‌توجهی هستند. به همین دلیل، دولت‌ها و شرکت‌های بزرگ معمولاً بر این صنعت تسلط دارند. DePINها این مدل را با غیرمتمرکز کردن کنترل، برهم می‌زنند و با استفاده از دفترکل‌های توزیع‌شده و مشوق‌های مبتنی بر توکن، این امکان را فراهم می‌آورند که اعضاء جامعه در نگه‌داری و مشارکت در شبکه مشترک، نقش داشته باشند.
DePIN و تغییرات بنیادین در زیرساخت‌های ارتباطی دیجیتال
در ادامه، ارائه‌دهندگان خدمات در ازاء نگه‌داری شبکه‌ها پاداش‌های دیجیتالی به‌صورت توکن دریافت می‌کنند. قراردادهای هوشمند (Smart Contract) فرآیندهای مربوط به اتصال، تراکنش‌های امن و مدیریت کارآمد شبکه را به‌طور خودکار انجام می‌دهند. “آیوش ران‌جان”، مدیرعامل Huddle01، توضیح داد: “DePINها، زیرساخت ارتباطات را با پذیرش غیرمتمرکز شدن و مشارکت جامعه بازتعریف می‌کنند. همچنین، به جای تکیه بر یک ارائه‌دهنده واحد، از شبکه‌ای توزیع‌شده از مشارکت‌کنندگان استفاده می‌کنند که مقیاس‌پذیری را آسان‌تر می‌کند. علاوه بر این، با استفاده از منابع زیر استفاده مانند پهنای باند و ذخیره‌سازی اضافی، هزینه‌ها را کاهش می‌دهند.”
تقاضا برای شبکه‌های غیرمتمرکز از سویی به‌سرعت در حال رشد است. گزارش‌های اخیر نشان می‌دهند که درآمد DePIN در سال ۲۰۲۴ به بیش از ۵۰۰ میلیون دلار رسیده است که افزایش ۱۰۰ برابری نسبت به دو سال گذشته را نشان می‌دهد. تعداد پروژه‌های فعال DePIN نیز تقریباً دو برابر شده است و این شبکه‌ها اکنون سهم قابل‌توجهی از بازار ارزهای دیجیتال را به خود اختصاص داده‌اند. لازم یه ذکر است که بیش از ۱۳ میلیون دستگاه در سراسر جهان از عملیات شبکه‌های زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز حمایت می‌کنند.
پیشرفت DePIN و آینده شبکه‌های غیرمتمرکز
بر پایه این مورد، رهبران صنعت پیش‌بینی می‌کنند که روند مذکور،تنها شتاب خواهد گرفت. “کای واورزینک”، مدیرعامل Impossible Cloud Network، اظهار داشت: “مدل ذکرشده به DePINها این پتانسیل را می‌دهد که در ۱۵ سال آینده صدها برابر، اگر نه هزاران برابر، از شبکه‌های متمرکز که توسط غول‌های تکنولوژی مانند گوگل، مایکروسافت و فیسبوک اداره می‌شوند، پیشی بگیرند. همچنین، ممکن است به اندازه معاملات میم‌کوین‌ها جذاب نباشد، اما اساساً بازی را تغییر می‌دهد.”
امروز، DePINها به‌طور کلی دارای ارزش بازار (مارکت کپ) بیش از ۲۳ میلیارد دلار هستند و حجم معاملات روزانه آن‌ها از ۲ میلیارد دلار فراتر رفته است. پروژه‌های پیشرو در این حوزه نیز شامل بیتنسور (TAO)، رندر (RENDER)، فایل‌کوین (FIL)، تتا نتورک (Theta) و گراف (GRT) هستند. فشار برای ارتباطات غیرمتمرکز در مقابل، بازتابی از نیاز فزاینده به دسترسی منصفانه‌تر و فراگیرتر به اینترنت است. در این حالت، مدل‌های ارتباطات سنتی اغلب به نفع مراکز شهری هستند و مناطق روستایی کمتر خدمات دریافت می‌کنند. این موضوع در طول پاندمی کرونا بیشتر نمایان شد، زمانی‌که دانش‌آموزان در مناطق دورافتاده به‌دلیل پوشش ضعیف اینترنت با مشکلاتی در یادگیری آنلاین مواجه شدند.
چالش‌های شبکه‌های متمرکز و آینده DePIN
مضاف بر این، ارائه‌دهندگان بزرگ ارتباطات معمولاً تمرکز کنترل دارند، قیمت‌های خدمات بالایی تعیین و رقابت را محدود می‌کنند. گسترش پوشش به مناطق کم‌جمعیت نیز نیاز به سرمایه‌گذاری عظیم دارد که باعث می‌شود این مناطق برای ارائه‌دهندگان سنتی کمتر جذاب باشند. “کایل اوکاتومو”، مدیر ارشد فناوری Aethir، اشاره کرد: “ارائه‌دهندگان متمرکز ارتباطات، بیشتر به مناطق شهری اولویت می‌دهند و مناطق روستایی را پشت سر می‌گذارند. مدل کسب‌وکار آن‌ها بر سودآوری تمرکز دارد تا خدمات عمومی که این امر منجر به شکاف‌های عمده‌ای در دسترسی می‌شود.”
علاوه بر محدودیت‌های پوشش، ریسک‌های امنیتی نیز یک نگرانی بزرگ در مدل‌های ارتباطات سنتی هستند. واورزینک خاطرنشان کرد: “ذخیره‌سازی متمرکز داده‌ها یک نقطه آسیب‌پذیری ایجاد می‌کند که آن‌ها را هدف حملات سایبری قرار می‌دهد. فقط کافی است به نقض اطلاعات AT&T در سال گذشته فکر کنید که اطلاعات حساس ۷۳ میلیون مشتری را فاش کرد.” در نتیحه، با توجه به این نقص‌ها، شبکه‌های DePIN به‌عنوان جایگزینی کارآمدتر و امن‌تر در حال جذب توجه هستند. در ادامه، واورزینک معتقد است که DePINها نمایان‌گر یک تغییر بنیادی در مالکیت و کنترل هستند. او گفت: “هدف ساده است: قدرت را از یک نهاد متمرکز بگیریم و آن را به جامعه بازگردانیم.”
مشارکت کاربران و مدل‌های مبتنی بر توکن
با اجازه دادن به کاربران برای ایجاد و مدیریت شبکه‌های خود، شبکه‌های زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز دسترسی به اینترنت را غیرمتمرکزتر می‌کنند. به جای تکیه بر شرکت‌های بزرگ، افراد می‌توانند هاب‌های ارتباطی کوچک و محلی راه‌اندازی کنند. گفتنی است که کاربران هزینه پهنای باند مصرفی خود را پرداخت می‌کنند، در حالی که کسانی که به شبکه کمک می‌کنند در ازاء آن پاداش دریافت می‌کنند. از طرفی، یک مطالعه اخیر نشان داد که پروژه‌هایی مانند هلیوم موبایل (Helium Mobile)، DAWN و وای‌فای مپ (WiFi Map) از مدل‌های مبتنی بر توکن برای کارآمدتر کردن اتصال استفاده می‌کنند. هلیوم (HNT) به کاربران اجازه می‌دهد تا گره‌های (Node) بی‌سیم غیرمتمرکز را راه‌اندازی کنند، DAWN به افراد این امکان را می‌دهد که به‌عنوان ارائه‌دهندگان خدمات اینترنت عمل کنند و WiFi Map از اشتراک‌گذاری WiFi جهانی پاداش می‌دهد.
ران‌جان توضیح داد: “این مدل‌ها از مشارکت فعال هم از طرف ارائه‌دهندگان خدمات و نیز از طرف مصرف‌کنندگان حمایت می‌کنند. به جای پرداخت هزینه پیش‌پرداخت برای مالکیت، مردم از طریق مشارکت‌ها مالکیت به دست می‌آورند.” اما برای پذیرش عمومی، نیاز به هماهنگی سیاستی و شفافیت مقررات است.
تحصیلات، مقررات و نیاز به آگاهی عمومی برای پذیرش گسترده‌تر
هم‌زمان با گسترش DePINها، این شبکه‌ها از سوی نهادهای آموزشی نیز مورد توجه قرار گرفته‌اند. دانشکده کسب‌وکار هاروارد اخیراً استراتژی‌های شبکه‌های زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز را به برنامه درسی خود افزوده است و این مفهوم را مشروعیت بیشتری بخشیده است. با این حال، عدم قطعیت مقررات همچنان یک چالش باقی مانده است به نحوی که برخی دولت‌ها و مقامات نظارتی به‌دلیل ارتباط DePINها با ارزهای دیجیتال نسبت به آن‌ها شک و تردید دارند. یکی از نمونه‌ها، شکایت اخیر علیه نُوا لبز (Nova Labs)، شرکت پشت شبکه Helium است که در آن مقامات نظارتی ایالات متحده این شرکت را به فریب سرمایه‌گذاران و نقض قوانین اوراق بهادار متهم کردند.
واورزنیک تأکید کرد: “مقررات برای DePINها ضروری است، اما باید با دقت طراحی شود. به جای شکایات کلی، مقامات باید وارد بحث‌های باز شوند تا این شبکه‌ها را درک کنند. ما نیاز به راهنماهای واضحی در زمینه توکنومیک، حریم خصوصی و پیاده‌سازی زیرساخت داریم، اما نیازی به جنگ‌های حقوقی بی‌پایان که نوآوری را کُند می‌کند، نیست.”
علاوه بر مقررات، ارتقاء آگاهی عمومی و آموزش برای تسریع در پذیرش ضروری است. بسیاری از مردم هنوز نمی‌دانند که شبکه‌های زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز چگونه کار می‌کنند و این موضوع ورود به این حوزه را دشوار می‌سازد. ران‌جان اشاره کرد: “جنبه‌های فنی DePINها ممکن است برای تازه‌واردان ترسناک باشد. اگر می‌خواهیم پذیرش عمومی اتفاق بیفتد، باید فرآیند را ساده‌تر کنیم.”
مقیاس‌پذیری و گسترش DePINها
مقیاس‌پذیری نیز یکی دیگر از نگرانی‌ها است. با رشد این شبکه‌ها، آن‌ها باید کارآیی خود را حفظ کرده و از تراکم جلوگیری کنند. برخی پروژه‌ها با استفاده از راه‌حل‌های بلاک‌چینی پیشرفته مانند فناوری لایه3 (L3) به بهبود عملکرد پرداخته‌اند. با وجود این چالش‌ها، DePINها پتانسیل عظیمی دارند. رویکرد غیرمتمرکز آن‌ها محدود به ارتباطات نیست؛ این مدل در شبکه‌های انرژی، زنجیره‌های تأمین و زیرساخت‌های هوش مصنوعی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این راستا، برخی توسعه‌دهندگان از هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی کارآیی استفاده می‌کنند، در حالی که دیگران این مدل را در صنایع بازی، بازاریابی و خُرده‌فروشی به کار می‌گیرند.
واورزنیک در پایان گفت: “DePINها توانایی جایگزینی سیستم‌های متمرکز و کارآمدتر کردن آن‌ها را دارند. آن‌ها در حال حاضر ارتباطات را مختل کرده‌اند، اما تأثیر آن‌ها فراتر از این است. اگر قابلیت همکاری بهبود یابد، شبکه‌های زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز می‌توانند صنایع مختلف را متحول کنند. به جای آن‌که از این سیستم‌ها، شرکت‌های بزرگ بهره‌مند شوند، افراد خواهند بود که از آن‌ها بهره می‌برند. زمان آن رسیده که فناوری‌های بزرگ خود را تطبیق دهند.”
درنهایت، اگر DePINها بتوانند چالش‌های فعلی خود را پشت سر بگذارند، ممکن است عصر جدیدی از زیرساخت‌های غیرمتمرکز را به ارمغان بیاورند که صنایع جهان را متحول خواهد کرد.
