دلار آمریکا اصلی‌ترین ارز در تجارت‌های بین‌المللی به شمار می‌رود و در بسیاری از کشورهای دنیا، ارز دخیره است. به همین دلیل، تمام دنیا در انتظار است تا با راه‌اندازی دلار دیجیتال، بانک مرکزی آمریکا نیز با پیشرفت‌های بلاکچین همراه شود. در حال حاضر کشورهای زیادی در حال به‌کارگیری یا آزمایش ارزهای دیجیتال بانک مرکزی هستند، به طوری که حتی ریال دیجیتال نیز در جزیره کیش به آزمایش گذاشته شده است. البته دلار دیجیتال بانک مرکزی آمریکا همچنان در مرحله مطالعه و بررسی قرار دارد.
اما منظور از دلار دیجیتال چیست؟ چه تأثیری بر سیستم مالی آمریکا خواهد داشت؟ چه مزایا و معایبی دارد؟ آیا آمریکا به راه‌اندازی دلار دیجیتال نزدیک است؟ برای دریافت پاسخ این سوالات با ما همراه شوید.
ارز دیجیتال بانک مرکزی چیست؟
ارز دیجیتال بانک مرکزی یا central bank digital currency، نسخه مجازی همان پولی است که در کیف پول خود حمل می‌کنید و به نمونه‌ی دولتی ارزهای دیجیتالی مانند بیت کوین شباهت دارد. در واقع ارز رایج هر کشور، ارزی است که توسط یک دارایی پایه مانند طلا یا نقره حمایت نمی‌شود، بلکه ارزش آن به دولتی که آن را صادر می‌کند بستگی دارد. ارز دیجیتال بانک مرکزی نیز می‌تواند نقشی مشابه داشته باشد و حتی به عنوان مکمل ارز رایج بانک‌های مرکزی عمل کند. این ارز هدف دارد سیستم‌های مالی را مدرن‌سازی کند و بهینگی سیاست‌های مالی را بهبود ببخشد.
ارز دیجیتال بانک مرکزی به ارزهای دیجیتالی مانند بیت کوین نیز شباهت دارد. البته بیت کوین توسط یک شبکه غیرمتمرکز از ده‌ها هزار شرکت‌کننده تشکیل می‌شود، در حالی که ارزهای دیجیتال بانک مرکزی کاملا متمرکز هستند و توسط بانک‌های مرکزی و دولت‌ها مدیریت می‌شوند.
دلار دیجیتال چیست؟
دلار دیجیتال می‌تواند به واحد پول آمریکا تبدیل شود و برای خرید کالا، پرداخت هزینه خدمات یا پرداخت بدهی‌ها کاربرد داشته باشد. البته در صورت پیاده‌سازی، این ارز تنها به شکل مجازی وجود خواهد داشت و از طریق شبکه‌های کامپیوتری، به صورت آنلاین نگهداری و معامله خواهد می‌شود و هیچگاه شکل فیزیکی یا کاغذی به خود نمی‌گیرد.
البته امروزه تراکنش‌های دیجیتال از طریق کارت اعتباری و کارت بانکی یا نرم‌افزارهای پرداختی جایگزین پرداخت‌های نقدی شده‌اند. اما تراکنش‌هایی که با دلار دیجیتال انجام می‌شوند تفاوت قابل‌توجهی با این روش‌های پرداخت دارند، زیرا دلار دیجیتال تعهد مستقیم بانک مرکزی آمریکا خواهد بود و به یک بانک تجاری یا سازمان مالی دیگر وابسته نیست.
دلار دیجیتال چگونه کار می‌کند؟
در سیستم مالی امروز آمریکا، افراد از طریق بانک به دارایی‌های خود دسترسی پیدا می‌کنند و هر یک از این بانک‌ها، سیستم مخصوص خود را برای ردیابی پرداخت‌ها و واریزها دارد. به همین دلیل، ممکن است انجام تراکنش‌هایی که از چند بانک عبور می‌کنند، ۱ تا ۳ روز کاری طول بکشد، زیرا بانک‌های واسطه باید فرایندهایی را برای انجام دقیق تراکنش‌ها دنبال کنند.
در صورت استفاده از دلار دیجیتال، احتمالا تنها یک سیستم واحد برای رهگیری واریز و برداشت‌ها وجود داشته باشد، که توسط یک سازمان دولتی مدیریت می‌شود. البته به خاطر داشته باشید که بانک مرکزی آمریکا هنوز تصمیم خود را برای راه‌اندازی یک ارز دیجیتال رسمی نهایی نکرده است، به همین دلیل ساختار دلار دیجیتال همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. در حال حاضر، بانک مرکزی نقش دلار دیجیتال در توسعه دسترسی افراد به سیستم‌های مالی و انجام سریع‌تر پرداخت‌ها را در دست بررسی قرار داده است.
مزایای دلار دیجیتال
یک نظرسنجی در سال ۲۰۲۱ نشان داد که ۴.۵٪ از خانوارهای آمریکایی حساب بانکی ندارند. بدون حساب بانکی، این شهروندان به بسیاری از سیستم‌های پرداخت دیجیتال دسترسی نخواهند داشت، زیرا این خدمات نیازمند حساب بانکی هستند. حساب دلار دیجیتال دولتی می‌تواند این مشکل را حل کند و خدمات بانکی دیجیتال را در اختیار همه شهروندان قرار دهد، زیرا هیچ کارمزد و حداقل موجودی حسابی نخواهد داشت.
یکی دیگر از مزایای دلار دیجیتال، کاهش یا حتی حذف کارمزد تراکنش‌هاست. در حال حاضر، شرکت‌های پرداخت برای هر تراکنش کاربر کامزد دریافت می‌کنند. معمولا کاربران کارت‌های اعتباری این کارمزدها را نمی‌بینند، زیرا توسط ارائه دهنده کالا یا خدمات پرداخت می‌شوند.
همچنین، صاحبان کسب‌وکارها معمولا مبلغی که افراد با کارت اعتباری خود پرداخت می‌کنند را بلافاصه دریافت نمی‌کنند. در واقع، چندین روز کاری طول می‌کشد تا این پرداخت‌ها به حساب فروشنده یا ارائه‌دهنده خدمات برسد. در تئوری، دلار دیجیتال تمامی تراکنش‌های دیجیتال را به یک دفترحساب واحد منتقل خواهد کرد و همه پرداخت‌ها از حساب ارزهای دولتی بلافاصله تسویه می‌شوند.
علاوه بر آن، دلار دیجیتال برای همه تراکنش‌هایی که دلار معمولی می‌پذیرند قابل استفاده خواهد بود، که یعنی نیازی نیست کاربران نگران این باشند که شخص یا شرکت مورد نظرشان یک کارت اعتباری یا نرم‌افزار پرداخت خاص را قبول خواهد کرد یا خیر.
یکی از مزایای دلار دیجیتال برای دولت آمریکا این است که تنظیم سیاست‌های مالی تسهیل خواهد شد. برای مثال، در پاندمی کرونا، مبالغ کمک معیشتی دولت می‌توانستند بلافاصله به حساب دلار دیجیتال شهروندان آمریکا واریز شوند. همچنین، در تئوری، پرداخت‌ها می‌توانند آسان‌تر رهگیری شوند، که خطر کلاه‌برداری و خطا را کاهش می‌دهد. با وجود دلار دیجیتال، رسیدگی به امور مالیاتی شهروندان نیز آسان‌تر خواهد شد.
معایب دلار دیجیتال
منتقدان دلار دیجیتال معتقدند که این ارز قدرت زیادی در اختیار دولت آمریکا قرار خواهد داد. این امر می‌تواند راهی آسان برای کنترل شیوه خرج کردن و پس‌انداز کردن شهروندان در اختیار بانک مرکزی قرار دهد. در تئوری، دولت می‌تواند دسترسی افراد به دارایی‌ها یا اعتبار را محدود کند، برای پول نقد نرخ بهره منفی تعیین کند، دریافت مالیات را به صورت خودکار انجام دهد یا کاملا پول نقد فیزیکی را از چرخه خارج کند. همچنین دولت نظارت بیشتری بر تراکنش‌های دیجیتال خواهد داشت و می‌تواند اطلاعات فعالیت‌های مالی شهروندان را جمع‌آوری کند.
همچنین ممکن است ثبات و امنیت سیستم‌های مالی در فرایند تبدیل انواع دیگر پول به دلار دیجیتال به خطر بیفتد. امنیت دارایی‌های دیجیتال افراد نیز یکی از چالش‌ها خواهد بود، زیرا ارزهای دیجیتال بانک‌های مرکزی نیز در معرض خطرات شیوه‌های پرداختی فعلی قرار می‌گیرند.
آیا دلار دیجیتال به واقعیت خواهد پیوست؟
پاسخ این سوال هنوز مشخص نیست. بانک مرکزی آمریکا همچنان در حال بررسی اثرات احتمالی به‌کارگیری دلار دیجیتال است. در حال حاضر، تحقیق‌ها، آزمون‌های اولیه و آزمایش‌های زیادی درباره فرصت‌ها و محدودیت‌های نهفته در این تکنولوژی در دست انجام هستند. به طور کلی، به نظر می‌رسد که فعلا توافقی برای رد یا تأیید دلار دیجیتال شکل نخواهد گرفت. گذار از ارز رایج به دلار دیجیتال بسیار پیچیده خواهد بود و به تغییرات زیادی در سیستم‌ها و استانداردهای موجود نیاز خواهد داشت. ممکن است که دلار دیجیتال در نهایت محقق شود، اما هنوز چندین سال با این تغییر فاصله داریم.
