لیکویید استیکینگ (Liquid Staking) یک مفهوم نوآورانه است که نقدشوندگی و انعطافپذیری را به روشهای قبلی استیکینگ اضافه میکند. به کمک این قابلیت کاربران میتوانند با استیکینگ یا سپردهگذاری توکنهای اثبات سهام در شبکه بلاکچین، پاداش کسب کنند و در عین حال، در سایر فعالیتهای امور مالی غیرمتمرکز مشارکت داشته باشند. شبکههای زیادی، از جمله اتریوم، آوالانچ، پولکادات و کاردانو امکان انجام این کار را فراهم میکنند. با ما همراه شوید تا به آموزش لیکویید استیکینگ در بهترین پلتفرمهای موجود بپردازیم و شما را با مزایا و معایب این کار آشنا کنیم.
لیکویید استیکینگ چیست؟
پرسش «لیکویید استیکینگ چیست؟» در دنیای ارزهای دیجیتال به یکی از رایجترین سؤالات تبدیل شده است، چراکه مدلهای سنتی استیکینگ در زمینههایی از جمله نقدشوندگی و انعطافپذیری محدودیتهایی دارند. بیایید نگاهی به مفاهیم پایه داشته باشیم.
استیکینگ در ارزهای دیجیتال به معنای مشارکت فعال در تأیید تراکنشها در یک شبکه بلاکچین مبتنی بر اثبات سهام (PoS) است. برخلاف سیستمهای اثبات کار (PoW) که در آن ماینرها با استفاده از توان محاسباتی خود تراکنشها را تأیید میکنند، در اثبات سهام، اعتبارسنجها (Validators) با استیک کردن داراییهای خود بهعنوان وثیقه، تراکنشها را تأیید کرده و بلاکهای جدید ایجاد میکنند. در ازای این کار، آنها پاداش استیکینگ دریافت میکنند که راهی برای کسب درآمد منفعل است.
بااینحال، روشهای سنتی استیکینگ نیازمند قفل کردن توکنها هستند، که باعث محدود شدن نقدشوندگی و قابلیت استفاده از آنها میشود. لیکویید استیکینگ این مشکل را حل میکند و در ازای داراییهای استیکشده، به کاربران داراییهای لیکویید ارائه میدهد.
این داراییها که تحت عنوان مشتقات لیکویید استیکینگ (Liquid Staking Derivatives) شناخته میشوند، ارزش توکنهای استیکشده را نشان میدهند و میتوان آنها را آزادانه معامله کرد، بهعنوان وثیقه استفاده نمود یا در فعالیتهای مالی دیگر در اکوسیستم کریپتو به کار گرفت. این انعطافپذیری، کاربران را قادر میسازد تا متناسب با شرایط بازار، از فرصتهای سرمایهگذاری بهره ببرند یا استراتژیهای خود را تنظیم کنند.
لیکویید استیکینگ چطور کار میکند؟
لیکویید استیکینگ بهمنظور از بین بردن چالشهای استیکینگ طراحی شده و به دارندگان داراییهای دیجیتال این امکان را میدهد که با توکنهای لیکویید خود سود کسب کنند. استخرهای استیکینگ (Staking Pools) به کاربران اجازه میدهند که داراییهای خود را از طریق قراردادهای هوشمند با یکدیگر ترکیب کرده و استیکینگ را بیشتر کنند. در مقابل، هر شرکتکننده توکنهای لیکوییدی دریافت میکند که نشاندهندهی سهم او از استخر است. این مکانیسم، نیاز به پرداخت مقدار حداقلی برای استیکینگ را از بین میبرد.
اما لیکویید استیکینگ فراتر از این عمل کرده و به استیککنندگان امکان میدهد که دو منبع درآمد داشته باشند:
- دریافت پاداش از توکنهای استیکشده
- کسب سود از طریق توکنهای لیکویید، با انجام فعالیتهایی مانند معامله، وامدهی یا هر فعالیت مالی دیگری، بدون تأثیر بر موقعیت استیکشدهی اولیهی آنها
برای درک بهتر نحوه عملکرد لیکویید استیکینگ، بیایید لیدو (Lido) را بهعنوان یک نمونه بررسی کنیم. لیدو یک پروتکل لیکویید استیکینگ برای ارزهای مبتنی بر اثبات سهام (PoS) است که از چندین بلاکچین ازجمله اتریوم (Ethereum) و پالیگان (Polygon) پشتیبانی میکند.
لیدو با کاهش موانع ورود و هزینههای مربوط به قفل کردن داراییها در یک پروتکل واحد، یک راهحل نوآورانه برای چالشهای استیکینگ سنتی ارائه میدهد و به کاربران این امکان را میدهد که از مزایای لیکویید استیکینگ بهرهمند شوند.
بررسی ساز و کار لیکویید استیکینگ در لیدو (Lido)
لیدو (Lido) یک استخر استیکینگ مبتنی بر قرارداد هوشمند است. کاربران با سپردهگذاری داراییهای خود در این پلتفرم، آنها را از طریق پروتکل لیدو در بلاکچین استیک میکنند. یکی از ویژگیهای کلیدی لیدو، امکان استیک کردن مقادیر کمتر از حداقل آستانه ۳۲ اتریوم (ETH) برای دریافت پاداشهای بلاک است. پس از واریز وجه به قرارداد هوشمند استخر استیکینگ لیدو، کاربران توکن Lido Staked ETH (stETH) را دریافت میکنند که یک توکن سازگار با استاندارد ERC-20 است. این توکن هنگام واریز، ضرب (Mint) شده و هنگام برداشت، سوزانده (Burn) میشود.
پروتکل لیدو، اتریومهای استیکشده را بین اعتبارسنجها (Node Operators) در شبکه توزیع کرده و سپس آن را در Beacon Chain اتریوم برای تأیید تراکنشها سپردهگذاری میکند. این وجوه در یک قرارداد هوشمند محافظتشده نگهداری میشوند که به اعتبارسنجها اجازه دسترسی به آنها را نمیدهد.
اتریومهای سپردهگذاریشده در لیدو، به مجموعههایی از ۳۲ ETH تقسیم میشوند و میان اپراتورهای فعال گرهها توزیع میشوند. این اعتبارسنجها از کلید عمومی اعتبارسنجی برای تأیید تراکنشهای مرتبط با داراییهای استیکشده کاربران استفاده میکنند. این مدل، داراییهای استیکشده را میان چندین اعتبارسنج توزیع کرده و ریسکهای ناشی از وابستگی به یک نود منفرد را کاهش میدهد.
علاوه بر اتریوم، کاربران میتوانند MATIC (پالیگان) را نیز در قراردادهای هوشمند لیدو استیک کنند. در ازای این کار، توکن stMATIC دریافت میکنند که میتوان از آن برای کسب سود در دیفای (DeFi)، تأمین نقدینگی، معامله در صرافیهای غیرمتمرکز (DEX) و موارد دیگر استفاده کرد.
لیکویید ری استیکینگ (Liquid Restaking) چیست؟
هنگام جستجو درباره لیکویید استیکینگ، ممکن است با مفهومی به نام لیکویید ری استیکینگ (Liquid Restaking) نیز مواجه شوید.
لیکویید ری استیکینگ بر پایه لیکویید استیکینگ ساخته شده، اما ویژگی جدیدی را به آن اضافه میکند: کاربران میتوانند توکنهای لیکویید استیکینگ خود را دوباره در یک پروتکل استیکینگ مجدد سپردهگذاری کنند تا علاوه بر پاداشهای لیکویید استیکینگ، پاداشهای ری استیکینگ نیز دریافت کنند.
بنابراین، توکنهای لیکویید ری استیکینگ، شامل سه بخش هستند:
- سهام اولیه (Initial Stake)
- پاداشهای لیکویید استیکینگ
- پاداشهای ریاستیکینگ
این روش، پتانسیل سودآوری بیشتری را ارائه میدهد، اما در مقایسه با استیکینگ سنتی و لیکویید استیکینگ، ریسک بالاتری دارد؛ زیرا کاربر همزمان در چندین پروتکل دیفای مشارکت دارد.
مزایای لیکویید استیکینگ چیست؟
با استفاده از این قابلیت ارزهای دیجیتال، از مزایای زیر بهرهمند خواهید شد:
۱. انعطافپذیری بیشتر
لیکویید استیکینگ به معاملهگران این امکان را میدهد که در حالی که داراییهای خود را استیک کردهاند، از آنها در فعالیتهای مالی دیگر استفاده کنند. این ویژگی، نقدشوندگی داراییها را حفظ کرده و باعث تخصیص بهینه سرمایه میشود.
۲. کاهش هزینه فرصت استیکینگ
در مدل سنتی، توکنها برای یک دوره مشخص قفل میشوند و کاربران نمیتوانند داراییهای خود را تا پایان این دوره برداشت کنند. اما در لیکویید استیکینگ، این مشکل حل شده و کاربران میتوانند بدون نیاز به خروج از فرآیند استیکینگ، از داراییهای خود بهره ببرند.
۳. کمک به رشد و پذیرش ارزهای دیجیتال
با ارائه یک مکانیسم جدید برای استفاده از داراییهای استیکشده، لیکویید استیکینگ باعث افزایش کاربرد و ارزش ارزهای دیجیتال میشود. این ویژگی، مشارکتکنندگان بیشتری را به اکوسیستم جذب کرده و نقدینگی کلی بازار را افزایش میدهد.
ریسکهای لیکویید استیکینگ چیست؟
اگر تصمیم دارید وارد این حوزه از امور مالی غیرمتمرکز شوید، لازم است ریسکهای زیر را در نظر بگیرید:
۱. اسلشینگ (Slashing)
در حالی که لیکویید استیکینگ مزایای زیادی دارد، اما همچنان خطر اسلشینگ (Slashing) وجود دارد. اگر یک اعتبارسنج رفتار مخربی داشته باشد، ممکن است از شبکه حذف شده و بخشی از داراییهای استیکشدهاش از دست برود. کاربران باید در انتخاب اعتبارسنجها دقت کنند تا داراییهایشان در معرض این خطر قرار نگیرد.
۲. متمرکزسازی (Centralization)
اگر یک پروتکل لیکویید استیکینگ کنترل بخش عمدهای از داراییهای استیکشده را در اختیار داشته باشد، میتواند قدرت نامتوازنی بر شبکه «اثبات سهام» اعمال کند. بهعنوان مثال، در حال حاضر تقریباً یکسوم اتریومهای استیکشده در لیدو قرار دارند. در صورتی که لیدو دچار مشکل شود، تأثیر منفی آن میتواند کل شبکه را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین، توزیع متوازن لیکویید استیکینگ در پروتکلهای مختلف، برای حفظ امنیت شبکه ضروری است.
۳. چالشهای قانونی و نظارتی
با توجه به ماهیت در حال تغییر قوانین ارزهای دیجیتال، مقررات مربوط به استیکینگ ممکن است در آینده تغییر کند. کاربران باید همواره از تحولات قانونی و نظارتی در حوزه استیکینگ مطلع باشند تا از هرگونه ریسک قانونی جلوگیری کنند. همچنین ممکن است لیکویید استیکینگ برای ایرانیان محدودیتهای داشته باشد، چرا که انجام آن در صرافیهای متمرکز خارجی ممکن نخواهد بود.
بهترین پلتفرم لیکویید استیکینگ کدام است؟
برای درک بهتر لیکویید استیکینگ، بهتر است روشهای عملی آن را بررسی کنیم. کاربران میتوانند از طریق پلتفرمهای مختلفی که از این قابلیت پشتیبانی میکنند، در لیکویید استیکینگ شرکت کنند. در ادامه، برخی از محبوبترین گزینهها را معرفی خواهیم کرد.
۱. لیدو (Lido)
لیدو بزرگترین پلتفرم لیکویید استیکینگ محسوب میشود و از بلاکچینهای اتریوم و پالیگان پشتیبانی میکند. با نرخ بازده سالانه (APR) معادل ۲.۹٪ و ارزش کل قفلشده (TVL) بیش از ۲۵ میلیارد دلار، لیدو یکی از برترین گزینههای موجود در این حوزه است.
زمانی که اتریوم خود را از طریق لیدو استیک میکنید، توکن stETH (staked ETH) دریافت میکنید که میتواند در پلتفرمهای مختلف دیفای مورد استفاده قرار گیرد. این انعطافپذیری، در کنار امنیت بالای لیدو و حمایت گستردهی جامعه، آن را به گزینهای جذاب برای سرمایهگذاران تبدیل کرده است.
لیدو کارمزدی ۱۰ درصدی از پاداشهای استیکینگ دریافت میکند که بین اپراتورهای نود و خزانهی DAO تقسیم میشود. لازم به ذکر است که این پلتفرم قبلاً از سولانا نیز پشتیبانی میکرد، اما به دلیل توقف توسعه و پشتیبانی فنی، این حمایت دیگر ادامه ندارد.
ویژگیهای استیکینگ در لیدو:
- هنگام استیک ETH، کاربران میتوانند stETH یا wstETH دریافت کنند. wstETH نسخه Wrapped شده stETH است که کارمزد گس کمتری برای استفاده در پروتکلهای دیفای در لایه دوم اتریوم دارد.
- برای استیکینگ MATIC، کاربران تنها توکن stMATIC را دریافت میکنند.
- در حال حاضر، نرخ سود سالانه (APR) برای استیکینگ ETH در لیدو ۳.۶٪ و برای استیکینگ MATIC ۴.۳٪ است.
- لیدو یک برنامه تقسیم پاداش (Rewards-Share Program) دارد که به استیککنندگان بزرگ (حداقل ۲,۵۰۰ ETH در ۱۲ تا ۲۴ ماه) پاداش بیشتری از DAO لیدو میدهد.
۲. راکت پول (Rocket Pool)
راکت پول یک پروتکل غیرمتمرکز برای استیکینگ اتریوم است که تمرکز اصلی آن بر عدم تمرکز و امنیت قرار دارد. طبق گزارش DeFiLlama، ارزش کل قفلشده (TVL) راکت پول به ۳.۱۶ میلیارد دلار رسیده است. این مقدار در مقایسه با لیدو بسیار کوچک به نظر میرسد، اما راکت پول ادعا میکند که در Ethereum.org امتیاز کامل را دریافت کرده است.
این پلتفرم به کاربران اجازه میدهد ETH را استیک کرده و در ازای آن توکن rETH دریافت کنند، درحالیکه شبکهای غیرمتمرکز از اپراتورهای نود را حفظ میکند. آنچه راکت پول را متمایز میکند، رویکرد کاربرمحور آن است؛ این پلتفرم شرایط ورودی سادهتری برای استیکینگ ارائه میدهد و با تمرکز بر عدم تمرکز، سطح بالاتری از امنیت را فراهم میآورد. راکت پول شامل پاداشهای اجماع و اجرای تراکنشها است، درحالیکه کارمزد پروتکل ۰٪ و کارمزد اپراتورهای نود ۱۴٪ تعیین شده است.
۳. مارینید فایننس (Marinade Finance)
پلتفرم مارینید فایننس روی بلاکچین سولانا (Solana) فعالیت کرده و امکان لیکویید استیکینگ برای رمزارز سولانا را فراهم میکند. کاربران در ازای سولانا استیکشده، توکن mSOL دریافت میکنند که در اکوسیستم سولانا قابل استفاده است.
ویژگیهای Marinade Finance:
- نرخ بازده سالانه (APY) ۷.۸۴٪ (بر اساس عملکرد ۳۰ روزه).
- TVL بیش از ۱ میلیارد دلار در این پلتفرم.
- بیش از ۱۴۷,۰۰۰ استیکر در حال حاضر در مارینید فایننس مشارکت دارند.
- کارمزد ۶٪ روی پاداشهای استیکینگ اعمال میشود.
- امکان برداشت فوری SOL با کارمزدی جزئی برای کاربرانی که نقدینگی سریع نیاز دارند.
مارینید فایننس به دلیل رابط کاربری ساده و یکپارچگی عمیق با پروتکلهای دیفای سولانا یکی از گزینههای جذاب برای علاقهمندان به این بلاکچین است.
۴. انکر (Ankr)
Ankr یک پلتفرم لیکویید استیکینگ چندزنجیرهای است که از بلاکچینهای مختلفی از جمله اتریوم پشتیبانی میکند. کاربران میتوانند داراییهای خود را استیک کرده و در ازای آن توکنهای لیکویید استیکینگ مانند ANKRETH برای اتریوم دریافت کنند.
ویژگیهای Ankr:
- نرخ بازده سالانه (APY) برای اتریوم: ۲.۹۳٪
- TVL بیش از ۴۰ میلیون دلار روی شبکه اتریوم
- کارمزد ۱۰٪ روی پاداشهای استیکینگ
Ankr به دلیل پشتیبانی از بلاکچینهای مختلف و انعطافپذیری بالا، یکی از گزینههای محبوب در حوزه لیکویید استیکینگ محسوب میشود.
آموزش لیکویید استیکینگ قدم به قدم
شروع کار با لیکویید استیکینگ فرآیندی ساده و سرراست است. برای این کار، لازم است قدمهای زیر را دنبال کنید:
قدم اول: راهاندازی کیف پول
اولین قدم در لیکویید استیکینگ، راهاندازی یک کیف پول سازگار با ارزهای دیجیتال است. این کیف پول داراییهای شما را ذخیره کرده و با پلتفرم لیکویید استیکینگ انتخابی شما ارتباط برقرار میکند. انتخاب کیف پولی که از بلاکچین و توکنهایی که قصد استیک کردن آنها را دارید، پشتیبانی کند بسیار مهم است. برای مثال، اگر قصد استیک اتریوم را دارید، نیاز به کیف پولی دارید که از توکنهای مبتنی بر اتریوم پشتیبانی کند، مثلا MetaMask یا Trust Wallet.
پس از انتخاب کیف پول، مراحل زیر را دنبال کنید:
۱. دانلود و نصب: کیف پول را از منبع معتبر دانلود کرده، آن را بر روی دستگاه خود نصب کرده و یک حساب جدید ایجاد کنید.
۲. امنیت کیف پول: امنیت در دنیای کریپتو بسیار مهم است. عبارت بازیابی (seed phrase) خود را یادداشت کرده و در جایی امن نگهداری کنید. هرگز آن را با کسی به اشتراک نگذارید.
۳. اتصال به پلتفرم استیکینگ: بیشتر پلتفرمهای لیکویید استیکینگ نیاز دارند که کیف پول خود را به پلتفرم متصل کنید. به وبسایت پلتفرم استیکینگ بروید و مراحل اتصال کیف پول خود را دنبال کنید.
با راهاندازی و انجام تنظیمات امنیتی کیف پول خود، آمادهاید که به مرحله بعدی بروید.
قدم دوم: انتخاب ارز دیجیتال برای لیکویید استیکینگ
مرحله بعدی انتخاب ارز دیجیتالی است که میخواهید استیک کنید. پلتفرمهای مختلف از داراییهای مختلف پشتیبانی میکنند، بنابراین انتخاب شما بستگی به موجود بودن داراییها و استراتژی سرمایهگذاری شما خواهد داشت. گزینههای محبوب برای لیکویید استیکینگ شامل اتریوم، سولانا و پالیگان هستند.
برای انتخاب درست ارز دیجیتال با توجه به اهداف خود، مراحل زیر را دنبال کنید:
۱. تحقیق در مورد توکنهای پشتیبانیشده: به وبسایت پلتفرم لیکویید استیکینگ منتخب خود مراجعه کرده و ببینید کدام ارزهای دیجیتال پشتیبانی میشوند. به عنوان مثال، لیدو از ETH پشتیبانی میکند، در حالی که Marinade Finance بر روی SOL تمرکز دارد.
۲. ارزیابی بازدههای بالقوه: پاداشهای استیکینگ هر توکن را بررسی کنید. ممکن است بازدههای بالاتر وسوسهانگیز باشند، اما حتماً ریسکهای مرتبط و اعتبار پلتفرم را نیز در نظر بگیرید.
۳. ملاحظه نیازهای نقدینگی: به این فکر کنید که چقدر احتمالاً نیاز به دسترسی سریع به داراییهای استیکشده خود دارید. برخی توکنها ممکن است بازارهای فعالتری برای توکنهای نقدینگی خود داشته باشند که انعطافپذیری بیشتری را فراهم میکنند.
پس از انتخاب ارز دیجیتال برای استیکینگ، آمادهاید که فرآیند استیکینگ را آغاز کنید.
قدم سوم: شروع فرآیند لیکویید استیکینگ
با اتصال کیف پول و انتخاب ارز دیجیتال، حالا وقت آن است که فرآیند لیکویید استیکینگ را آغاز کنید. مراحل آن به شرح زیر است:
۱. استیک کردن داراییها: به پیشخوان پلتفرم لیکویید استیکینگ بروید، مقدار ارز دیجیتال موردنظر خود را برای استیک انتخاب کرده و تراکنش را تایید کنید. داراییهای شما استیک شده و در ازای آن توکنهای لیکویید دریافت خواهید کرد. این توکنها نمایانگر داراییهای استیکشده شما هستند و میتوانند در سایر اپلیکیشنهای دیفای استفاده شوند.
۲. درک کارمزد تراکنشها: توجه داشته باشید که استیکینگ شامل کارمزد تراکنش است که میتواند بسته به بلاکچین متفاوت باشد. اطمینان حاصل کنید که مقدار کافی توکن برای پوشش این کارمزدها در اختیار دارید.
۳. نظارت بر پاداشهای استیکینگ: پس از استیک کردن، پاداشهای خود را از طریق پیشخوان پلتفرم پیگیری کنید. شما میتوانید پاداشهای استیکینگ خود و همچنین ارزش توکنهای نقدینگی خود را بهصورت لحظهای دنبال کنید.
با انجام این مراحل، شما بهطور رسمی وارد دنیای لیکویید استیکینگ شدهاید و میتوانید از پاداشهای خود در کنار حفظ نقدینگی بهرهمند شوید.
نتیجهگیری
لیکویید استیکینگ، ترکیبی از مزایای استیکینگ و دسترسی به نقدینگی را برای سرمایهگذاران ارز دیجیتال فراهم میکند. این فناوری به کاربران اجازه میدهد از داراییهای استیکشده خود به روشهای متنوعی استفاده کنند، هزینه فرصت را کاهش دهند و انعطاف بیشتری در سرمایهگذاری داشته باشند.
با افزایش تعداد پروژههایی که این راهکار را پیادهسازی میکنند و آن را در دسترس عموم قرار میدهند، آینده این حوزه روشن به نظر میرسد. اما کاربران باید قبل از ورود به لیکویید استیکینگ، تحقیقات کاملی انجام دهند، با ریسکهای آن آشنا باشند و قوانین نظارتی را در نظر بگیرند. در صورتی که به دنبال فرصتهای جدید در دنیای ارزهای دیجیتال هستید، لیکویید استیکینگ میتواند یک ابزار قدرتمند برای مدیریت سرمایه و کسب سود بیشتر باشد.
فرق لیکویید استیکینگ و استیکینگ چیست؟
در استیکینگ ارزهای دیجیتال، داراییهای شما قفل خواهند شد، در حالی که با لیکویید استیکینگ، در ازای داراییهایی که استیک کردهاید، دارایی لیکویید دریافت میکنید که قابل استفاده در امور مالی غیرمتمرکز است.
بهترین پلتفرم لیکویید استیکینگ کدام است؟
پلتفرم غیرمتمرکز لیدو (LIDO) محبوبترین پلتفرم لیکوئید استیکینگ است که امکان لیکوئید استیکینگ را برای اتریوم و پالیگان فراهم میکند.
چطور لیکویید استیکینگ انجام دهیم؟
برای این کار لازم است یک پلتفرم لیکویید استیکینگ را انتخاب کنید، کیف پول خود را به آن متصل کنید و سپس از طریق پیشخوان پلتفرم، رمزارز مورد نظر خود را برای لیکویید استیکینگ انتخاب کنید.