فناوری ساید چین چیست؟ در بلاکچین برای افزایش مقیاس‌پذیری و تعامل‌پذیری، وجود این فناوری ضروری است. بلاکچین‌های برتری مانند بیت کوین و اتریوم همواره با مشکل مقیاس‌پذیری مواجه بوده‌اند. در حالی که پلتفرم‌های متعددی با کاربردهای بی‌شمار در حال فعالیت هستند، ارسال دارایی‌های دیجیتال درون زنجیره‌ای (On-chain) اغلب کاربران را مجبور به انتخاب بین سرعت و هزینه می‌کند. خوشبختانه، راهکاری برای این مشکل در حال توسعه است که ساید چین نام دارد. حال بررسی می‌کنیم که ساید چین چیست و چه نقشی در فناوری بلاکچین خواهد داشت.
ساید چین چیست؟
ساید چین (Sidechain) یک شبکه بلاکچینی است که از طریق یک پل دوطرفه (Two-way Peg) به بلاکچین اصلی متصل می‌شود. برای مثال، اگر فردی بخواهد از یک ساید چین متصل به پروتکل بیت کوین استفاده کند، باید مقدار مشخصی از بیت کوین خود را قفل کرده و آن را به یک آدرس خروجی در ساید چین ارسال کند. پس از مدت کوتاهی، این دارایی‌ها در ساید چین در دسترس خواهند بود.
ساید چین‌ها با فورک‌های بلاکچین تفاوت دارند. در فورک‌ها، گروهی از کاربران تصمیم می‌گیرند یک بلاکچین جدید و مستقل ایجاد کنند. در هاردفورک‌ها، هدف ایجاد یک زنجیره اصلی جدید با استقلال کامل است. بلاکچین بیت کوین کش (BCH) نمونه‌ای از فورک بیت کوین محسوب می‌شود. در مقابل، ساید چین‌ها با بلاکچین اصلی همکاری می‌کنند تا سطح بالایی از تعامل‌پذیری را فراهم سازند.
پل دوطرفه در ساید چین چیست؟
ساید چین‌ها برای تسهیل انتقال دارایی‌های دیجیتال بین بلاکچین‌ها، بدون توجه به اینکه مالک این دارایی‌ها چه کسی است، توسعه یافته‌اند. دارایی‌های دیجیتال باید بدون هیچ‌گونه ریسک طرف مقابل قابل انتقال باشند؛ به این معنا که هیچ عامل ثانویه‌ای نباید بتواند مانع از انجام این انتقال شود.
برای امکان‌پذیر ساختن این انتقال رفت و برگشت بین بلاکچین‌ها، یک پیوند دوطرفه مورد نیاز است. می‌توان آن را به یک تونل دوطرفه تشبیه کرد که خودروها در هر دو جهت در حال حرکت هستند. بر اساس وایت‌پیپر سایدچین، پیوند دوطرفه به این شکل تعریف شده است:
«مکانیسمی که از طریق آن، کوین‌ها بین سایدچین‌ها منتقل می‌شوند […] یک سایدچین پیوندی، سایدچینی است که دارایی‌های آن می‌توانند از سایر زنجیره‌ها وارد شده و به آن‌ها بازگردانده شوند.»
به بیان ساده، پیوند دوطرفه این امکان را فراهم می‌کند که دارایی‌های دیجیتال مانند بیت کوین، بین شبکه‌ی اصلی (مین‌نت) و سایدچین جدید جابه‌جا شوند. نکته‌ی جالب اینجاست که در واقع، انتقال واقعی دارایی دیجیتال اتفاق نمی‌افتد. بلکه دارایی‌ها روی شبکه‌ی اصلی قفل شده و مقدار معادل آن در سایدچین آزاد می‌شود.
اهمیت ساید چین در بلاکچین
توسعه‌دهندگان و کاربران بلاکچین از ساید چین‌ها برای آزمایش ویژگی‌های جدید و تجربه کاربری متفاوت که روی زنجیره اصلی امکان‌پذیر نیست، استفاده می‌کنند. ساید چین‌ها همچنین می‌توانند زمان پردازش تراکنش‌ها را کاهش داده و هزینه‌های کلی انتقال را پایین بیاورند.
ساید چین‌ها برای بهبود دسترسی به بلاکچین حیاتی هستند، زیرا به کاربران این امکان را می‌دهند که از دارایی‌های دیجیتال خود برای کاربردهای مختلف استفاده کنند. به عنوان مثال، در مورد تراکنش‌های بیت کوین، نیازی به پرداخت هزینه‌های سنگین یا انتظار چندساعته برای تایید تراکنش نیست.
امنیت ساید چین چگونه تأمین می‌شود؟
امنیت ساید چین بسته به نوع شبکه متفاوت است. در بیشتر موارد، ساید چین‌ها از مکانیزم اجماع مخصوص خود مانند اثبات کار (PoW) یا اثبات سهام (PoS) استفاده می‌کنند. با این حال، وجود اعضای متعهد برای حفظ امنیت ساید چین ضروری است، زیرا در غیر این صورت ممکن است در برابر حملات سایبری و تهدیدهای امنیتی آسیب‌پذیر باشند.
در برخی موارد خاص، مانند پروژه Ardor، ساید چین امنیت خود را از زنجیره اصلی به ارث می‌برد. در این مدل، تمامی تراکنش‌ها توسط زنجیره اصلی بررسی و تایید شده و ساید چین صرفاً به عنوان راهکاری برای بهبود تعامل با پروتکل‌های خاص عمل می‌کند.
پلاسما چین چیست؟
پلاسما یکی دیگر از راهکارهای لایه دوم برای مقیاس‌پذیری بلاکچین اتریوم است. این فناوری چارچوبی برای ایجاد یک ساید چین (که به آن چین فرزند یا چین پلاسما نیز گفته می‌شود) فراهم می‌کند که با بلاکچین اتریوم در تعامل است. معماری پلاسما شامل یک ساختار درختی سلسله‌مراتبی از ساید چین‌ها است. از آنجایی که هر ساید چین به‌صورت مستقل عمل می‌کند و به‌طور موازی با زنجیره اصلی و سایر ساید چین‌ها اجرا می‌شود، سرعت و کارایی در این سیستم بهینه می‌شود.
ویژگی‌های پلاسما چین چیست؟
- عملکرد مستقل: هر ساید چین می‌تواند برنامه‌های منحصربه‌فرد را در یک اکوسیستم امن پردازش کند.
- قرارداد هوشمند در زنجیره اصلی: در هنگام ایجاد یک ساید چین، یک قرارداد هوشمند روی بلاکچین اصلی مستقر می‌شود. این قرارداد شامل قوانین، نرخ تبادل توکن و هش وضعیت ساید چین است.
- ارتباط سلسله‌مراتبی با زنجیره اصلی: تعهدات بلاک‌ها از پایین به بالا منتقل شده و خروجی‌ها می‌توانند به هر زنجیره والد ارسال شوند و در نهایت روی ریشه بلاکچین ثبت شوند.
این راهکار به بهبود مقیاس‌پذیری و کاهش هزینه‌های تراکنش در شبکه اتریوم کمک می‌کند و امکان اجرای سریع‌تر و ارزان‌تر تراکنش‌ها را در بستر ساید چین‌ها فراهم می‌سازد.
معرفی بهترین پروژه های ساید چین
اگر می‌خواهید درک بهتری از اهمیت ساید چین داشته باشید، لازم است بدانید که بهترین مثال ساید چین چیست. امروزه پروژه‌های متعددی در حال توسعه فناوری ساید چین هستند. در ادامه به بررسی چند نمونه محبوب و نحوه عملکرد آن‌ها می‌پردازیم.
۱. روت‌استاک (RSK)
RootStock (RSK) به بلاکچین بیت کوین متصل است و امکان استفاده از برنامه‌های غیرمتمرکز را برای کاربران فراهم می‌کند. زمانی که کاربران بیت کوین (BTC) خود را قفل می‌کنند، دارایی‌های آن‌ها به اسمارت بیت کوین (SBTC) تبدیل می‌شود، که می‌توان از آن در قراردادهای هوشمند این شبکه استفاده کرد.
قراردادهای هوشمند از فناوری‌های پرکاربرد در شبکه‌های بلاکچینی هستند، خصوصاً در اتریوم. برای مثال، اگر یک کارفرما و یک پیمانکار در بستر اتریوم همکاری کنند، می‌توانند یک قرارداد هوشمند تنظیم کنند. کارفرما مبلغ پرداختی را در قرارداد قفل کرده، شرایط تحویل کار و مهلت انجام را مشخص می‌کند. پس از تکمیل کار و تایید آن، پرداخت به‌صورت خودکار انجام می‌شود.
بلاکچین بیت کوین به‌صورت بومی از قراردادهای هوشمند پشتیبانی نمی‌کند، اما ساید چین RootStock این قابلیت را بدون نیاز به تبدیل بیت کوین به سایر ارزهای دیجیتال فراهم می‌سازد. قراردادهای هوشمند RSK، کدهای خودکار و امنی هستند که برای ایجاد یک محیط غیرمتمرکز و بدون نیاز به اعتماد برای انجام تراکنش‌ها طراحی شده‌اند.
جزئیات ساید چین روت استاک
RootStock به کاربران امکان می‌دهد تا بیت کوین خود را وام دهند یا وام بگیرند. وام‌دهندگان می‌توانند سود دریافت کنند و وام‌گیرندگان کنترل بیشتری بر نرخ بهره خود خواهند داشت. این پلتفرم نیاز به بانک‌های سنتی یا واسطه‌های مالی را حذف می‌کند. در حالت عادی، بانک‌ها در فرآیند وام‌دهی و وام‌گیری نقش واسطه را دارند و کارمزد دریافت می‌کنند. اما در RSK، طرفین قرارداد می‌توانند مستقیماً شرایط وام را مشخص کنند و اجرای آن را به قراردادهای هوشمند بسپارند.
آینده روت استاک: پلتفرم RIFOS
در آینده، RootStock زیرساخت خود را از طریق RIFOS گسترش خواهد داد. RIFOS یک پلتفرم چندمنظوره است که به کاربران اجازه می‌دهد هویت دیجیتال، ارتباطات، ذخیره‌سازی فایل و سایر نیازهای خود را در یک فضای غیرمتمرکز مدیریت کنند. ترکیب RIFOS با قراردادهای هوشمند، امکان اینترنت غیرمتمرکز مبتنی بر بلاکچین را فراهم می‌کند.
۲. بلاکچین Ardor
بلاکچین آردور از معماری زنجیره مادر-زنجیره فرزند استفاده می‌کند. در این مدل، زنجیره مادر همان بلاکچین اصلی Ardor است که تمامی تراکنش‌ها را ذخیره کرده و امنیت شبکه را تأمین می‌کند. توسعه‌دهندگان می‌توانند زنجیره‌های فرعی اختصاصی ایجاد کنند که به زنجیره اصلی متصل باشند.
هر زنجیره فرعی، رمزارز اختصاصی خود را دارد و این رمزارزها در یک صرافی واحد بر بستر Ardor فهرست شده و قابل معامله هستند. هدف Ardor ایجاد یک اکوسیستم بلاکچینی متصل و تعامل‌پذیر است، که در آن، هر زنجیره فرعی می‌تواند نقش یک پایگاه داده یا سیستم ثبت اطلاعات را برای اهداف مختلف ایفا کند.
ویژگی‌های ساید چین آردور
- Ardor کاملاً مبتنی بر اثبات سهام (PoS) است، بنابراین هرکسی بدون نیاز به سخت‌افزار قدرتمند می‌تواند در امنیت و مدیریت شبکه مشارکت کند.
- زنجیره‌های فرعی بدون نیاز به دانش کدنویسی امکان راه‌اندازی دارند، که دسترسی کاربران به بلاکچین را تسهیل می‌کند.
- توکن ARDR برای مدیریت و حاکمیت شبکه به کار می‌رود، در حالی که زنجیره‌های فرعی هر کدام رمزارز اختصاصی خود را دارند.
۳. شبکه Liquid
شبکه لیکوئید (Liquid) یک شبکه برای اجرای برنامه‌های غیرمتمرکز مالی مانند پلتفرم‌های وام‌دهی و صرافی‌ها است. ارز دیجیتال LBTC در این شبکه ۱:۱ با بیت کوین پشتیبانی می‌شود.
کاربران می‌توانند BTC خود را به LBTC تبدیل کرده و از آن برای خرید سایر رمزارزهای موجود در اکوسیستم Liquid، کسب سود از طریق وام‌دهی، یا صدور استیبل‌کوین‌ها و دارایی‌های دیگر استفاده کنند. Liquid مانند RootStock، به دارندگان بیت کوین قابلیت‌های جدیدی بدون نیاز به تبدیل به سایر رمزارزها ارائه می‌دهد.
مدل حاکمیتی Liquid
Liquid دارای یک مدل حاکمیتی سه‌لایه‌ای به نام Liquid Federation است:
- Functionaries: کاربران ویژه‌ای که تراکنش‌های بین بیت کوین و شبکه Liquid را تأیید می‌کنند.
- Members: دارندگان LBTC که در مورد پیشنهادهای شبکه رأی می‌دهند.
- Full Nodes: بررسی صحت تراکنش‌ها و جلوگیری از فعالیت‌های مخرب در شبکه.
لایه سوم (Full Nodes) نقش کلیدی در امنیت شبکه دارد و اطمینان حاصل می‌کند که هیچ‌گونه دستکاری در تراکنش‌ها صورت نگیرد.
جمع‌بندی – دلیل اهمیت ساید چین چیست؟
ساید چین‌های بلاکچین هنوز در مراحل توسعه قرار دارند، اما پایه‌ای محکم برای حل مشکلات تعامل‌پذیری، مقیاس‌پذیری و هزینه‌های بالای تراکنش فراهم کرده‌اند. بسیاری از این پروژه‌ها به دارندگان بیت کوین امکان بهره‌برداری از قابلیت‌های جدید را می‌دهند، بدون اینکه نیاز به تبدیل دارایی خود به سایر رمزارزها داشته باشند. در آینده، با ترکیب صحیح ساید چین‌ها، این امکان وجود دارد که یک شبکه بلاکچینی واحد، تمام نیازهای کاربران را برآورده کند.
سوالات متداول
چرا ساید چین‌ها برای مقیاس‌پذیری بلاکچین ضروری هستند؟
ساید چین‌ها به کاهش تراکم شبکه و افزایش سرعت پردازش تراکنش‌ها کمک می‌کنند. از آنجایی که تراکنش‌های درون زنجیره‌ای (On-chain) اغلب کند و پرهزینه هستند، ساید چین‌ها با انتقال پردازش به زنجیره‌های جانبی، امکان انجام تراکنش‌های سریع‌تر و ارزان‌تر را فراهم می‌کنند.
تفاوت اصلی بین ساید چین و پاراچین چیست؟
ساید چین‌ها به‌طور مستقل از بلاکچین اصلی فعالیت می‌کنند و معمولاً مکانیسم اجماع مخصوص به خود را دارند، در حالی که پاراچین‌ها بخشی از اکوسیستم هستند و امنیت خود را از زنجیره رله این شبکه به ارث می‌برند. همچنین، پاراچین‌ها به‌طور کامل با سایر پاراچین‌ها در شبکه تعامل دارند، اما ساید چین‌ها انعطاف‌پذیری بیشتری در طراحی و کاربرد دارند.
چگونه دارایی‌های دیجیتال به ساید چین‌ها منتقل می‌شوند؟
انتقال دارایی‌ها از زنجیره اصلی به ساید چین از طریق یک پل دوطرفه (Two-way Peg) انجام می‌شود. در این فرآیند، مقدار مشخصی از دارایی در زنجیره اصلی قفل شده و توکن معادل آن در ساید چین صادر می‌شود. کاربران می‌توانند این فرآیند را معکوس کرده و دارایی خود را به زنجیره اصلی بازگردانند.
آیا ساید چین‌ها امنیت بلاکچین اصلی را به ارث می‌برند؟
خیر، ساید چین‌ها معمولاً امنیت مستقلی دارند و بسته به نوع پیاده‌سازی، از مکانیسم‌های اجماع متفاوتی مانند اثبات کار (PoW) یا اثبات سهام (PoS) استفاده می‌کنند. برخی از ساید چین‌ها مانند Ardor از زنجیره اصلی امنیت می‌گیرند، اما در بیشتر موارد، حفظ امنیت بر عهده اپراتورهای ساید چین است.
چه پروژه‌هایی از فناوری ساید چین استفاده می‌کنند؟
چندین پروژه بزرگ مانند RootStock (RSK) برای افزودن قابلیت قراردادهای هوشمند به بیت کوین، Liquid Network برای اجرای تراکنش‌های سریع‌تر BTC و Ardor با مدل زنجیره مادر-فرزند از فناوری ساید چین بهره می‌برند. این پروژه‌ها نشان‌دهنده پتانسیل ساید چین‌ها در بهبود کارایی و قابلیت‌های بلاکچین‌های اصلی هستند.
