استیکینگ (staking) چیست؟ | درامد غیرفعال از Staking

استیکینگ رمزارز فرایندی است که به دارندگان توکن‌ها اجازه می‌دهد تا در ازای کمک به تأمین امنیت شبکه‌های بلاک‌چین مبتنی بر الگوریتم اثبات سهام (Proof of Stake یا PoS)، پاداش دریافت کنند. این راهکار به شما اجازه می‌دهد حتی بدون معامله رمزارزها، از سرمایه خود سود دریافت کنید؛ البته برای این کار لازم است دارایی‌های خود را قفل کنید. اگر می‌خواهید بدانید که استیکینگ (staking) چیست، چه انواعی دارد و چگونه انجام می‌شود، به خواندن ادامه دهید.

استیکینگ (staking) چیست؟

استیکینگ مفهومی جذاب در دنیای رمزارزهاست که هم به عملکرد شبکه‌های بلاک‌چین کمک می‌کند و هم برای سرمایه‌گذاران امکان کسب سود از دارایی‌های دیجیتال را فراهم می‌آورد. به‌طور خلاصه، استیکینگ فرایندی در دنیای رمزارز است که به مشارکت‌کنندگان در شبکه اجازه می‌دهد با قفل‌کردن کوین‌های خود در کیف‌پول، پاداش دریافت کنند.

این کوین‌ها یا برای تأیید تراکنش‌های شبکه استفاده می‌شوند یا به‌عنوان منبع تأمین نقدینگی عمل می‌کنند. استیکینگ در شبکه‌هایی کاربرد دارد که از الگوریتم اجماع اثبات سهام (PoS) بهره می‌برند؛ الگوریتمی که در آن اعتبارسنج‌ها (کسانی که کوین‌های خود را استیک کرده‌اند) وظیفه تأیید و تأیید نهایی تراکنش‌ها را بر عهده دارند. برای تبدیل شدن به یک اعتبارسنج، کاربر باید مقدار مشخصی از رمزارز مربوطه را در کیف‌پول خود سپرده‌گذاری کند تا واجد شرایط دریافت پاداش از محل دارایی استیک‌شده باشد.

استیکینگ رمزارز چگونه کار می‌کند؟

استیکینگ رمزارز به دارندگان رمزارزهای خاص اجازه می‌دهد تا در ازای کمک به تأیید بلاک‌های حاوی داده‌های تراکنش در شبکه بلاک‌چین، پاداش دریافت کنند. اما هدف اصلی استیکینگ (staking) چیست؟ این فرایند دو هدف اصلی را دنبال می‌کند:

۱. تضمین صحت اطلاعات جدیدی که به بلاک‌چین اضافه می‌شود
۲. محافظت از شبکه در برابر حمله ۵۱٪، که در آن گروهی از شرکت‌کنندگان کنترل اکثریت شبکه را به‌دست می‌گیرند

استیکینگ از ترکیبی از مشوق‌ها و جریمه‌ها بهره می‌برد که بر اساس قوانین رایانه‌ای، مشارکت صادقانه در شبکه را ترغیب می‌کنند. کسانی که مطابق قوانین پروتکل عمل می‌کنند، پاداش دریافت می‌کنند، در حالی‌که شرکت‌کنندگان متخلف ممکن است با جریمه‌هایی نظیر از دست دادن رمزارز استیک‌شده خود از طریق فرآیندی به نام اسلشینگ (Slashing) روبه‌رو شوند.

پاداش‌های استیکینگ معمولاً به صورت واحدهای جدید از رمزارز ایجاد شده توزیع می‌شود و غالباً متناسب با میزان دارایی استیک‌شده محاسبه می‌شود. در برخی از شبکه‌های مبتنی بر PoS، هرچه مقدار بیشتری از رمزارز در قرارداد هوشمند استیکینگ سپرده شود، احتمال انتخاب شدن برای تأیید بلاک نیز بیشتر می‌شود.

این مکانیزم بر این فرض استوار است که کسانی که “چیز بیشتری برای از دست دادن دارند” (یعنی دارایی بیشتری استیک کرده‌اند)، بیشتر در راستای منافع شبکه رفتار می‌کنند، زیرا در صورت نقض قوانین، ضرر مالی بیشتری خواهند دید. با این حال، برای جلوگیری از اولویت پیدا کردن ثروتمندان، برخی پروتکل‌ها از مکانیزم تصادفی برای انتخاب اعتبارسنج‌ها استفاده می‌کنند تا حتی افرادی با میزان استیک کمتر نیز شانس دریافت پاداش داشته باشند.

الگوریتم اثبات سهام (Proof of Stake) چیست؟

اثبات سهام یکی از انواع الگوریتم‌های اجماع در شبکه‌های بلاک‌چین است که به دارندگان رمزارزهای خاص اجازه می‌دهد با استیک کردن توکن‌های خود (یعنی سپرده‌گذاری آن‌ها در یک قرارداد هوشمند مشخص)، تراکنش‌ها را اعتبارسنجی کرده و پاداش دریافت کنند.

برخلاف بلاک‌چین‌هایی با الگوریتم اثبات کار (PoW) که به مصرف بالای انرژی برای ماینینگ وابسته‌اند، پروتکل‌های PoS از کاربران می‌خواهند که مقدار مشخصی از توکن‌ها را خریداری کرده و در شبکه قفل کنند تا اجازه اعتبارسنجی بلاک‌ها را داشته باشند.

هر بلاک‌چین PoS شیوه خاص خود را برای انتخاب اعتبارسنج‌ها دارد، اما اغلب از الگوریتم‌هایی برای تعیین اعتبارسنج بلاک جدید استفاده می‌شود. پس از انتخاب، وظیفه اعتبارسنج، تأیید داده‌های مربوط به تراکنش‌ها و قراردادهای هوشمند و حفظ یکپارچگی شبکه بلاک‌چین خواهد بود.

بسیاری از پروتکل‌های PoS برای اجرای نرم‌افزار اعتبارسنجی، حداقل مقدار توکن را تعیین می‌کنند. برای مثال، شبکه اتریوم نیازمند حداقل ۳۲ اتر (ETH) برای آغاز استیکینگ است، هرچند پروتکل‌های استیکینگ لیکوئید (liquid staking) خارجی وجود دارند که این مانع هزینه‌بر را کاهش می‌دهند.

اهمیت استیکینگ (staking) چیست؟

از آنجا که اعتبارسنج‌ها دارایی‌های خود را در شبکه استیک کرده‌اند و از طریق اعتبارسنجی بلاک‌ها درآمد بیشتری کسب می‌کنند، منطقی است که آن‌ها به موفقیت شبکه علاقه‌مند باشند، نه خرابکاری در آن.

ویژگی منحصربه‌فرد استیکینگ (staking) چیست؟ با گسترش کاربردهای مالی غیرمتمرکز (DeFi) که خدمات مالی مبتنی بر بلاک‌چین را به‌شکل غیرمتمرکز ارائه می‌دهند، شاهد ورود به قلمرویی هستیم که پیش‌تر در انحصار بانک‌ها و مؤسسات مالی متمرکز بود. دیفای به کاربران اجازه می‌دهد دارایی‌های خود را به استخرهای نقدینگی واریز کرده و از این طریق برای دیگر کاربران سرمایه فراهم کنند و درآمد اضافی مشابه با بهره بانکی کسب نمایند.

در جامعه رمزارز، استیکینگ روزبه‌روز اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، چرا که کاربران بیشتری به دنبال کسب درآمد از طریق دارایی‌های دیجیتال خود در پلتفرم‌های DeFi هستند.

آیا تمام رمزارزها قابلیت استیکینگ دارند؟

خیر، همه رمزارزها قابلیت استیکینگ را ندارند. این ویژگی معمولاً محدود به ارزهایی است که از الگوریتم اجماع اثبات سهام (Proof of Stake یا PoS) یا مکانیزم‌های مشابه استفاده می‌کنند. کوین‌هایی که مبتنی بر الگوریتم اثبات کار (Proof of Work یا PoW) هستند — مانند بیت کوین — قابلیت استیک شدن ندارند، چرا که در این شبکه‌ها تأیید تراکنش‌ها و ایجاد بلاک‌ها از طریق ماینینگ انجام می‌شود.

استیکینگ ویژگی‌ای است که در بسیاری از پروتکل‌های بلاک‌چینی برای افزایش امنیت شبکه و پاداش‌دهی به کاربران به‌کار گرفته شده است. رمزارزهایی مانند اتریوم، کاردانو و تزوس از نمونه‌های برجسته‌ای هستند که از قابلیت استیکینگ پشتیبانی می‌کنند. کاربران می‌توانند کوین‌های خود را در کیف‌پول‌های سازگار با شبکه مربوطه سپرده‌گذاری کرده و از طریق مشارکت در تأیید بلاک‌ها، پاداش (Staking Rewards) دریافت کنند.

هر پروژه بلاک‌چینی قوانین خاص خود را برای استیکینگ تعریف می‌کند. این قوانین ممکن است شامل حداقل میزان موردنیاز برای استیک و همچنین مدت‌زمان نگهداری دارایی باشند. همچنین امکان مشارکت در استخرهای استیکینگ (Staking Pools) نیز وجود دارد که این قابلیت را برای کاربران دارای مقادیر کمتر فراهم می‌کند تا در فرایند استیکینگ شرکت کرده و شانس دریافت پاداش‌های منظم را افزایش دهند. استیکینگ علاوه بر کمک به امنیت شبکه، به مشارکت فعالانه جامعه کاربران نیز کمک می‌کند.

نمونه‌هایی از رمزارزهایی که قابلیت استیکینگ دارند

• با مهاجرت اتریوم به الگوریتم اثبات سهام، سرمایه‌گذاران می‌توانند کوین‌های اتریوم خود را استیک کرده و ضمن کمک به امنیت و عملکرد شبکه، پاداش دریافت کنند.
• دارندگان کاردانو (ADA) می‌توانند با استیک دارایی‌های خود، به یکپارچگی شبکه کمک کرده و پاداش‌هایی به صورت آدا دریافت کنند. این ویژگی کاردانو را برای سرمایه‌گذاران بلندمدت جذاب می‌سازد.
• تزوس (XTZ) به کاربران اجازه می‌دهد تا با ایفای نقش به‌عنوان «Bakers» در توسعه و امنیت شبکه مشارکت کرده و از استیکینگ سود کسب کنند.
• استیکینگ پولکادات (DOT) نیز به امنیت شبکه‌ای کمک می‌کند که هدف آن، تعامل‌پذیری میان بلاک‌چین‌های مختلف است.
• الگوراند (ALGO) مکانیزم استیکینگ کارآمدی را در قالب الگوریتم Pure Proof of Stake ارائه می‌دهد که با موانع ورودی پایین، امکان مشارکت را برای کاربران بیشتری فراهم می‌سازد.

ریسک استیکینگ (staking) چیست؟

استیکینگ روشی جذاب برای کسب درآمد از رمزارزها محسوب می‌شود، اما پیش از شروع، لازم است بدانید که ریسک استیکینگ (staking) چیست. یکی از مهم‌ترین نگرانی‌ها، ریسک قفل شدن (Lock in Risk) است. در این شرایط، کوین‌های استیک‌شده برای مدت مشخصی قابل معامله نیستند، بنابراین در صورت کاهش قیمت بازار، سرمایه‌گذاران قادر به واکنش سریع نخواهند بود.

امنیت پلتفرمی که برای استیکینگ انتخاب می‌کنید نیز بسیار مهم است. کاربران باید اطمینان حاصل کنند که دارایی‌های سپرده‌شده‌شان در برابر هک و سرقت محافظت می‌شود. در صورت بروز نقص امنیتی، امکان از بین رفتن دارایی‌های استیک‌شده وجود دارد.

ریسک دیگر، اسلشینگ (Slashing) است؛ در این حالت، بخشی از دارایی استیک‌شده در صورتی‌که اعتبارسنج قوانین را نقض کند، از بین می‌رود. هدف این مکانیزم، تضمین رفتار صحیح اعتبارسنج‌ها در راستای منافع شبکه است، اما ممکن است منجر به ضرر کاربران شود.

البته خوب است بدانید که صرافی ارز دیجیتال ارزینجا، برای از بین بردن همه این ریسک‌ها، قابلیت سود روزشمار را در اختیار شما گذاشته است. با این قابلیت، می‌توانید تنها با نگهداری رمزارزهای تعیین شده در کیف پول اختصاصی خود در ارزینجا، تا سقف ۱۰ درصد سود سالانه دریافت کنید، آن هم بدون قفل شدن دارایی‌ها یا ریسک از دست رفتن آن‌ها.

معرفی انواع استیکینگ (staking)

استیکینگ رمزارز شامل روش‌های مختلفی است که هر کدام دارای مکانیزم‌ها و مزایای خاص خود هستند. آشنایی با این روش‌ها به شما کمک می‌کند تا با توجه به استراتژی خود، پی ببرید که بهترین نوع استیکینگ (staking) چیست!

• استیکینگ مستقیم (Direct Staking): در این روش، کاربر توکن‌های خود را مستقیماً در شبکه بلاک‌چین استیک کرده و در فرایند اجماع و دریافت پاداش مشارکت می‌کند.
• استخرهای استیکینگ (Staking Pools): کاربران دارایی‌های خود را تجمیع کرده و یک نود استیکینگ تشکیل می‌دهند. این روش شانس دریافت پاداش را افزایش داده و شرایط ورود برای کاربرانی با دارایی کمتر را فراهم می‌کند. پاداش‌ها بر اساس میزان مشارکت هر فرد به صورت نسبی تقسیم می‌شود.
• استیکینگ نمایندگی‌ یا نیابتی (Delegated Staking): کاربران می‌توانند قدرت استیکینگ خود را به نود اعتبارسنج دیگری واگذار کنند. پاداش‌ها بین اعتبارسنج و واگذارکننده تقسیم می‌شوند.
• استیکینگ از طریق صرافی‌ها (Exchange Staking): برخی از صرافی‌های رمزارزی خدمات استیکینگ ارائه می‌دهند و کاربران می‌توانند دارایی‌های خود را مستقیماً در صرافی استیک کنند. در این روش، همه مراحل توسط صرافی مدیریت می‌شود و پاداش‌ها به کاربران اختصاص می‌یابد.
• استیکینگ لیکوئید (Liquid Staking): در این روش، کاربران در ازای دارایی استیک‌شده، توکن‌های نماینده دریافت می‌کنند که نقدشوندگی دارایی را حفظ می‌کند. این توکن‌ها می‌توانند در سایر پروتکل‌های دیفای به کار گرفته شوند تا پاداش‌های مضاعف ایجاد شود. در نتیجه، با یک دارایی استیک‌شده می‌توان چند منبع درآمد هم‌زمان داشت.

همچنین استیکینگ می‌تواند به دو صورت انجام شود:

• استیکینگ حضانتی (Custodial): کاربر توکن‌های خود را به پلتفرمی منتقل می‌کند که استیکینگ را به نیابت از او انجام می‌دهد.
• استیکینگ غیرحضانتی (Non Custodial): کاربر توکن‌ها را در کیف‌پول دیجیتال خود نگه می‌دارد و بدون واگذاری کنترل دارایی، در استیکینگ مشارکت می‌کند.

مزایای استیکینگ ارز دیجیتال

مهم‌ترین مزیت استیکینگ (staking) چیست؟ امکان کسب پاداش از دارایی‌های شما! زمانی که رمزارز خود را استیک می‌کنید، بدون نیاز به فروش آن می‌توانید درآمدزایی داشته باشید. این ویژگی برای دارندگان رمزارز راهی برای کسب درآمد غیرفعال فراهم می‌کند. همچنین استیکینگ می‌تواند بخشی از یک استراتژی سرمایه‌گذاری بلندمدت باشد و افراد را به نگهداری دارایی در شبکه تشویق کند؛ امری که می‌تواند به تثبیت قیمت‌ها کمک کند.

از دیگر مزایای استیکینگ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• هزینه پایین سرمایه‌گذاری: برخلاف سیستم‌های اثبات کار (PoW) که به تجهیزات ماینینگ گران‌قیمت نیاز دارند، استیکینگ در الگوریتم اثبات سهام (PoS) با استفاده از کارت گرافیک‌های معمولی نیز امکان‌پذیر است. این موضوع باعث می‌شود افراد بیشتری بتوانند در آن مشارکت کنند.
• بهره‌وری انرژی بالا: PoS نسبت به PoW انرژی بسیار کمتری مصرف می‌کند که این امر به کاهش اثرات زیست‌محیطی شبکه‌های بلاک‌چینی کمک می‌کند.
• محافظت در برابر تورم: استیکینگ می‌تواند راهی برای مقابله با تورم باشد، به‌ویژه در کشورهایی که کاربران با افزایش ارزش دارایی‌های دیجیتال خود، از نرخ‌های بالای تورم پیشی می‌گیرند.
• حمایت فعال از شبکه: از طریق استیکینگ، کاربران می‌توانند به‌طور مستقیم در پایداری و امنیت شبکه بلاک‌چین نقش داشته باشند و ضمن پشتیبانی از پروژه‌های مورد علاقه‌شان، پاداش دریافت کنند.
• مشارکت در حاکمیت: در برخی شبکه‌ها، استیکرها (Stakers) حق رأی در تصمیم‌گیری‌های مربوط به حاکمیت پروژه دارند و می‌توانند بر جهت‌گیری آینده آن تأثیرگذار باشند.

معایب استیکینگ ارز دیجیتال

هرچند استیکینگ می‌تواند سودآور باشد، اما همراه با ریسک‌هایی است که پیش از اختصاص دارایی باید به دقت بررسی شوند:

• ریسک‌های شبکه: در صورت بروز اشکال یا باگ در شبکه بلاک‌چین، امنیت دارایی‌های استیک‌شده می‌تواند تهدید شود.
• جریمه‌های اسلشینگ (Slashing): اگر یک اعتبارسنج یا نماینده‌ای که به او اختیار استیک داده‌اید عملکرد ضعیفی داشته باشد یا رفتار غیرقانونی نشان دهد، بخشی یا تمام دارایی‌های استیک‌شده ممکن است از بین برود.
• نوسانات بازار: ارزش رمزارزها می‌تواند به‌طور چشم‌گیری نوسان داشته باشد. حتی اگر پاداش دریافت کنید، ارزش فیات دارایی شما ممکن است کاهش یابد.
• کاهش کنترل بر دارایی: با استیک کردن دارایی، کنترل کامل مانند نگهداری در کیف‌پول شخصی از بین می‌رود و شما به عملکرد پروتکل یا ارائه‌دهنده استیکینگ وابسته می‌شوید.
• ریسک‌های قانونی: تغییرات قوانین ممکن است روی روش‌های استیکینگ یا قانونی بودن آن تأثیر بگذارد و توانایی شما برای ادامه استیک یا دریافت پاداش را محدود کند.
• ریسک تجمیع پاداش (Compounding Risk): برخی از سیستم‌های استیکینگ، پاداش را مجدداً به دارایی شما اضافه می‌کنند. اگر بازار سقوط کند، دارایی بیشتری در حالت قفل‌شده خواهید داشت که ریسک را افزایش می‌دهد.
• هزینه فرصت: در بسیاری از موارد، دارایی‌های استیک‌شده قفل می‌شوند و نمی‌توان از آن‌ها برای فعالیت‌هایی مانند مشارکت در پروتکل‌های دیفای، خرید NFT یا ترید فعال استفاده کرد.
• قفل شدن: ریسک اصلی استیکینگ، الزام به قفل‌کردن دارایی برای مدت‌زمان مشخص است. در اکثر پلتفرم‌ها، در این دوره، امکان برداشت، انتقال یا فروش رمزارز وجود ندارد.

آموزش استیکینگ ارزهای دیجیتال

برای شروع استیکینگ رمزارز، چندین روش وجود دارد. می‌توانید مستقیماً از کیف‌پول‌های دیجیتال، سرویس‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) یا حتی از طریق خود پروتکل مربوطه اقدام کنید. با این حال، بسیاری از کاربران ترجیح می‌دهند از ارائه‌دهندگان معتبر خدمات استیکینگ استفاده کنند.

گام اول: خرید دارایی قابل استیک

برای شروع استیکینگ، ابتدا باید رمزارز بومی شبکه‌ای را که از PoS استفاده می‌کند خریداری کنید. از جمله محبوب‌ترین رمزارزهای قابل استیک می‌توان به اتریوم (ETH)، سولانا (SOL) و کاردانو (ADA) اشاره کرد. می‌توانید این رمزارزها را از صرافی ارزینجا خریداری کنید.

گام دوم: استیک مستقیم یا انتقال دارایی

برخی صرافی‌ها دارای برنامه‌های استیکینگ هستند. با خرید یا انتقال از آن‌ها، می‌توانید استکینگ را شروع کنید. البته فراموش نکنید که با خرید ارزهای دیجیتال خاص در صرافی ارزینجا، می‌توانید به‌جای قفل کردن دارایی‌های خود، تنها با نگهداری آن‌ها سود روزشمار دریافت کنید.

گام سوم: شروع کسب پاداش

پس از اختصاص دارایی خود به برنامه استیکینگ، پاداش‌دهی آغاز می‌شود. توجه داشته باشید که برخی از رمزارزها نیاز به دوره باندینگ (bonding period) دارند و پس از آن، پاداش‌دهی آغاز می‌شود.

نتیجه‌گیری

استیکینگ رمزارز ابزاری قدرتمند برای کسب درآمد غیرفعال از دارایی‌های دیجیتال است و به کاربران امکان می‌دهد در عین مشارکت در امنیت و پایداری شبکه، پاداش دریافت کنند. این فرایند به‌ویژه در شبکه‌های مبتنی بر اثبات سهام اهمیت زیادی دارد و روزبه‌روز در فضای دیفای و سرمایه‌گذاری رمزارزها نقش پررنگ‌تری ایفا می‌کند. با این حال، پیش از شروع، شناخت کامل از مزایا، ریسک‌ها و انواع روش‌های استیکینگ ضروری است. انتخاب روش مناسب با سطح دانش، میزان دارایی و هدف سرمایه‌گذاری، می‌تواند تفاوت زیادی در نتایج نهایی ایجاد کند.

سوالات متداول