در دنیای پویای رمزارزها، انتخاب بین یک صرافی متمرکز (CEX) و یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) می‌تواند تجربه معامله‌گری شما را شکل دهد. بزرگترین این صرافی‌ها، صرافی‌های متمرکز هستند که دفتر سفارشات سنتی را حفظ کرده و از کاربران می‌خواهند که فرآیند احراز هویت (KYC) را طی کنند. البته صرافی‌های متمرکز خارجی به همین دلیل برای کاربران ایرانی مناسب نیستند. از سوی دیگر، صرافی‌های غیرمتمرکز به صورت مستقل عمل می‌کنند و نیازی به وجود یک واسطه متمرکز برای مدیریت معاملات ندارند. کاربران باید تفاوت‌های بین صرافی متمرکز و غیرمتمرکز را بدانند تا بتوانند مناسب‌ترین گزینه را انتخاب کنند.
آشنایی با صرافی متمرکز و غیرمتمرکز
صرافی‌های رمزارز پلتفرم‌هایی هستند که سرمایه‌گذاران و معامله‌گران می‌توانند در آن‌ها توکن‌ها و قراردادهای آتی رمزارز را خرید، فروش و معامله کنند. دو نوع اصلی صرافی رمزارز وجود دارد: صرافی‌های متمرکز (CEX) و صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX).
صرافی متمرکز یک صرافی رمزارز است که توسط یک نهاد متمرکز اداره و کنترل می‌شود. صرافی‌های متمرکز ساختاری مشابه با صرافی‌های بازار سهام سنتی دارند، جایی که معاملات به صورت آفلاین تسویه می‌شوند و نقدینگی توسط سازندگان بازار تأمین می‌شود. مهمترین نکته این است که صرافی‌های متمرکز مسئول نگهداری دارایی‌های مشتریان خود هستند مگر اینکه آن‌ها توکن‌های رمزارزی خود را از صرافی خارج کنند.
صرافی غیرمتمرکز یک صرافی رمزارز است که نیازی به واسطه‌های متمرکز برای تسهیل معاملات رمزارز ندارد. صرافی‌های غیرمتمرکز از قراردادهای هوشمند و استخرهای نقدینگی برای پردازش تبادل توکن‌ها استفاده می‌کنند. تمام معاملات به صورت زنجیره‌ای انجام می‌شود. برخلاف صرافی‌های متمرکز، خرید و فروش رمزارزها در صرافی‌های غیرمتمرکز به کاربران این امکان را می‌دهد که در هر زمان کنترل کامل دارایی‌های رمزارزی خود را حفظ کنند.
مزایا و معایب صرافی‌های غیرمتمرکز
مزایای صرافی‌های غیرمتمرکز
- غیرمتمرکز بودن: صرافی‌های غیرمتمرکز محیط‌های خرید و فروش غیرمتمرکز و بدون نیاز به مجوز فراهم می‌کنند که از کنترل و تأثیرات اپراتورهای متمرکز آزاد است.
- بدون نیاز به مجوز: هر کسی که یک کیف پول رمزارز و دسترسی به اینترنت داشته باشد می‌تواند در یک صرافی غیرمتمرکز معامله کند.
- کد منبع باز: صرافی‌های غیرمتمرکز بر اساس کد منبع باز ساخته می‌شوند که به هر کسی اجازه می‌دهد عملکرد آن‌ها را مطالعه کند.
- استخرهای نقدینگی: ماهیت غیرمتمرکز صرافی‌های غیرمتمرکز نیاز به نگهداری استخرهای نقدینگی از توکن‌ها دارند که برای تسهیل تبادل توکن‌ها استفاده می‌شود. هر کسی که با واریز توکن‌های خود به استخرهای نقدینگی کمک کند، بخشی از کارمزدهای معاملاتی را به دست می‌آورد.
- ناشناس بودن: صرافی‌های غیرمتمرکز نیازی به ثبت‌نام و طی کردن کامل فرآیند احراز هویت (KYC) ندارند. کاربران فقط به یک کیف پول رمزارز نیاز دارند.
- تنوع توکن‌ها: از آنجا که DEXها محیط‌هایی بدون نیاز به مجوز هستند، هر توکنی که در یک بلاکچین وجود داشته باشد می‌تواند برای معامله در آن‌ها موجود باشد (مشروط به اینکه نقدینگی کافی برای انجام معاملات وجود داشته باشد).
- حفظ خودکار دارایی‌ها: هر زمان که کاربران در DEXها معامله کنند، توکن‌های رمزارزی آن‌ها همیشه در کیف پول خودشان ذخیره می‌شود. صرافی‌های غیرمتمرکز دارایی‌های کاربران را نگهداری نمی‌کنند.
- کاهش ریسک طرف مقابل: از آنجا که توکن‌های رمزارزی کاربران در کیف پول‌های شخصی آن‌ها ذخیره می‌شود، در صورت از کار افتادن صرافی غیرمتمرکز، دارایی‌ها از دست نمی‌رود.
معایب صرافی‌های غیرمتمرکز
- پیچیدگی: استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز نیازمند دانش فنی در زمینه رمزارزها است. کاربران باید بدانند چگونه از کیف پول‌های خودمختار استفاده کنند، چگونه از شبکه‌های بلاکچین مختلف عبور کنند، چگونه کارمزد گس پرداخت کنند و غیره.
- کارمزدهای گس: از آنجا که DEXها به صورت زنجیره‌ای عمل می‌کنند، کاربران باید هر بار که معامله‌ای در صرافی غیرمتمرکز انجام می‌دهند، کارمزد گس پرداخت کنند.
- آسیب‌پذیری‌های قراردادهای هوشمند: قراردادهای هوشمندی که صرافی‌های غیرمتمرکز را قدرت می‌دهند می‌توانند مورد بهره‌برداری و هک قرار گیرند، که ممکن است منجر به از دست رفتن دارایی‌های کاربران شود.
- نقدینگی پایین: برخی توکن‌های موجود در DEXها ممکن است نقدینگی پایینی داشته باشند، که می‌تواند منجر به اسپردهای وسیع‌تر و لغزش‌های بیشتر در هنگام تبادل توکن‌ها شود.
- توکن‌های پرخطر: از آنجا که DEXها صرافی‌هایی بدون نیاز به مجوز هستند، هر رمزارزی که در شبکه بلاکچین موجود باشد می‌تواند در آن‌ها لیست شود. بنابراین، معامله‌گران باید تحقیقات دقیقی قبل از معامله توکن‌ها در صرافی‌های غیرمتمرکز انجام دهند تا از کلاه‌برداری جلوگیری کنند.
- عدم وجود ورودی و خروجی فیات: یکی از بزرگترین معایب صرافی‌های غیرمتمرکز این است که آن‌ها ورودی و خروجی فیات را ارائه نمی‌دهند. معمولاً صرافی‌های غیرمتمرکز تنها تبادل رمزارز به رمزارز دارند.
مزایا و معایب صرافی‌های متمرکز
مزایای صرافی‌های متمرکز
- راحتی: راحتی یکی از بزرگترین مزایای صرافی‌های متمرکز نسبت به صرافی‌های غیرمتمرکز است. پلتفرم‌های CEX معمولاً راحتی کاربری را بر ارائه تجربه وب3 ترجیح می‌دهند و طراحی‌شان به گونه‌ای است که معامله‌گران و سرمایه‌گذاران با هر سطح تجربه‌ای را جذب کنند.
- نقدینگی بالا: صرافی‌های متمرکز به دلیل فراهم کردن نقدینگی بالا، معروف هستند که منجر به اسپردهای فشرده‌تر و لغزش‌های کمتر در معاملات می‌شود.
- ورودی و خروجی فیات: از آنجا که صرافی‌های متمرکز به نیازهای معامله‌گران و سرمایه‌گذاران در سطوح مختلف پاسخ می‌دهند، آن‌ها بیشتر بر تبادل فیات به رمزارز (و بالعکس) متمرکزند تا تبادل توکن‌ها. حتی کاربران معمولی صرافی غیرمتمرکز نیز از صرافی‌های متمرکز برای تبدیل رمزارز خود به فیات استفاده می‌کنند.
- تطابق با قوانین: صرافی‌های متمرکز برای رعایت قوانین نظارتی و حفظ روابط مثبت با مقامات دولتی، موظف به اجرای فرایندهای KYC و ضد پولشویی هستند. این رویکرد تطابق‌محور نه تنها از سرمایه‌گذاران محافظت می‌کند، بلکه تضمین می‌کند که صرافی در آینده نیز برای کاربران در دسترس باشد.
- تنوع ویژگی‌ها: پلتفرم‌های صرافی متمرکز معمولاً با ویژگی‌های مختلفی مانند استیکینگ، کپی تریدینگ، سفارشات محدود، بازار NFT، معاملات آتی، برنامه‌های سرمایه‌گذاری سیستماتیک، ماژول‌های آموزشی، اخبار و بیشتر پر شده‌اند.
- ثبت مالیات: صرافی‌های متمرکز این امکان را برای کاربران فراهم می‌کنند که معاملات خود را ثبت کرده و گزارش‌های مالیاتی ایجاد کنند.
- معاملات سریع: متمرکز بودن قدرت و تسویه آفلاین به صرافی‌های متمرکز این امکان را می‌دهد که معاملات سریع و ارزان برای کاربران فراهم کنند.
معایب صرافی‌های متمرکز (CEX)
- سانسور: صرافی‌های متمرکز محیط‌هایی بدون نیاز به مجوز نیستند. این پلتفرم‌ها توسط یک نهاد متمرکز اداره می‌شوند که به آن‌ها قدرت سانسور مشتریان و توکن‌های لیست‌شده را می‌دهد. همچنین، صرافی‌های متمرکز می‌توانند برداشت‌ها و خرید/فروش توکن‌ها را محدود کنند.
- ریسک شکست صرافی: از آنجا که صرافی متمرکز دارایی‌های مشتریان خود را نگهداری می‌کند، در صورت شکست، هک یا ورشکستگی صرافی، کاربران ممکن است رمزارزهای خود را از دست دهند. این وضعیت را در سال ۲۰۲۲ دیدیم که مشتریان صرافی FTX پس از سقوط این صرافی نتواستند به دارایی‌های رمزارزی خود دسترسی پیدا کنند.
- نگرانی‌های حریم خصوصی: کاربران تنها پس از ایجاد حساب کاربری و تکمیل الزامات احراز هویت (KYC) می‌توانند از پلتفرم CEX استفاده کنند. این فرآیندها از کاربران خواسته می‌شود تا اطلاعات شخصی خود را ارسال کنند.
- کارمزدهای پلتفرم: صرافی‌های متمرکز از کاربران در هنگام خرید، فروش و معامله رمزارزها کارمزدهای مختلفی دریافت می‌کنند.
- توکن‌های کمتر: در مقایسه با DEXها، CEXها رمزارزهای کمتری را در پلتفرم خود لیست می‌کنند. فرآیند لیست‌کردن توکن‌های جدید ممکن است کندتر باشد زیرا ابتدا باید توسط صرافی متمرکز بررسی شوند.
- هک‌ها: کاربران در معرض خطر از دست دادن سرمایه خود در صورت هک شدن صرافی صرافی متمرکز هستند. بنابراین، هنگام انتخاب یک صرافی متمرکز، مهم است که تدابیر امنیتی و بیمه‌ای مختلفی که برای حفاظت از دارایی‌ها اتخاذ شده است را بررسی کنید.
صرافی متمرکز یا صرافی غیرمتمرکز – کدام یک برای شما بهتر است؟
انتخاب بین صرافی متمرکز (CEX) و صرافی غیرمتمرکز (DEX) در نهایت بستگی به نیازهای شما به عنوان یک سرمایه‌گذار/معامله‌گر رمزارز دارد. بیایید نگاهی به جنبه‌های کلیدی بیندازیم که باید در نظر بگیرید.
سطح تجربه
اگر شما تازه‌وارد دنیای رمزارزها هستید، بهتر است سفر سرمایه‌گذاری خود را با استفاده از یک صرافی متمرکز آغاز کنید. صرافی‌های متمرکز دارای رابط‌های کاربری دوستانه هستند که برای سرمایه‌گذاران تازه‌کار این امکان را فراهم می‌آورد تا با دنیای رمزارزها آشنا شوند. پس از آنکه نحوه استفاده از صرافی متمرکز را یاد گرفتید، می‌توانید به امتحان کردن صرافی غیرمتمرکز و تجربه دنیای وب3 بپردازید.
ریسک
صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) گزینه‌ای کم‌ریسک‌تر از صرافی‌های متمرکز (CEX) در نظر گرفته می‌شوند زیرا در هنگام استفاده از صرافی غیرمتمرکز، دارایی‌های رمزارزی شما همیشه تحت کنترل شما هستند. در این حالت، رمزارزهای شما در کیف پول غیرامانی شما نگهداری می‌شود. از طرف دیگر، کاربران صرافی متمرکز مسئولیت نگهداری دارایی‌های رمزارزی خود را به صرافی می‌سپارند، که در صورت هک یا ورشکستگی صرافی، ممکن است سرمایه خود را از دست دهند.
نقدینگی
از نظر نقدینگی، معاملات در صرافی‌های متمرکز عملکرد بهتری نسبت به صرافی‌های غیرمتمرکز دارند. صرافی‌های متمرکز معمولاً از سازندگان بازار استفاده می‌کنند که نقدینگی را تأمین می‌کنند و این منجر به انجام معاملات سریع‌تر، اسپردهای محدود‌تر و لغزش‌های کمتر می‌شود. از سوی دیگر، صرافی‌های غیرمتمرکز به جامعه و پروژه‌ها وابسته هستند که توکن‌ها را به استخرهای نقدینگی واریز کنند. معامله توکن‌های کمیاب ممکن است منجر به لغزش‌های بالا و اسپردهای وسیع‌تر شود که به ضرر سرمایه‌گذاران خواهد بود.
حریم خصوصی
اگر حریم خصوصی برای شما مسئله مهمی است، استفاده از صرافی غیرمتمرکز برای شما مناسب‌تر خواهد بود. کاربران برای استفاده از صرافی غیرمتمرکز نیازی به ایجاد حساب کاربری یا ارسال اطلاعات خصوصی ندارند. تنها چیزی که برای شروع معاملات در صرافی غیرمتمرکز لازم است یک کیف پول رمزارزی است. در عوض، صرافی‌های متمرکز از کاربران می‌خواهند که حساب کاربری بسازند و فرآیند KYC را برای شروع معاملات تکمیل کنند.
رعایت قوانین
اگر اولویت شما رعایت قوانین و مقررات است، استفاده از صرافی متمرکز برای شما مناسب‌تر خواهد بود. بیشتر صرافی‌های متمرکز به‌گونه‌ای فعالیت می‌کنند که همواره رعایت قوانین را در اولویت قرار می‌دهند تا خطر اقدامات قانونی را کاهش دهند. علاوه بر این، صرافی‌های متمرکز گزارش‌های مالیاتی نیز به کاربران ارائه می‌دهند که به سرمایه‌گذاران رمزارز کمک می‌کند تا معاملات خود را گزارش کرده و مالیات‌های مربوطه را پرداخت کنند.
دسترسی به رمزارزها
اگر می‌خواهید با رمزارزهای کمتر شناخته‌شده معامله و سرمایه‌گذاری کنید، استفاده از صرافی غیرمتمرکز برای شما مناسب‌تر خواهد بود. ماهیت بدون مجوز صرافی‌های غیرمتمرکز این امکان را می‌دهد که تمام انواع توکن‌ها در صرافی‌های غیرمتمرکز لیست شوند (مشروط به اینکه نقدینگی کافی برای انجام معاملات وجود داشته باشد). از طرف دیگر، صرافی‌های متمرکز معمولاً فرآیندهای بررسی دقیقی دارند که منجر به لیست شدن تعداد کمتری از توکن‌ها در مقایسه با صرافی‌های غیرمتمرکز می‌شود.
جمع‌بندی مقایسه CEX و DEX
صرافی‌های متمرکز (CEX) و غیرمتمرکز (DEX) هرکدام مزایا و معایب خاص خود را دارند که آن‌ها را برای کاربران مختلف مناسب می‌سازد. صرافی‌های متمرکز مانند کوین‌بیس و بایننس، رابط‌های کاربری ساده، نقدینگی بالا و پشتیبانی مشتری را ارائه می‌دهند که آن‌ها را برای مبتدیان ایده‌آل می‌کند.
از سوی دیگر، صرافی‌های غیرمتمرکز مانند یونی‌سوآپ و پنکیک‌سوآپ اولویت بیشتری به حریم خصوصی و کنترل کاربر می‌دهند، به کاربران این امکان را می‌دهند که بدون واسطه معامله کنند. در حالی که هزینه‌های کمتر و حریم خصوصی بیشتری را ارائه می‌دهند، صرافی‌های غیرمتمرکز با چالش‌هایی مانند نقدینگی پایین‌تر، پیچیدگی بیشتر و عدم پشتیبانی از مشتری روبرو هستند.
سوالات متداول
کدام بهتر است: صرافی متمرکز یا صرافی غیرمتمرکز؟
هیچکدام به‌طور ذاتی بهتر نیستند؛ این بستگی به نیازها و ترجیحات شما دارد. صرافی‌های متمرکز (CEX) رابط‌های کاربری ساده‌تری دارند، پشتیبانی مشتری و نقدینگی بالاتری را ارائه می‌دهند که آن‌ها را برای مبتدیان مناسب می‌سازد. از طرف دیگر، صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) حریم خصوصی و کنترل بیشتری روی دارایی‌هایتان به شما می‌دهند، زیرا شما به طور مستقیم از کیف پول خود معامله می‌کنید.
آیا خرید از صرافی غیرمتمرکز ارزان‌تر است یا صرافی متمرکز؟
هزینه‌ها بسته به پلتفرم و هزینه‌های شبکه متفاوت است. به طور کلی، صرافی‌های متمرکز ممکن است کارمزدهای بیشتری داشته باشند، اما صرافی‌های غیرمتمرکز ممکن است گاهی گران‌تر باشند، اگر هزینه‌های تراکنش در بلاکچین بالا باشد. گاهی اوقات، صرافی‌های متمرکز برای معامله‌گران با حجم بالا کارمزد کمتری ارائه می‌دهند، در حالی که صرافی‌های غیرمتمرکز ممکن است برای معاملات کوچک‌تر زمانی که هزینه‌های شبکه پایین است، ارزان‌تر باشند.
کیف پول صرافی متمرکز چیست؟
کیف پول صرافی متمرکز یک کیف پول رمزارزی است که توسط یک صرافی متمرکز ارائه می‌شود. این صرافی کلیدهای خصوصی را کنترل می‌کند، به این معنا که صرافی مسئول نگهداری دارایی‌های شما است. در حالی که این امر مدیریت و معامله رمزارزها را آسان‌تر می‌کند، همچنین شما را در معرض ریسک‌های کنترل شدن دارایی‌هایتان توسط یک شخص ثالث قرار می‌دهد. کیف پول‌های صرافی متمرکز در صرافی ساخته می‌شوند و هر رمزارزی که در آنجا نگهداری می‌شود، به طور پیش‌فرض در کیف پول صرافی متمرکز است.
