وب ۳ (Web3) تکامل جدیدی از اینترنت است که بر اصول غیرمتمرکزسازی بنا شده است. این فناوری تجربه‌های دیجیتالی تعاملی و غنی امروزی را با زیرساختی ترکیب می‌کند که به کاربران امکان مالکیت و تضمین‌های رمزنگاری‌شده را می‌دهد. در سال‌های اخیر، وب ۳ به شکل گسترده‌ای در مرکز توجه قرار گرفته است. با ما همراه شوید تا بررسی کنیم وب ۳ چیست و چگونه آینده اینترنت جهان را شکل خواهد داد.
منظور از وب ۳ چیست؟
وب ۳ به نسل بعدی فناوری‌های وب اشاره دارد که هدف آن ایجاد یک تجربه اینترنتی کاربرمحورتر، شفاف‌تر و غیرمتمرکزتر است. این مفهوم که اغلب با فناوری بلاکچین و ارزهای دیجیتال مرتبط است، مجموعه‌ای از پروتکل‌ها، استانداردها و ابزارهایی را در بر می‌گیرد که به کاربران امکان می‌دهد با برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) و دارایی‌های دیجیتال در فضای اینترنت تعامل داشته باشند.
وب ۳ به کاربران این امکان را می‌دهد که به‌صورت همتا‌به‌همتا (Peer-to-Peer) و بدون وابستگی زیاد به سرورها یا نهادهای مرکزی ارتباط برقرار کرده و تراکنش انجام دهند. به همین دلیل، بسیاری بر این باورند که وب ۳ می‌تواند به افراد این قدرت را بدهد که کنترل بیشتری بر نحوه استفاده از داده‌های شخصی خود و دسترسی به آن‌ها داشته باشند.
تفاوت وب ۳ با وب ۱ و وب ۲
اینترنت در ابتدا به‌عنوان یک مجموعه از صفحات وب فقط خواندنی آغاز شد که افراد می‌توانستند اطلاعات را در آن بارگذاری و مشاهده کنند. این دوره که وب ۱.۰ نامیده می‌شود، از حدود ۱۳۷۳ تا ۱۳۷۹ (۱۹۹۴ تا ۲۰۰۰ میلادی) ادامه داشت. در این نسل از اینترنت، افراد می‌توانستند مصرف‌کننده اطلاعات باشند، اما امکان تعامل چندانی با آن نداشتند، چراکه وب‌سایت‌ها اغلب ایستا (Static) بودند.
ظهور پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی مانند مای‌اسپیس، فیسبوک و توییتر منجر به آغاز عصر وب ۲.۰ شد. این دوره که به‌عنوان “دوران انتشار محتوا” شناخته می‌شود، ابزارهایی را برای کاربران فراهم کرد که بتوانند محتوای تولیدشده توسط خودشان را منتشر کنند. در این دوره، افراد توانستند رسانه‌ها را با سراسر جهان به اشتراک بگذارند و تجربه‌ای بیشتر تعاملی در وب داشته باشند.
با این حال، ارائه‌دهندگان خدمات متمرکز، نقش مهمی در تسهیل این فرآیند داشتند و در نتیجه، به تمام اطلاعات ذخیره‌شده روی پلتفرم‌های خود دسترسی پیدا کردند. این تمرکزگرایی باعث سوءاستفاده‌های گسترده از داده‌های شخصی و نگرانی‌هایی در مورد حریم خصوصی، استفاده از اطلاعات و کسب درآمد از آن‌ها شد.
اما فناوری بلاکچین درهای جدیدی را برای نسل جدیدی از اینترنت باز کرده است. در وب ۳، کاربران نه‌تنها تجربیات جدید و نوآورانه‌ای خواهند داشت، بلکه می‌توانند مالک داده‌های خود باشند و کنترل بیشتری بر اطلاعاتی که در فضای آنلاین تولید می‌کنند، داشته باشند. در نهایت، غیرمتمرکز بودن اطلاعات، هسته اصلی وب ۳ محسوب می‌شود.
تفاوت Web3 و Web 3.0
اگرچه این دو اصطلاح ممکن است مشابه به نظر برسند، اما مفهوم آن‌ها متفاوت است. وب ۳ به تغییری اشاره دارد که از پلتفرم‌ها و خدمات متمرکز که تحت کنترل چند شرکت بزرگ هستند، به سوی یک اینترنت بازتر، غیرمتمرکزتر و کاربرمحورتر حرکت می‌کند.
هدف وب ۳ این است که کاربران کنترل بیشتری بر داده‌ها، هویت دیجیتال و تعاملات خود در فضای آنلاین داشته باشند. بلاکچین نقش محوری در این چشم‌انداز دارد، زیرا زیرساختی را برای اجرای اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps)، قراردادهای هوشمند و توکن‌های رمزنگاری‌شده فراهم می‌کند.
وب ۳.۰ یا همان وب معنایی، نسل بعدی تکامل شبکه جهانی وب است. این فناوری بر اینترنتی تأکید دارد که اطلاعات آن نه‌تنها برای انسان‌ها قابل خواندن، بلکه برای ماشین‌ها نیز قابل درک باشد. وب ۳.۰ اغلب با استفاده از فرمت‌های استاندارد و متادیتاها توصیف می‌شود که امکان انجام وظایف پیشرفتهای مانند استدلال خودکار، یکپارچه‌سازی داده‌ها و اپلیکیشن‌های هوشمند را فراهم می‌کنند.
اجزای اصلی وب ۳: بلاکچین، ارزهای دیجیتال، قراردادهای هوشمند و اوراکل‌ها
مدل Web3 توسط مجموعه‌ای در حال گسترش از فناوری‌های غیرمتمرکز پشتیبانی می‌شود. این فناوری‌ها شامل بلاکچین‌ها، قراردادهای هوشمند، اوراکل‌ها، کیف پول‌های رمزنگاری‌شده، شبکه‌های ذخیره‌سازی غیرمتمرکز و بسیاری موارد دیگر هستند. در ادامه، به بررسی لایه‌های کلیدی و اجزای مهم زیرساخت فناوری وب ۳ می‌پردازیم.
۱. بلاکچین‌ها: ستون فقرات Web3
بلاکچین یک شبکه غیرمتمرکز و بسیار امن است که به افراد اجازه می‌دهد داده‌ها را ذخیره کرده، ارزش را مبادله کنند و فعالیت‌های تراکنشی را ثبت نمایند—همگی بدون وابستگی به یک مرجع مرکزی. بلاکچین‌ها به‌عنوان لایه تسویه در وب ۳ عمل می‌کنند. این شبکه‌ها محیط‌های اجرایی امنی را فراهم می‌کنند که امکان ایجاد، توزیع و مبادله ارزهای دیجیتال و همچنین توسعه قراردادهای هوشمند قابل برنامه‌ریزی را فراهم می‌سازند.
۲. ارزهای دیجیتال: واحدهای مالی Web3
ارزهای دیجیتال (Cryptocurrencies) توکن‌های دیجیتالی هستند که از محیط‌های غیرمتمرکز و مقاوم در برابر تغییر و دستکاری بلاکچین‌ها بهره می‌برند تا تراکنش‌های بسیار ایمنی را تسهیل کنند. این توکن‌ها، ارزهای بومی اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps) در وب ۳ هستند و می‌توان از آن‌ها برای پرداخت خدمات وب ۳ و شرکت در فرآیندهای حاکمیتی غیرمتمرکز استفاده کرد.
قبل از فناوری بلاکچین، توکن‌ها صرفاً به‌عنوان واحدهایی برای پرداخت محصولات یا خدمات خاص استفاده می‌شدند—برای مثال، توکن‌های عوارض جاده‌ای یا بلیط‌های شهر بازی. این توکن‌ها به کسب‌وکارها کمک می‌کردند تا پرداخت‌ها را ساده‌سازی کرده و تراکنش‌های بدون نیاز به پول نقد را ممکن کنند.
در وب ۳، توکن‌ها کاربردهای گسترده‌تری دارند:
- ممکن است به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری در یک پروتکل، پروژه یا بلاکچین نگهداری شوند.
- می‌توانند کاربردی (Utility) باشند، یعنی برای پرداخت هزینه خدمات یا تأمین امنیت یک سرویس مورد استفاده قرار گیرند.
- می‌توانند به دارندگان آن‌ها اجازه مشارکت در فرآیندهای حاکمیتی یک پروتکل یا پروژه را بدهند.
۳. قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps)
قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) برنامه‌های غیرقابل‌تغییری هستند که روی بلاکچین اجرا می‌شوند و تراکنش‌ها را به‌صورت خودکار بر اساس منطق شرطی انجام می‌دهند. این منطق معمولاً به‌صورت “اگر X درست باشد، Y اجرا شود.” تعریف می‌شود.
قراردادهای هوشمند اساس توسعه اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps) را تشکیل می‌دهند. این اپلیکیشن‌های رمزنگاری‌شده، فناوری وب ۳ را به کاربران ارائه می‌کنند و امکان ایجاد سیستم‌های مالی همتا به همتا (DeFi)، محصولات بیمه‌ای مبتنی بر داده، بازی‌های آنلاین درآمدزا (Play-to-Earn) و موارد دیگر را فراهم می‌سازند.
تفاوت dAppها با اپلیکیشن‌های معمولی وب ۲.۰ و صفحات ایستای وب ۱.۰ در این است که:
- این برنامه‌ها توسط هیچ فرد یا سازمان خاصی مدیریت نمی‌شوند، بلکه بر بستر زیرساخت غیرمتمرکز بلاکچین‌ها اجرا می‌شوند.
- به دلیل غیرمتمرکز بودن، هیچ نهاد واسطه‌ای نمی‌تواند آن‌ها را کنترل یا سانسور کند.
- امنیت و شفافیت آن‌ها نسبت به اپلیکیشن‌های سنتی بسیار بالاتر است.
۴. اوراکل‌ها: پل ارتباطی بین بلاکچین و دنیای واقعی
قراردادهای هوشمند برای استفاده کامل از پتانسیل خود، نیاز دارند که به داده‌های خارج از شبکه بلاکچین و سیستم‌های موجود متصل شوند. اوراکل‌ها (Oracles) نهادهایی هستند که این اتصال بین بلاکچین و دنیای واقعی را فراهم می‌کنند و زیرساخت‌های حیاتی را برای ایجاد اکوسیستم یکپارچه و قابل تعامل در وب ۳ ارائه می‌دهند.
شبکه‌های اوراکل نه‌تنها داده‌های مالی بازار را برای برنامه‌های دیفای (DeFi) به بلاکچین ارسال می‌کنند، بلکه محاسبات خارج از زنجیره‌ای امن مانند تولید تصادفی قابل تأیید (Verifiable Randomness) و اجرای غیرمتمرکز را نیز انجام می‌دهند تا NFTهای داینامیک و اپلیکیشن‌های dApp خودکار ایجاد شوند.
همچنین، با توسعه پروتکل تعامل بین‌زنجیره‌ای (CCIP)، اوراکل‌ها نقش کلیدی در اتصال بلاکچین‌های مختلف و راهکارهای مقیاس‌پذیری لایه ۲ ایفا خواهند کرد. اوراکل‌ها به‌عنوان یک لایه گسترده در زیرساخت وب ۳، دو وظیفه کلیدی دارند:
- انتقال داده‌ها و خدمات خارج از بلاکچین برای نوآوری در قراردادهای هوشمند.
- اتصال بین بلاکچین‌های مختلف برای اطمینان از تعامل یکپارچه بین آن‌ها.
کاربردهای وب ۳ چیست: آینده‌ای غیرمتمرکز برای اینترنت
Web3 با ترکیب غیرمتمرکزسازی و تعامل مستقیم کاربران، مدل جدیدی از اینترنت را معرفی می‌کند که در آن کاربران بدون واسطه‌ها می‌توانند مستقیماً با یکدیگر تعامل داشته باشند.
اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps) به کاربران این امکان را می‌دهند که از ابزارهای مالی بدون نیاز به مجوز استفاده کنند، به‌صورت همتا به همتا (P2P) ارزهای دیجیتال معامله کنند، از بیمه‌های پارامتریک خودکار بهره‌مند شوند، هنر دیجیتال را از طریق NFTها خریدوفروش کنند، بازی‌های اقتصادی انجام دهند و بسیاری از فعالیت‌های دیگر را بدون مداخله یک نهاد مرکزی انجام دهند.
حامیان وب ۳ امیدوارند که این ساختار جدید، اینترنت را منصفانه‌تر و بازتر کند، جایی که افراد بتوانند بدون واسطه و به‌صورت مستقیم تعامل و تراکنش انجام دهند. در حال حاضر، وب ۳ در حال تغییر صنایع مختلفی مانند املاک و مستغلات، آموزش، امور مالی، بازی‌های ویدیویی و مراقبت‌های بهداشتی است—و تأثیرات آن حتی فراتر از این حوزه‌ها خواهد رفت.
۱. DeFi: انقلاب مالی غیرمتمرکز
DeFi (امور مالی غیرمتمرکز) یکی از مهم‌ترین پیشرفتهای Web3 است که دسترسی، امنیت و شفافیت بی‌سابقه‌ای را به خدمات مالی ارائه می‌دهد. برخلاف سیستم‌های مالی سنتی، پروتکل‌های دیفای از زیرساخت‌های غیرمتمرکز بلاکچین‌ها و ورودی‌های داده امن از طریق اوراکل‌ها برای کمک به کاربران در انجام تراکنش‌های مستقیم و شفاف در بازارهای درون‌زنجیره‌ای استفاده می‌کنند.
بازارهای پولی غیرمتمرکز، مانند Aave—که اکنون بیش از ۱۲ میلیارد دلار ارزش را در قراردادهای هوشمند خود ذخیره کرده است—به کاربران این امکان را می‌دهند که به‌صورت غیرحضانتی (Non-Custodial) و همتا به همتا وام بدهند و وام بگیرند.
ویژگی‌های کلیدی بازارهای پولی غیرمتمرکز:
- افزایش دسترسی مالی با حذف موانع بانکی
- کاهش نقاط شکست مرکزی و ریسک سیستمی
- جلوگیری از سیستم‌های ذخیره کسری (Fractional Reserve Practices)
یکی از نوآوری‌های بزرگ دیفای، معماری ترکیبی آن است که به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد پروتکل‌های متن‌باز را ترکیب کنند و ابزارهای مالی پیچیده‌تری بسازند، مانند:
- بازی‌های پس‌انداز بدون ضرر که از وام‌های بیش‌ازحد وثیقه‌شده استفاده می‌کنند
- استیبل‌کوین‌های غیرمتمرکز
- توکن‌های بهره‌دار که نقدینگی را آزاد می‌کنند
- NFTها، بازی‌های بلاکچینی و متاورس
۲. نقش NFTها در اکوسیستم وب ۳
NFTها (توکن‌های غیرقابل تعویض) یکی از ارکان کلیدی اکوسیستم وب ۳ هستند. این توکن‌ها مالکیت قابل تأیید دارایی‌های دیجیتال را امکان‌پذیر می‌کنند و باعث می‌شوند که کالاهای دیجیتال مانند اشیای دنیای واقعی منحصر‌به‌فرد باشند. NFTها این امکان را فراهم می‌کنند که یک آیتم دیجیتال را از دیگری متمایز کنیم، حتی اگر ازنظر ظاهری یکسان باشند—مانند دو نسخه از یک کتاب که هرکدام دارای علامت‌های خاص خود هستند. این ویژگی تأثیرات گسترده‌ای بر هنر دیجیتال، متاورس و بازی‌های ویدیویی دارد.
پروژه‌های NFT محبوب مانند Bored Ape Yacht Club (BAYC) باعث افزایش محبوبیت هنر دیجیتال شده‌اند، درحالی‌که بازی‌های بلاکچینی مانند Axie Infinity مدل‌های جدیدی از اقتصاد درون بازی را ایجاد کرده‌اند.
۳. بیمه پارامتریک: بیمه غیرمتمرکز و خودکار
یکی از کاربردهای هیجان‌انگیز بلاکچین، بیمه پارامتریک غیرمتمرکز است. پروژه‌های بیمه بلاکچینی مانند Arbol و Etherisc در حال ارائه بیمه‌های محصولات کشاورزی، بیمه پرواز و سایر پوشش‌های بیمه‌ای خودکار هستند. این بیمه چگونه کار می‌کند؟
یک کشاورز نیاز به حداقل ۲۰ اینچ باران در یک فصل دارد تا محصول خوبی برداشت کند. در مدل سنتی، او باید فرآیند طولانی‌ای را طی کند تا بیمه دریافت کند و به یک ارائه‌دهنده متمرکز اعتماد کند. اما در وب ۳، او می‌تواند بدون مجوز و تنها با اتصال به اینترنت، بیمه خریداری کند. بیمه بلاکچینی Arbol با استفاده از اوراکل‌های چین‌لینک، میزان بارندگی را بررسی می‌کند. اگر سنسورهای IoT کمتر از ۲۰ اینچ باران را ثبت کنند، قرارداد هوشمند فوراً مبلغ بیمه را پرداخت می‌کند.
ویژگی‌های کلیدی بیمه پارامتریک بلاکچینی:
- پرداخت سریع و بدون کاغذبازی
- کاهش نیاز به واسطه‌ها و کاهش هزینه‌ها
- امکان گسترش به حوزه‌هایی مانند حمل‌ونقل، بیمه آتش‌سوزی و بیمه پرواز
۴. سازمان‌های مستقل غیرمتمرکز (DAOs): حکمرانی در وب ۳
سازمان‌های مستقل غیرمتمرکز (DAOs) گروه‌های مبتنی بر جامعه هستند که به‌صورت جمعی مدیریت یک پروژه بلاکچینی را بر عهده دارند. برخلاف مدل‌های حکمرانی سنتی بالا به پایین که در آن‌ها فقط تعداد محدودی از افراد تصمیم‌گیرنده هستند، در DAOها دارندگان توکن‌های حاکمیتی می‌توانند پیشنهاد بدهند، بررسی کنند و درباره جهت‌گیری و توسعه پروژه رأی دهند. این ساختار احساس مالکیت بیشتری را در بین جامعه ایجاد می‌کند و باعث می‌شود که تصمیمات گرفته‌شده در راستای منافع کلی پروژه باشد.
نمونه‌های برتر DAO در اکوسیستم وب ۳
- MakerDAO: یکی از اولین DAOها در فضای کریپتو است. این پروژه استیبل‌کوین DAI را منتشر می‌کند که با دارایی‌های متنوعی پشتیبانی می‌شود تا ثبات آن تضمین شود. دارندگان توکن MKR می‌توانند سیاست‌های مربوط به DAI را تنظیم کنند، وثیقه‌های جدید را انتخاب کنند و در تصمیم‌گیری‌های کلیدی شرکت کنند.
- Uniswap: یکی از اولین و موفق‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) در دنیای کریپتو است. UNIتوکن حاکمیتی این پلتفرم است که هر کسی می‌تواند آن را بخرد و در تصمیم‌گیری‌های حاکمیتی صرافی مشارکت کند. این پلتفرم معاملات ۲۴/۷ بدون نیاز به مجوز را برای صدها توکن کریپتو ارائه می‌دهد.
- Compound : یک اپلیکیشن دیفای برای وام‌دهی و وام‌گیری غیرمتمرکز است. وام‌دهندگان با سپرده‌گذاری در استخر وام سود کسب می‌کنند. وام‌گیرندگان برای دریافت وام باید وثیقه سپرده کنند. دارندگان توکن COMP می‌توانند پیشنهادات جدید را ارائه دهند و در رأی‌گیری‌های جامعه شرکت کنند.
DAOها چگونه آینده حکمرانی را تغییر می‌دهند؟
- تمرکززدایی از قدرت تصمیم‌گیری: کاربران مستقیماً در فرآیند تصمیم‌گیری مشارکت دارند.
- شفافیت و اعتماد: تمام پیشنهادات و رأی‌گیری‌ها روی بلاکچین ثبت شده و برای همه قابل مشاهده است.
- دسترسی باز و بدون مجوز: هر فردی که توکن حاکمیتی داشته باشد می‌تواند در تصمیمات شرکت کند.
آینده وب ۳ چیست: موج جدید اینترنت غیرمتمرکز
Sergey Nazarov، یکی از بنیان‌گذاران Chainlink، در ارائه اخیر خود درباره آینده وب ۳ گفت:
“با پیاده‌سازی تضمین‌های رمزنگاری در دنیای وب ۳، شاهد ظهور مجموعه‌ای از اپلیکیشن‌های خاص هستیم. برخی از آن‌ها دیفای نامیده می‌شوند، برخی NFT، و برخی مالکیت توکنیزه‌شده. اما همه آن‌ها نمونه‌های اولیه‌ای از ورود تضمین‌های رمزنگاری‌شده به زندگی و عملیات روزمره افراد و صنایع هستند.”
با افزایش آگاهی افراد از قدرت تضمین‌های رمزنگاری‌شده، کاربران و شرکت‌ها از خدمات متمرکز و مبتنی بر اعتماد احتمالی به سمت خدمات غیرمتمرکز و حداقل نیازمند اعتماد وب ۳ حرکت خواهند کرد. وب ۳ دیگر فقط یک واژه نیست، بلکه یک تحول واقعی در نحوه تعاملات ما در اینترنت است.
این فناوری نه‌تنها نحوه سرمایه‌گذاری و تبادل دارایی‌ها را تغییر می‌دهد، بلکه نحوه بازی کردن، ارتباط برقرار کردن و بیان خلاقیت را نیز متحول می‌کند. هر روز افراد و مؤسسات بیشتری در سراسر جهان متوجه قدرت تعاملات بدون نیاز به اعتماد و قراردادهای رمزنگاری‌شده می‌شوند. درحالی‌که وب ۳ هنوز در مراحل اولیه خود قرار دارد، اما این پتانسیل را دارد که شفافیت، قابلیت اطمینان و سرعتی را که اینترنت قرار بود ارائه دهد، محقق کند.
“در نهایت، همان‌طور که وب ۳ به سرعت، کارایی و هزینه پایین سیستم‌های وب ۲.۰ نزدیک می‌شود، یک مزیت کلیدی دارد که هیچ سیستم وب ۲.۰ هرگز نمی‌تواند داشته باشد—تضمین رمزنگاری غیرمتمرکز.” — Sergey Nazarov
نتیجه‌گیری
وب ۳ یک تغییر زیرساختی اساسی در نحوه تعامل ما با اینترنت است که به کاربران مالکیت و کنترل بیشتری می‌بخشد. اگرچه چالش‌هایی همچنان باقی‌ست، اما ظرفیت وب ۳ برای ایجاد یک تجربه آنلاین غیرمتمرکز، شفاف و کاربرمحور بسیار عظیم است. با ادامه پیشرفت این فناوری، وب ۳ در آستانه تغییر آینده اینترنت قرار دارد و می‌تواند بنیان جدیدی برای تعاملات دیجیتال ایجاد کند.
سوالات متداول
وب ۳ چیست و چه تفاوتی با نسل‌های قبلی اینترنت دارد؟
وب ۳ (Web3) نسل جدید اینترنت است که تمرکز آن بر غیرمتمرکزسازی، امنیت، و مالکیت کاربران بر داده‌های خود است. برخلاف وب ۲ (Web2) که در آن شرکت‌های بزرگی مانند گوگل و فیسبوک کنترل داده‌ها را در دست دارند، در وب ۳ از فناوری بلاکچین برای توزیع داده‌ها و حذف واسطه‌ها استفاده می‌شود.
چگونه فناوری بلاکچین در توسعه وب ۳ نقش دارد؟
بلاکچین، یک دفتر کل توزیع‌شده است که به صورت شفاف و غیرقابل تغییر اطلاعات را ذخیره می‌کند. در وب ۳، بلاکچین به کاربران اجازه می‌دهد بدون نیاز به واسطه‌ها (مانند بانک‌ها یا پلتفرم‌های بزرگ) به خدمات مختلفی مانند تراکنش‌های مالی، هویت دیجیتال و قراردادهای هوشمند دسترسی داشته باشند.
تفاوت بین Web3 و Web 3.0 چیست؟
Web3 به اینترنت غیرمتمرکز اشاره دارد که با فناوری‌هایی مانند بلاکچین و قراردادهای هوشمند ساخته شده است. Web 3.0 بیشتر به تکامل معنایی وب اشاره دارد که بر هوش مصنوعی، تحلیل داده‌های پیچیده، و تجربه کاربری پیشرفته تمرکز دارد.
در حالی که این دو مفهوم تا حدی به هم مرتبط هستند، Web3 بیشتر روی غیرمتمرکزسازی تأکید دارد، در حالی که Web 3.0 روی بهبود تجربه کاربری و پردازش اطلاعات تمرکز دارد.
