۵ تاثیر استیکینگ بر شبکه اتریوم

بیش از یک سال از زمانی که اتریوم، بزرگ‌ترین بلاکچین دنیای قراردادهای هوشمند، از مدل اثبات کار (PoW) به مدل اثبات سهام (PoS) مهاجرت کرد، می‌گذرد. مهاجرتی که با بروزرسانی معروف مرج (Merge) رخ داد. یکی از قابلیت‌های مهمی که با این ارتقا وارد صحنه شد، استیکینگ (staking) بود. استیکینگ، روشی نوین برای افزودن و تأیید تراکنش ها در یک بلاکچین، مانند بلاکچین اتریوم است. کاربران با استیک کردن توکن های خود، در فرایند تأیید تراکنش ها و ایجاد بلوک های جدید مشارکت می‌کنند و در ازای این مشارکت که با قفل شدن توکن های استیک شده همراه است، پاداش دریافت می‌کنند.

۵ تاثیر استیکینگ بر اتریوم

در حالی که استیکینگ، با موفقیت به برخی از نگرانی های زیست محیطی مرتبط با روش سنتی استخراج پاسخ داده، اما چالش های جدیدی از جمله متمرکز شدن شبکه و سانسور را با خود به همراه داشته است. در ادامه به پنج نکته کلیدی و تاثیر استیکینگ در اکوسیستم اتریوم خواهیم پرداخت.

کاهش شدید مصرف انرژی توسط شبکه اتریوم

یکی از مزایای اصلی گذار اتریوم به PoS، کاهش قابل توجه مصرف انرژی توسط شبکه آن بوده است. مدل قدیمی PoW مورد استفاده در اتریوم، مقدار زیادی انرژی مصرف می‌کرد که منجر به نگرانی هایی در مورد اثرات زیست‌محیطی آن شده بود. با این حال، انتقال به PoS منجر به کاهش ۹۹.۹ درصدی در مصرف انرژی این بلاکچین شده است. در حقیقت، به‌کارگیری استیکینگ به‌جای روش سنتی استخراج در بلاکچین اتریوم، به طور موثری به انتقادات زیست محیطی که قبلاً به این پلتفرم وارد بود، پاسخ داده است.

کاربران با استیک کردن توکن های خود، در فرایند تأیید تراکنش ها و ایجاد بلوک های جدید، مشارکت و در نتیجه پاداش دریافت می‌کنند.

استیکینگ و متمرکز شدن اتریوم

در حالی که انتقال شبکه به PoS به رفع نگرانی های زیست محیطی کمک کرده، اما به طوری جدی باعث نگرانی در خصوص متمرکز شدن (Centralization) اتریوم شده است. مدل قدیمی PoW اتریوم به دلیل تمرکز قدرت در دست چند سندیکای ماینینگ (استخراج) مورد انتقاد قرار داشت. با مهاجرت شبکه به اثبات سهام (PoS)، ورود اعتبارسنج های جدید به شبکه با موانع کمتری صورت می‌پذیرد و به افراد بیشتری اجازه مشارکت در شبکه داده می‌شود.

با این حال، هزینه و پیچیدگی فنی راه‌اندازی یک گره (node) اعتبارسنجی، منجر به ظهور سرویس های واسطه‌ای شد. ارائه‌دهندگان این سرویس‌ها، توکن های اتریوم کاربران را با هم ترکیب می‌کنند تا کاربرانی که کمتر از حد نصاب اتریوم دارند (کمتر از ۳۲ توکن) هم بتوانند در استیکینگ مشارکت کنند. این موضوع، باعث ایجاد نگرانی‌هایی در مورد متمرکز شدن اتریوم شده، چراکه تنها یکی از این واسطه‌ها، بزرگ‌ترین ارائه‌دهنده سرویس استیکینگ با نام لیدو (Lido)، بخش قابل‌توجهی از توکن های استیک شده اتریوم را به خود اختصاص داده است. به عبارت دیگر، لیدو به تنهایی نزدیک به یک سوم حق رأی در شبکه اتریوم را در اختیار دارد.

حداکثر ارزش قابل استخراج (MEV) و سانسور

پس از مرج، اعتبارسنج ها در اتریوم راهی برای کسب سود از طریق روشی به نام حداکثر ارزش قابل استخراج (MEV) پیدا کرده‌اند. این روش شامل درج یا سفارش مجدد (reordering) تراکنش ها به صورت استراتژیک برای به حداکثر رساندن سود برای اعتبارسنج ها است. با این حال، MEV به دلیل پتانسیل آن برای ایجاد تمرکز و سانسور به محل بحث تبدیل شده است. Flashbots، یک شرکت تحقیق و توسعه اتریوم، نرم افزار MEV-Boost را معرفی کرده است که تراکنش ها را برای حداکثر سود بهینه می‌کند. نقش Flashbots در شبکه اتریوم، نگرانی‌هایی را در مورد ایجاد سانسور و افزایش تمرکز در شبکه ایجاد کرده است و برخی استدلال می‌کنند که MEV باید به طور کلی ریشه‌کن شود.

بزرگ‌ترین ارائه‌دهنده سرویس استیکینگ با نام لیدو (Lido)، بخش قابل‌توجهی از توکن های استیک شده اتریوم را به خود اختصاص داده است.

ظهور توکن‌های لیکویید استیکینگ برای اتریوم

با معرفی قابلیت استیکینگ توسط ارتقای مرج، لیکویید استیکینگ (Liquid Staking) در اکوسیستم اتریوم محبوبیت پیدا کرد. استیکینگ سنتی، با قفل کردن توکن های اتریوم همراه است که آن‌ها را برای ترید یا استفاده در برنامه های مالی غیرمتمرکز (DeFi) غیر‌قابل‌دسترس می‌کند. با این حال، ارائه‌دهندگان خدمات لیکویید استیکینگ، مانند لیدو (Lido)، با عرضه توکن های لیکویید استیکینگ (LST) که نشان‌دهنده دارایی‌های استیک شده هستند، یک جایگزین بهتر برای روش قدیمی ارائه می‌دهند. توکن های لیکویید استیکینگ را می‌توان خرید، فروخت و در دیفای (DeFi) استفاده کرد.

LSTها برای سرمایه‌گذارانی که می‌خواهند در استیکینگ اتریوم، بدون نیاز به داشتن ۳۲ اتر (ETH) شرکت کنند جذاب هستند. لیکویید استیکینگ، به جایگزینی بهتر و بهینه‌تر برای استیکینگ سنتی تبدیل شده است. بازار لیکویید استیکینگ به سرعت رشد کرده و توکن stETH لیدو، با سهم ۷۲ درصدی از این بازار، کاملا بر بازار LSTها تسلط پیدا کرده است.

ضد تورمی شدن اتریوم

بروزرسانی Merge بر توکنومیک اتر (ETH) نیز تأثیر داشته است. با معرفی مکانیسم های کاهش تورم مانند EIP-1559 و کاهش نرخ انتشار ETH جدید، عرضه کلی ETH برای اولین بار کاهش یافته است. در واقع با گذار به PoS و پس از گذشت یک سال از شروع استیکینگ اتریوم، می‌توان گفت که ارز اتریوم ضد تورمی شده است. با این حال، تأثیر این موضوع بر قیمت اتریوم هنوز به طور کامل مشخص نیست، زیرا احتمالا عوامل کلان اقتصادی نقش بیشتری در تأثیرگذاری بر قیمت اتریوم داشته‌اند.

پس از گذشت یک سال از شروع استیکینگ اتریوم، می‌توان گفت که ارز اتریوم ضد تورمی شده است.

جمع بندی

طی یک سال گذشته و پس از رویداد مرج، با شروع به کار استیکینگ، تغییرات قابل‌توجهی در اکوسیستم اتریوم پدید آمده است. اکنون شبکه اتریوم بسیار کمتر از گذشته انرژی مصرف می‌کند و در نتیجه، انتشار کربن توسط آن نیز به شدت کاهش یافته است. همچنین امکان مشارکت کاربران بیشتری در شبکه فراهم شده و با استیکینگ و البته لیکویید استیکینگ، افراد بیشتری می‌توانند از این بلاکچین سود کسب کنند. علاوه بر این‌ها، کاهش عرضه کلی اتریوم و عملاً ضد تورمی شدن اتریوم را شاید بتوان مهم‌ترین تأثیر استیکینگ بر اتریوم دانست.

با این وجود، همه اثرات مطلوب نبوده‌اند. در این بین، مسائلی همچون امکان سانسور و متمرکز شدن شبکه نیز باعث ایجاد نگرانی‌های جدی در بین جامعه کریپتو شده است. همان‌طور که اتریوم به تکامل خود ادامه می‌دهد، پرداختن به این چالش‌ها و تأکید بر غیرمتمرکزسازی شبکه، بسیار حائز اهمیت است.