تعامل پذیری بلاکچین و راه های افزایش آن چیست؟

همان‌طور که می‌دانید دنیای بلاکچین و رمزارزها در دهه اخیر بسیار گسترده شده است. پروژه‌های مختلفی در زمینه‌های گوناگون مانند دیفای، متاورس، مقیاس‌پذیری، توکن‌های غیرمثلی و… معرفی می‌شوند و هرکدام به نحوی در حال گسترش اکوسیستم بلاکچین و رمزارزها هستند. یکی از حوزه‌هایی که در سال‌های اخیر توجه توسعه دهندگان و سرمایه گذاران بسیاری را به خود معطوف کرده، «قابلیت تعامل پذیری بلاکچین ها» است. Blockchain Intеropеrability یا «قابلیت همکاری بلاکچین» همان چیزی است که شبکه‌های بلاکچینی را از انزوا خارج می‌کند. در این مقاله به توضیح این مفهوم و زیرمجموعه‌های آن می‌پردازیم.

یک مطالعه نشان می‌دهد که بازار قابلیت تعامل پذیری بلاکچین، که در سال ۲۰۲۲ دارای ارزشی در حدود ۲۷۵.۵ میلیون دلار بوده است، در سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۳۲، رشد مرکب سالانه ۲۶.۸ درصدی را تجربه کند. با کمی حساب و کتاب متوجه می‌شویم که طبق این داده‌ها، ممکن است که بازار همکاری بلاکچین در سال ۲۰۳۲ ارزشی در حدود ۱۵۷۰ میلیون دلار داشته باشد.

با توجه به این داده‌ها و البته نیازی که به پروژه‌های تعامل پذیری بلاکچین احساس می‌شود، می‌توان نتیجه گرفت که این حوزه یک زمین بازی مناسب و مستعد رشدهای فراوان است.

قابلیت تعامل پذیری بلاکچین چیست؟

قابلیت تعامل پذیری بلاکچین به توانایی شبکه‌های مختلف بلاکچینی برای اتصال و تبادل اطلاعات با یکدیگر اشاره دارد. این قابلیت یک مفهوم حیاتی در دنیای فناوری بلاکچین است؛ زیرا تعامل و انتقال داده‌ها بین پلتفرم‌های بلاکچین مجزا را امکان پذیر می‌کند. این قابلیت همکاری برای ایجاد یک اکوسیستم منسجم از بلاکچین‌های به هم پیوسته ضروری است که امکان استفاده از موارد و کاربردهای مختلف را فراهم می‌کند.

قابلیت تعامل پذیری بلاکچین به توانایی شبکه‌های مختلف بلاکچینی برای اتصال و تبادل اطلاعات با یکدیگر اشاره دارد.

چرا قابلیت همکاری بلاکچین ها حیاتی است؟

در اصل، قابلیت همکاری بلاکچین به غلبه بر ماهیت خاموش بسیاری از شبکه‌های بلاک چین کمک می‌کند و آنها را قادر می‌سازد تا به طور مؤثر با هم کار کنند. این قابلیت را می‌توان از طریق مکانیسم‌ها و استانداردهای مختلفی به دست آورد که به بلاکچین‌های مختلف امکان برقراری ارتباط و اشتراک گذاری امن داده‌ها را می‌دهد.

این مفهوم برای پذیرش گسترده‌تر فناوری بلاک‌چین حیاتی است، زیرا راه را برای برنامه‌های متنوع‌تر و پیچیده‌تر هموار می‌کند که می‌توانند از چندین شبکه بلاکچین به طور هم‌زمان استفاده کنند و مقیاس‌پذیری، انعطاف‌پذیری و عملکرد را بهبود دهند.

سازگاری بلاکچین‌ها نشان دهنده تعامل یکپارچه، به اشتراک گذاری داده‌ها و راه حل‌های ارتباطی چند زنجیره‌ای، صرف نظر از پروتکل‌های متمایز، مکانیسم‌های اجماع، یا زبان‌های برنامه نویسی مختلف است. این توانایی برای فراتر رفتن از مرزهای تکنولوژی فعلی بلاکچین و استفاده از پتانسیل کامل این فناوری لازم است.

انواع مختلف قابلیت های تعامل پذیری بلاکچین

چندین نوع مختلف از قابلیت همکاری بلاکچین وجود دارد که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. رایج‌ترین قابلیت‌های تعامل پذیری را می‌توان در دسته‌های زیر جای داد.

قابلیت تعامل پذیری آنچین یا درون زنجیره:

این نوع قابلیت همکاری به بلاکچین‌های مختلف اجازه می‌دهد تا مستقیماً با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. از شناخته شده‌ترین تکنولوژی‌های این دسته می‌توان به مبادلات اتمی (Atomic Swap)، کراس چین‌ها یا همان زنجیره های متقابل و کانال‌های حالت (state channels) اشاره کرد.

قابلیت تعامل پذیری آفچین یا خارج از زنجیره:

این نوع تعامل به واسطه‌های شخص ثالث برای تسهیل ارتباط بین بلاکچین‌های مختلف متکی است. این کار را می‌توان از طریق مکانیسم‌های مختلفی مانند اوراکل ها و رله‌ها انجام داد.

قابلیت تعامل پذیری ترکیبی:

این نوع قابلیت همکاری بلاکچین عناصری از دو نوع قابلیت همکاری معرفی شده را با هم ترکیب می‌کند. به‌عنوان مثال، یک راه‌حل قابلیت همکاری ترکیبی ممکن است از یک پل زنجیره‌ای متقابل برای انتقال دارایی‌ها بین دو بلاکچین استفاده کند و سپس از یک اوراکل، برای تأیید وضعیت بلاک‌چین مقصد قبل از انتشار دارایی‌ها استفاده کند.

قابلیت همکاری ترکیبی بلاکچین به طور کلی امن‌ترین نوع قابلیت همکاری در نظر گرفته می‌شود؛ زیرا به هیچ واسطه شخص ثالثی متکی نیست. با این حال، همچنین می‌تواند پیچیده‌ترین و گران‌ترین نوع قابلیت همکاری برای پیاده‌سازی باشد. قابلیت همکاری آفچین عموماً نسبت به قابلیت همکاری آنچین ایمنی کمتری دارد؛ زیرا به واسطه‌های شخص ثالث متکی است. با این حال، اجرای آن نیز ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر است.

قابلیت تعامل پذیری ترکیبی، تعادلی بین امنیت و هزینه را ارائه می‌دهد. ایمن‌تر از قابلیت همکاری آفچین است، اما امنیت کمتری نسبت به قابلیت همکاری آنچین دارد. همچنین پیاده سازی آن نسبت به قابلیت همکاری آفچین گران تر است، اما هزینه کمتری نسبت به قابلیت همکاری آنچین دارد.

چندین نوع مختلف از قابلیت همکاری بلاکچین وجود دارد که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند.

چالش‌های تعامل پذیری بلاکچین

در حالی که پتانسیل همکاری بلاکچین بسیار زیاد است، اما بدون چالش نیست. برخی از این چالش‌ها را در ادامه بررسی می‌کنیم:

1. پروتکل‌ و مکانیسم‌های اجماع متفاوت:

بلاکچین‌ها بر اساس پروتکل‌های مختلف و مکانیسم‌های اجماع گوناگون عمل می‌کنند. هم‌راستایی این عناصر متنوع، برای اطمینان از سازگاری، مستلزم برنامه‌ریزی دقیق و ابتکار فنی بالایی است.

2. زبان برنامه نویسی متفاوت

قراردادهای هوشمند، که در شبکه‌های بلاکچین به کار می‌روند، به زبان‌های مجزا و مخصوص هر پلتفرم نوشته می‌شوند. این تفاوت‌ها، پیاده کردن روش‌های تعامل پذیری بلاکچین را پیچیده می‌کند.

3. مقیاس پذیری و عملکرد

معرفی تعامل پذیری می‌تواند مسائل مقیاس پذیری را تشدید کند. با پیوستن بلاکچین‌های بیشتری به شبکه، حجم تراکنش‌ها و بار داده‌ها افزایش می یابد. برای حل این مشکل، راه حل‌هایی مانند شاردینگ و پردازش خارج از زنجیره (آفچین) برای حفظ کارایی شبکه باید در قابلیت همکاری بلاکچین ادغام شوند.

مکانیزم‌های اصلی در تعامل پذیری بلاکچین‌ها

تعامل‌پذیری بلاکچین به وسیله مکانیزم‌های مختلفی امکان پذیر می‌شود که هرکدام از آن‌ها قابلیت‌ها و سازوکارهای مختلف خود را دارند. البته ممکن است که پروژه‌ای از ترکیب این مکانیزم‌ها برای افزایش تعامل پذیری بلاکچین ها استفاده کند. برای درک بهتر موضوع اجازه دهید تا هرکدام را به صورت جداگانه بررسی کنیم:

کراس چین‌ یا پل متقابل

کراس چین‌ها راه‌حل‌هایی هستند که به کاربران اجازه می‌دهند دارایی‌ها و اطلاعات را بین شبکه‌های بلاکچین مختلف منتقل کنند. کراس چین‌ها می‌توانند به ایجاد اکوسیستم‌های بلاکچین بزرگ‌تر و یکپارچه‌تر کمک کنند. کراس چین‌ها انواع مختلفی دارند، از جمله:

پروتکل‌های پیام‌رسانی بین زنجیره‌ای IBC: عبارت IBC مخفف Inter-Blockchain Communication است. IBC یک پروتکل استاندارد برای ارتباط بین بلاکچین‌های مختلف است. این پروتکل از یک سیستم پیام‌رسانی استفاده می‌کند تا داده‌ها و توکن‌ها را بین بلاکچین‌ها انتقال دهد.

پل‌های بلاکچین: پل‌های بلاکچین یا همان Bridge ها، یک راه‌حل فنی برای اتصال دو یا چند بلاکچین است. پل‌ها می‌توانند داده‌ها و توکن‌ها را بین بلاکچین‌ها انتقال دهند، اما معمولاً به یک پروتکل پیام‌رسانی متکی هستند. این فناوری‌ها دارایی‌ها را روی یک زنجیره قفل می‌کنند و در عین حال دارایی‌های معادل را روی زنجیره دیگر ایجاد می‌کنند و امنیت و قابلیت تجدیدپذیری را تضمین می‌کنند.

Bridge ها مانند یک پل بلاکچین ها را به یکدیگر متصل می‌کنند.

اوراکل‌ها: شاید برایتان جالب باشد که اوراکل‌ها هم در دسته کراس چین‌ها قرار می‌گیرند. اوراکل‌ها راه‌حل‌هایی هستند که به بلاکچین اجازه می‌دهند با جهان خارج ارتباط برقرار کنند. اوراکل‌ها می‌توانند داده‌ها را از جهان خارج به بلاکچین منتقل کنند و داده‌های بلاکچین را به جهان خارج منتقل کنند.

کراس چین‌ها علاوه بر افزایش تعامل میان بلاکچین های مختلف، باعث افزایش مقیاس پذیری هم می‌شوند. این فناوری کارایی شبکه‌ها را بهبود می‌بخشد؛ زیرا موجب می‌شود که بلاکچین‌ها از منابع یکدیگر نیز استفاده کنند. با این حال کراس چین‌ها دارای چالش‌های بخصص خود هستند. برای مثال از آنجایی که ارتباط میان بلاکچین‌ها را فراهم می‌کنند، در صورت به خطر افتادن یک شبکه، ممکن است که شبکه دیگر هم در معرض خطر قرار بگیرد. همچنین پل‌های بلاکچینی در سال‌های اخیر هدف اصلی هکرها بوده‌اند؛ زیرا دارایی‌های شبکه اول در این پروتکل‌ها قفل می‌شوند که گاهی ارزش آن‌ها به میلیون‌ها دلار می‌رسد.

اتومیک سواپ

اتومیک سواپ (Atomic Swap) یک فناوری بلاکچین است که امکان مبادله دارایی‌های دیجیتال بین بلاکچین‌های مختلف را بدون نیاز به واسطه فراهم می‌کند. اتومیک سواپ‌ها از قراردادهای هوشمند برای اطمینان از انجام صحیح مبادله‌ها استفاده می‌کنند.

از آنجایی که اتومیک سواپ‌ها نیازی به واسطه ندارند و از قراردادهای هوشمند برای اطمینان از انجام صحیح مبادلات استفاده می‌کنند، امنیت خوب دارند و خطر کلاهبرداری را کاهش می‌دهند. با این حال به عنوان معایب آن‌ها می‌توان به پیچیدگی و سازگاری پایین آن‌ها اشاره کرد. همچنین ممکن است که استفاده از اتومیک سواپ ها هزینه بر باشد.

زنجیره های جانبی یا Side Chain ها

زنجیره‌های جانبی، بلاک‌چین‌های مجزایی هستند که به یک بلاکچین اصلی مرتبط و متصل می‌شوند. این بلاکچین‌ها از امنیت زنجیره اصلی بهره‌مند می‌شوند و امکان حرکت و انتقال داده‌ها و دارایی‌ها با زنجیره اصلی را فراهم می‌کنند. زنجیره‌های جانبی بیشتر برای افزایش مقیاس‌پذیری استفاده می‌شوند. برای مثال پالیگان، پلتفرم لایه ۲ اتریوم، برای افزایش مقیاس‌پذیری اتریوم از چندین زنجیره جانبی بهره می‌برد.

زنجیره‌های جانبی، بلاک‌چین‌های مجزایی هستند که به یک بلاکچین اصلی مرتبط و متصل می‌شوند.

سایر روش‌های تعامل پذیری بلاکچین‌ها

این دسته بندی را به روش‌ها و فناوری‌هایی اختصاص دادیم که به نحو خود به افزایش تعامل پذیری شبکه‌های بلاکچین کمک می‌کنند اما به طور مستقیم میان آن‌ها ارتباطی را برقرار نمی‌کنند.

رپد توکن ها (Wrappеd Tokеns)

رپد توکن‌ها شکلی از یک دارایی بر روی یک شبکه بلاکچین دیگر هستند. به‌عنوان مثال، «رپد بیت کوین» یک توکن مبتنی بر اتریوم است که توسط بیت‌کوین واقعی پشتیبانی می‌شود و ارزش آن به ارزش بیت کوین گره خورده است. رپد بیت کوین موجب می‌شود تا کاربران به توکنی مشابه بیت کوین در شبکه اتریوم دسترسی داشته باشند.

اجرای قراردادهای هوشمند و سازگاری با ماشین‌های مجازی

برخی از پروژه ها بر ایجاد قراردادهای هوشمندی متمرکز هستند که می‌توانند در چندین بلاکچین اجرا شوند. این موضوع باعث می‌شود که اقدامات و پروژه‌های آغاز شده در یک بلاکچین برای گسترش به سایر بلاکچین‌ها با چالش‌های زیادی روبه رو نشوند.

سخن پایانی

با گسترش فناوری بلاکچین و رمزارزها، سازگاری و تعامل پذیری بلاکچین برای ایجاد یک اکوسیستم منسجم از بلاکچین های به هم پیوسته حیاتی است. از طریق ارتباطات متقابل و چندجانبه و البته یکپارچه میان شبکه‌ها، پتانسیل واقعی فناوری بلاکچین آشکار می‌شود. در طی سال‌های گذشته روش‌ها و سازوکارهای مختلفی برای افزایش Blockchain Intеropеrability معرفی شده‌اند. ممکن است پروژه‌های مختلف که با هدف افزایش قابلیت همکاری بلاکچین ها شروع به کار می‌کنند از یک یا چندین سازوکار مختلف بهره ببرند. پذیرش و توسعه بیشتر تعامل پذیری، فناوری بلاکچین را به سمت افق‌های جدید سوق می‌دهد. در این مقاله به معرفی و بررسی روش‌های افزایش تعامل پذیری پرداخته شد. امیدواریم که این مطالب برای شما مفید واقع شوند.