توکنومیک یا اقتصاد توکنی چیست؟

توکنومیک چیست و چرا اهمیت دارد؟

توکنومیک (Tokenomics) اصطلاحی است که اقتصاد یک توکن را در بر می گیرد. عواملی را که بر استفاده و ارزش یک توکن تأثیر می‌گذارند، از جمله ایجاد و توزیع توکن، عرضه و تقاضا، مکانیسم‌های تشویقی و زمان‌بندی‌های سوزاندن توکن مشخص می‌کند. برای پروژه های کریپتویی، توکنومیک های خوب طراحی شده برای موفقیت بسیار مهم است. ارزیابی توکنومیک پروژه قبل از تصمیم برای مشارکت برای سرمایه گذاران و ذینفعان ضروری است.

مقدمه

توکنومیک ترکیبی از دو کلمه توکن (Token) و اقتصاد (Economics) است و یک جزء کلیدی از انجام تحقیقات بنیادی روی پروژه های کریپتویی است. جدای از بررسی وایت، تیم موسس، نقشه راه و رشد جامعه، توکنومیک برای ارزیابی چشم اندازهای آینده یک پروژه بلاک چین نقش اساسی دارد. پروژه های کریپتو باید توکنومیک خود را با دقت طراحی کنند تا از توسعه بلندمدت پایدار اطمینان حاصل کنند.

توکنومیک در یک نگاه

پروژه های بلاک چینی قوانین توکنومیک را رویتوکن های خود طراحی می کنند تا اقدامات مختلف کاربر را تشویق یا منع کنند. این شبیه نحوه چاپ پول توسط بانک مرکزی و اجرای سیاست های پولی برای تشویق یا جلوگیری از خرج کردن، اعطای وام، پس انداز و جابجایی پول است، توجه داشته باشید که کلمه “توکن” در اینجا به سکه و ارز دیجیتال اشاره دارد. برخلاف ارزهای فیات، قوانین توکنومیک از طریق کد پیاده‌سازی می‌شوند و شفاف، قابل پیش‌بینی و تغییر آن دشوار است.

بیایید به عنوان مثال به بیت کوین نگاه کنیم. مجموع عرضه بیت کوین از پیش برنامه ریزی شده است که ۲۱ میلیون سکه باشد. روشی که بیت کوین ایجاد می شود و وارد گردش می شود، استخراج است. زمانی که یک بلاک هر ۱۰ دقیقه یا بیشتر استخراج می شود، به ماینرها مقداری بیت کوین به عنوان پاداش داده می شود.

این پاداش که پاداش ماینینگ نیز نامیده می شود، هر ۲۱۰۰۰۰ بلوک به نصف کاهش می یابد. با این برنامه، تقریبا هر چهار سال یک بار نصف می شود. از ۳ ژانویه ۲۰۰۹، زمانی که اولین بلاک یا بلوک پیدایش در شبکه بیت کوین ایجاد شد، پاداش بلوک سه بار از ۵۰ بیت کوین به ۲۵ بیت کوین، ۱۲.۵ بیت کوین و ۶.۲۵ بیت کوین (در حال حاضر) کاهش یافته است.

بر اساس این قوانین، با تقسیم تعداد کل دقیقه های سال بر ۱۰ (زیرا هر ۱۰ دقیقه یک بلاک استخراج می شود) و سپس ضرب در ۶.۲۵ (زیرا هر بلوک نشان می دهد) به راحتی می توان محاسبه کرد که حدود ۳۲۸۵۰۰ بیت کوین در سال ۲۰۲۲ استخراج می شود. بنابراین می توان تعداد بیت کوین های استخراج شده در هر سال را پیش بینی کرد و انتظار می رود آخرین بیت کوین در حدود سال ۲۱۴۰ استخراج شود.

توکنومیک بیت کوین همچنین شامل طراحی کارمزد تراکنش ها می شود که استخراج کننده ها هنگام تایید یک بلوک جدید دریافت می کنند. این کارمزد برای افزایش اندازه تراکنش و افزایش تراکم شبکه طراحی شده است. این کار به جلوگیری از تراکنش‌های غیرواقعی کمک می‌کند و ماینرها را تشویق می‌کند تا تراکنش‌ها را حتی با کاهش پاداش بلوک اعتبارسنجی کنند.

به طور خلاصه، توکنومیک بیت کوین ساده و مبتکرانه است. همه چیز شفاف و قابل پیش بینی است. انگیزه کاربران بیت کوین باعث می شود شرکت کنندگان برای قوی نگه داشتن شبکه و کمک به ارزش آن به عنوان یک ارز رمزنگاری، تمام تلاش خود را به‌کار گیرند.

عناصر کلیدی توکنومیک

به عنوان یک اصطلاح جامع برای طیف گسترده ای از عوامل موثر بر ارزش یک ارز دیجیتال، توکنومیک در درجه اول به ساختار اقتصاد یک ارز دیجیتال که توسط سازندگان آن طراحی شده است اشاره دارد. در اینجا برخی از مهم ترین عواملی که باید هنگام بررسی توکنومیک ارزهای دیجیتال در نظر گرفته شوند، آورده شده است.

عرضه توکن

عرضه و تقاضا از عوامل اصلی تاثیرگذار بر قیمت هر کالا یا خدمات هستند. در مورد کریپتو هم همینطور. چندین معیار مهم برای اندازه‌گیری عرضه توکن وجود دارد. اولین مورد حداکثر عرضه نامیده می شود. این بدان معناست که حداکثر تعداد توکن های رمزگذاری شده برای وجود در طول عمر این ارز دیجیتال وجود دارد. بیت کوین حداکثر ۲۱ میلیون سکه دارد. لایت کوین دارای سقف ۸۴ میلیون سکه است و بایننس کوین حداکثر ۲۰۰ میلیون سکه دارد.

برخی از توکن ها حداکثر عرضه ندارند. عرضه اتریوم هر سال افزایش می یابد. استیبل کوین‌هایی مانند تتر، USD Coin (USDC) و Binance USD (BUSD) حداکثر عرضه را ندارند زیرا این سکه‌ها براساس ذخایر پشتوانه سکه‌ها صادر می‌شوند. این ارزها از نظر تئوری می توانند بدون محدودیت به رشد خود ادامه دهند.  همچنین دوج کوین و پولکادات دو ارز دیجیتال دیگر با عرضه بدون سقف هستند. مورد دوم عرضه در گردش است که به تعداد توکن های در گردش اشاره دارد. توکن ها را می توان ضرب و سوزاند، یا به روش های دیگر قفل کرد. این روی قیمت توکن نیز تاثیر دارد. با نگاهی به عرضه توکن، تصویر خوبی از تعداد توکن‌ها در نهایت به شما می‌دهد.

کاربرد توکن

کاربرد توکن به موارد استفاده طراحی شده برای یک توکن اشاره دارد. به عنوان مثال، کاربرد ارز دیجیتال BNB شامل تامین انرژی زنجیره BNB، پرداخت هزینه تراکنش و بهره مندی از تخفیف کارمزد معاملاتی در زنجیره BNB، و خدمت به عنوان توکن کاربردی اجتماعی در اکوسیستم زنجیره BNB است. کاربران همچنین می توانند BNB را با محصولات مختلف در اکوسیستم استیک کنند تا درآمد بیشتری کسب کنند.

موارد استفاده زیاد دیگری برای توکن ها وجود دارد. توکن‌های حاکمیتی به دارنده این امکان را می‌دهند که در مورد تغییرات پروتکل توکن رای دهند. استیبل کوین ها برای استفاده به عنوان ارز طراحی شده اند. از سوی دیگر، توکن های اوراق بهادار نشان دهنده دارایی های مالی هستند. به عنوان مثال، یک شرکت می تواند سهام توکن شده را در طول عرضه اولیه سکه (ICO) منتشر کند و به دارنده حقوق مالکیت و سود سهام اعطا کند. این عوامل می‌توانند به شما در تعیین موارد استفاده بالقوه برای یک توکن کمک کنند، که برای درک چگونگی تحول اقتصادی توکن ضروری است.

تجزیه و تحلیل توزیع توکن

جدای از عرضه و تقاضا، بررسی نحوه توزیع توکن ها ضروری است. موسسات بزرگ و سرمایه گذاران فردی متفاوت رفتار می کنند. دانستن اینکه چه نوع نهادهایی دارای یک توکن هستند، به شما بینشی در مورد نحوه معامله توکن های خود می دهد، که به نوبه خود بر ارزش توکن تأثیر می گذارد.

به طور کلی دو راه برای راه اندازی و توزیع توکن وجود دارد: یک راه اندازی منصفانه و یک راه اندازی قبل از ماینینگ. راه اندازی منصفانه زمانی است که هیچ دسترسی اولیه یا تخصیص خصوصی قبل از ضرب و توزیع توکن در بین عموم وجود ندارد. بیت کوین و دوج کوین نمونه هایی از این دسته هستند. از سوی دیگر، پیش ماینینگ اجازه می دهد تا بخشی از ارز دیجیتال قبل از عرضه به عموم، ضرب شده و در یک گروه منتخب توزیع شود. اتریوم و بایننس کوین دو نمونه از این نوع توزیع توکن هستند.

به طور کلی، شما باید به نحوه توزیع یکنواخت یک توکن توجه کنید. تعداد کمی از سازمان‌های بزرگ که بخش بزرگی از یک توکن را در اختیار دارند، معمولاً ریسک‌پذیرتر در نظر گرفته می‌شوند. توکنی که عمدتا توسط سرمایه گذاران صبور و تیم های موسس نگهداری می شود به این معنی است که منافع سهامداران برای موفقیت بلندمدت بیشتر تامین می‌شود. همچنین باید به برنامه قفل شدن و رهاسازی یک توکن نگاه کنید تا ببینید آیا تعداد زیادی توکن در گردش قرار می‌گیرند یا نه، زیرا آزادسازی توکن می‌تواند باعث فشار فروش بر یک ارز دیجیتال شود.

بررسی توکن سوزی

بسیاری از پروژه های کریپتویی به طور منظم توکن ها را می سوزانند، که به معنای حذف توکن ها از گردش دائمی است. به عنوان مثال، بایننس کوین (BNB) توکن سوزی را برای حذف سکه ها از گردش و کاهش کل عرضه توکن خود اتخاذ کرده است. با ۲۰۰ میلیون بایننس کوین از پیش استخراج شده، کل عرضه بایننس کوین تا ژوئن ۲۰۲۲ به ۱۶۵،۱۱۶،۷۶۰ رسیده است. بایننس کوین قرارا است سکه های بیشتری را تا زمانی که ۵۰٪ از کل عرضه از بین برود، بسوزاند، که به این معنی است که عرضه کل بایننس کوین به ۱۰۰ میلیون BNB کاهش می یابد. به طور مشابه، اتریوم در سال ۲۰۲۱ شروع به سوزاندن اتریوم کرد تا کل عرضه خود را کاهش دهد.

هنگامی که عرضه یک توکن کاهش می یابد، کاهش تورم در نظر گرفته می شود. برعکس، زمانی که عرضه یک توکن همچنان در حال گسترش است، تورمی تلقی می شود.

مکانیسم های تشویقی

مکانیسم تشویقی توکن بسیار مهم است. اینکه چگونه یک توکن به شرکت کنندگان برای اطمینان از پایداری طولانی مدت انگیزه می دهد، برای توکنومیک بسیار مهم است. اینکه بیت کوین چگونه پاداش‌های ماینینگ و کارمزدهای تراکنش را طراحی می کند، نمونه ای کامل از یک مدل زیبا است.

مکانیسم اثبات سهام یکی دیگر از روش‌های اعتبارسنجی است که استفاده از آن توسط پروژه‌هارو به افزایش است. این طراحی به شرکت کنندگان اجازه می دهد تا توکن های خود را قفل کنند تا تراکنش ها را تأیید کنند. به طور کلی، هرچه تعداد توکن‌های بیشتری قفل شوند، شانس انتخاب شدن به عنوان اعتبارسنج و دریافت پاداش برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها بیشتر می‌شود. همچنین به این معنی است که اگر اعتبار سنج ها سعی کنند به شبکه آسیب برسانند، ارزش دارایی های خودشان در معرض خطر قرار می گیرد. این ویژگی ها شرکت کنندگان را تشویق می کند تا صادقانه عمل کنند و پروتکل را قوی نگه دارند.

بسیاری از پروژه‌های دیفای از مکانیسم‌های انگیزشی خلاقانه برای دستیابی به رشد سریع استفاده کرده‌اند. کامپوند، یک پلتفرم وام‌دهی و استقراض کریپتو، به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد رمزارزها را در پروتکل کامپوند واریز کنند، سود آن‌ها را جمع‌آوری کنند و توکن‌های COMP را به عنوان پاداش اضافی دریافت کنند. علاوه بر این، توکن های COMP به عنوان یک توکن حاکمیتی برای پروتکل کامپوند عمل می کنند. این انتخاب‌های طراحی، علایق همه شرکت‌کنندگان را با چشم‌اندازهای بلندمدت کامپوند هماهنگ می‌کند.

از زمانی که بلوک پیدایش شبکه بیت کوین در سال ۲۰۰۹ ایجاد شد، توکنومیک به طور قابل توجهی تکامل یافته است. توسعه دهندگان مدل های مختلف توکنومیک را بررسی کرده اند. پروژه ‌ها موفقیت ها و شکست هایی زیادی بخاطر توکنومیک تجربه کرده اند. اما مدل توکنومیک بیت کوین همچنان پابرجاست. توکن‌های غیرقابل تعویض (NFTs) یک مدل توکنومیک متفاوت بر اساس کمبود دیجیتال ارائه می‌دهند. توکن‌سازی دارایی‌های سنتی مانند املاک و آثار هنری می‌تواند نوآوری‌های جدیدی از توکنومیک در آینده ایجاد کند.

جمع بندی

توکنومیک یک مفهوم اساسی است که اگر می خواهید وارد حوزه ارز دیجیتال شوید باید آن را درک کنید. این اصطلاحی است که عوامل اصلی مؤثر بر ارزش یک توکن را در بر می گیرد. توجه به این نکته مهم است که هیچ عامل واحدی کلید جادویی را ارائه نمی دهد. ارزیابی شما باید بر اساس فاکتورهای زیادی باشد که ممکن است و به طور کلی تحلیل شود. توکنومیک را می توان با سایر ابزارهای تحلیل بنیادی ترکیب کرد تا در مورد چشم اندازهای آینده پروژه و قیمت توکن آن قضاوتی آگاهانه داشته باشد.

در نهایت، اقتصادی بودن یک توکن تأثیر عمده ای بر نحوه استفاده از آن، ایجاد شبکه آسان و اینکه آیا علاقه زیادی به استفاده از توکن وجود خواهد داشت، دارد.

برای مطالعه اخبار مرتبط با رمزارزها در ایران و جهان، وبلاگ و کانال خبری ما را دنبال کنید.